Innovators, zo omschrijft projectontwikkelaar Gerard van der Duim VDM Woningen. Waar in het verleden een beetje schamper werd gedaan over de manier van bouwen, daar kijken ze nu vol bewondering naar het Friese bouwbedrijf. In het noorden zetten ze de ene na de andere energieneutrale woning neer, met als klap op de vuurpijl de energieleverende woning in Kollum met een EPC van -0,12. Directeur Berend Talsma en ontwikkelaar Gerard van der Duim geven een kijkje in de keuken.

Familiebedrijf VDM Woningen (vanDerMeer) is in 1880 begonnen met timmerwerk en allengs uitgegroeid door het aanpakken van nieuwbouw van scholen en woningen, vertelt directeur Berend Talsma. “Later is het opgeschaald naar een meer fabrieksmatige productie. In de midden jaren zeventig van de vorige was VDM een kozijnenfabrikant. Glasoppervlak moest terug worden gebracht, dat was eigenlijk een van de eerste duurzame interventies door de overheid. Dit zorgde destijds voor een overproductie aan kozijnen. En dat vroeg natuurlijk om een strategische heroriëntatie.”

Gezamenlijk optrekken
Na het zien van de houtskeletbouw in de Scandinavische landen werd allengs duidelijk dat ze de pijlen moesten gaan richten op de woningbouw. Talsma: “We waren een van de eerste die met houtskeletbouw aan de slag zijn gegaan. Dat was in Nederland toch een beetje vloeken in de kerk. We werken met de platform methode. Eerst de fundering dan de wanden vervolgens nog een verdieping en dan het dak."

VDM heeft zo in de loop der jaren een eigen bouwsysteem ontwikkeld welke een combinatie is tussen goede elementen uit de traditionele bouw en de beste elementen uit de HSB-bouw. Van der Duim: "We zijn gespecialiseerd in grondgebonden woningen en appartementen tot drie hoog. We houden ons voornamelijk bezig met nieuwbouw en opereren in de particuliere markt, de zakelijke markt, de business to business markt en sinds kort ook in de renovatiemarkt.”

We merken dat houtskeletbouw weer bespreekbaar is, vertelt Talsma. “De laatste jaren benaderen de corporaties ons weer en trekken we gezamenlijk op. Dat we jarenlang door de markt genegeerd werden als houtskeletbouwer frustreerde weleens. “Ik kom zelf uit de stal van Bouwfonds, dat waren traditionele bouwers pur sang, daar mocht je het woord houtskeletbouw nog geeneens in de mond nemen. Maar de techniek heeft een evolutie doorgemaakt en nu zie je houtskeletbouw met sprongen toenemen. De bouwwereld ziet gelukkig steeds meer in dat traditioneel bouwen eigenlijk niet meer kan.”

Convenant
De drie noordelijke provincies hanteren vanaf 1 juli strengere milieueisen ten aanzien van energiezuinig bouwen dan de rest van Nederland met in juli een verplichte epc van 0,5. Talsma: “We kunnen veel willen, maar we moeten wel duidelijk realiseren dat de consument aan zijn portemonnee denkt. De wil is er om te investeren, maar het rendement moet duidelijk zijn. Bij de auto is daar wat aan gedaan in de vorm van subsidie en een lagere BPM. In de woningbouw hebben we dat nog niet. De financiële infrastructuur moet naar mijn gevoel nog worden aangepast aan de ambitie die we hebben.”

Energie reduceren
Talsma legt uit dat er bij VDM twee lijnen zijn waar het energiebesparing betreft. “We hebben de actief en de passief lijn. Met de actief lijn bouwen we volgens het bestaande systeem en door middel van installatietechniek wordt de epc omlaag gehaald. Met de passief lijn werken we met een optimale isolatie en een goed gesitueerde woning. Waardoor je voor een gezinswoning rond de twee driehonderd kubieke meter aardgas op jaarbasis uitkomt. En daar zitten relatief weinig installaties in.”

