Vastgoed vormt een substantiële kostenpost op de begroting van gemeenten. Naast het geld dat besloten zit in de gebouwen zelf, zijn er ook de telkens terugkerende exploitatie- en onderhoudskosten. Het ligt daarom voor de hand dat gemeenten bewust en actief sturen op hun vastgoed. Onderzoek toont echter aan dat er nauwelijks sprake is van professioneel vastgoedmanagement, laat staan een duurzame vorm hiervan.

Ook gemeenten hebben last van de gevolgen van de economische crisis. Daar komen taakverzwaringen (denk aan: decentralisatie van de zorg) met beperkte budgetten nog eens bovenop. Dalende inkomsten, exploitatietekorten en leegstand betekenen dat er bezuinigd moet worden op vastgoeduitgaven. Daarnaast dwingen gemeentelijke fusies tot afstemming c.q. heroverweging van vastgoedportefeuilles, het inzetten van flexibelere werkvormen en het verschuiven van functies zodat monofunctioneel vastgoed multifunctioneel wordt. Door te investeren in duurzaam vastgoedmanagement is het mogelijk om gemeentelijk vastgoed optimaal te laten renderen én te laten voldoen aan doelstellingen op het gebied van duurzaamheid.

Prestaties optimaliseren

In de kern komt duurzaam vastgoedmanagement neer op het strategisch omgaan met de beschikbare faciliteiten, het beter afstemmen van de middelen op de actuele behoefte, het verhogen van opbrengsten en het slim inspelen op nieuwe ontwikkelingen om de prestaties te optimaliseren. Het is daarbij noodzakelijk om eerst al het vastgoed in een gemeente in kaart te brengen en het maatschappelijk rendement vast te stellen. Daartoe wordt het gescreend op onder andere technische aspecten, comfort en veiligheid, duurzaamheid, financiële parameters, bezetting/benutting en functionaliteit. Hieruit volgen signalen over de staat en prestaties van het vastgoed en wat momenten zijn om maatregelen te nemen.

Verduurzaming bestaand vastgoed

Als de prestaties van het vastgoed ondermaats zijn, wordt onderzocht wat een passende strategie is. Alternatieve aanwending, afstoten en duurzaam slopen behoren dan tot de opties. Indien het vastgoed in bezit blijft, moet eerst een aantal zaken worden bepaald: de te huisvesten organisaties en functies, de mate van (multi-)functionaliteit, de bezetting en benutting, en het huisvestingsconcept. De volgende stap is het uitwerken van een passend scenario om de technische en functionele prestaties van het vastgoed op het gewenste niveau te krijgen. Effecten op de totale levenscyclus, waaronder het facilitair management, moeten ten slotte in de businesscase worden meegenomen.

Blijvend goed presterende gebouwen

Als de functionele en technische prestaties van het vastgoed nog zodanig zijn dat grootschalig ingrijpen niet aan de orde is, kan actieve sturing zorgen voor verhoogde prestaties. Door onderhoudsmanagement, energiemanagement en facilitair management goed op elkaar af te stemmen kunnen activiteiten worden gebundeld – technische problemen bijvoorbeeld worden aangepakt op momenten dat er toch al onderhoud plaatsvindt – en kosten worden bespaard. Indien maatregelen tot verduurzaming financieel haalbaar zijn en worden geïmplementeerd, leidt dat tot verlaging van energieverbruik en CO₂-uitstoot. Door prestaties scherp te monitoren kunnen gebouwen blijvend goed presteren en gaat de verhuurbaarheid of bezetting/benutting omhoog.

Realiseren duurzaamheidsdoelstellingen

Een strategische en duurzame manier van omgaan met vastgoed effent tevens het pad voor duurzame doelstellingen die het individuele vastgoed ontstijgen. Veel gemeenten hebben ambitieuze plannen op duurzaamheidsgebied. Of deze nu een circulaire stad omvatten, een CO₂-neutrale stad, of energieneutraliteit binnen 20 tot 30 jaar, verduurzamen is niet mogelijk zonder een strategisch plan met een tijdshorizon van jaren. Met het inzetten van het ‘middel’ duurzaam vastgoedmanagement zetten gemeenten een cruciale stap in het bereiken van hun duurzaamheidsdoelstellingen. Tel daar de kostenreductie en het maatschappelijk rendement bij op en het mag duidelijk zijn: duurzaam vastgoedmanagement is een must.