Ontwikkelaar Gerard van der Duim schetst dat VDM in 1995 is begonnen met het energiezuinig maken van woningen. “Technisch kun je eigenlijk alles bouwen. Energiebesparing kun je redelijk goed hanteren. Wij hebben GPR-gebouw gekozen en zijn aan de slag gegaan met afval, transport, binnenklimaat, leefomgeving, water. Zo hebben we de faalkosten gereduceerd tot onder de 1 procent. Ter vergelijking, in de bouw liggen de faalkosten op 12 à 15 procent per project. We hebben er op ingezet om de faalkosten terug te dringen onder de één procent. Ieder onderdeel in het proces wordt heel nauwkeurig in eigen hand gehouden. Dat doen we door te werken met vaste mensen. Iedereen kent precies zijn taak.”

Van der Duim: “We zijn gebonden in een project aan zo’n honderd woningen. Het liefst dan in verschillende types. Het maakt ons niet uit of we twee woningen opleveren of vijftig. Het proces blijft hetzelfde. We proberen verder zo flexibel mogelijk naar de klant toe te zijn en maatwerk af te leveren. Als de klant aanklopt voor een woning met een epc van 0,2 of 0,3 of het moet een energieleverende woning zijn dan is dat geen probleem.”

Passief renoveren
Renovatie is bij VDM een vast agendapunt. Talsma: “Momenteel zijn we bezig met een renovatieproject in Roosendaal. Daar zijn we bezig met passief renoveren. Dat is het eerste project met die schaal in Nederland. Je moet flexibel zijn om deze crisis te kunnen overleven.”

De markt is natuurlijk toch gehalveerd, vertelt Talsma. “In het noorden zelfs wat meer dan in de Randstad. We zien een sterke afname in projectmatige afname boven de twee ton. Dan moet je natuurlijk bereid zijn om het land in te trekken. Maar de kern van het werk ligt in het noorden.”

Catalogusbouw
De tijd dat er op VDM werd neergekeken als ‘catalogusbouwer’ is voorbij. Van der Duim: “De gedachte die er soms nog heerst is dat de woningen zo van de plank getrokken worden. Dit is absoluut niet waar. Er gaat geen woning de deur uit zonder dat er een architect bij betrokken is."

Op dit moment is VDM zelfs bezig een samenwerking op de zetten met een zeer gerenommeerde architect teneinde betaalbare woningen te bouwen welke voorzien zijn van hoogwaardige locatie specifieke architectuur. "De uitdaging voor de architect is om binnen een bepaalde marge van het bouwbudget het ontwerp te ontwikkelen.”

We zien onszelf absoluut niet als de lachende derde, zegt Talsma nadrukkelijk. “Daarvoor vatten we de problemen in de huidige markt te serieus op. Ik denk dat we op het juiste moment de juiste keus hebben gemaakt voor het bouwsysteem en de energiereductie. We zijn altijd met innovatie bezig.”


Facts & Figures
VDM realiseert gemiddeld 250 woningen per jaar. Het heeft ongeveer 180 man in dienst. Constructeurs, calculators, betongieters, werkvoorbereiders, timmerlieden, metselaars, klantbegeleiders, verkopers enz.

Complete gevelelementen en daken worden in de fabriek gefabriceerd,inclusief isolatie, raampartijen, en de buizen voor het leidingwerk. Eenmaal op de bouwplaats staat het casco in één, hooguit twee dagen. Gerard van der Duim: “Ik rij vanuit Grouw iedere dag langs een woning die nu al maanden in aanbouw is. Het dak zit er nog niet op. Moet je raden hoelang het duurt met al die sneeuw van de afgelopen tijd voordat de woning droog is. Ik zou er niet graag willen wonen.”

De afbouwtijd bedraagt tien tot veertien weken. Het installatiewerk moet nog gebeuren, en er moet nog een jas van bakstenen omheen.

Foto's: In de fabriek in Drogeham Complete worden gevelelementen en daken gefabriceerd.

Tekst en foto's: Gerard Vos