De ambities voor BENG, energieneutraal en Nul op de Meter (NoM) komen sneller in zicht door de toepassing van concepten. Dat bleek uit het webinar ‘Sneller BENG-bouwen met hogere kwaliteit’, waarin House Energy Optimum (HEO) centraal stond. Duidelijk werd dat conceptmatig werken zekerheid geeft over prestaties en tegenwoordig óók keuzevrijheid kan bieden.  

Dagvoorzitter Ilja Werkhoven, tevens directeur NeVaP, luidde met veel enthousiasme de sessie in en gaf een marktschets. Zij gaf aan hoe het bouwproces meestal verloopt, van ontwerp naar realisatie, en gaf als advies: “Denk goed na over het design, want daar zit de crux. Doe je adt goed, dan ga je in latere stadia meer rendement behalen.” In de vastgoedsector spelen volgens Werkhoven een zevental thema’s: Health & Safety, Energy, Materials, Cities, Buildings, Business en Asset- en Propertyservices. “We moeten kijken naar nieuwe businessmodellen en andere manieren van samenwerkingen.” Volgens haar is er nog winst te behalen in de beheer- en onderhoudsfase.

Ze merkt daarbij op dat er wet- en regelgeving aanstormt die ambities hoger leggen, zoals BENG, vanaf 1 januari 2021. Juist die verduurzaming vraagt om andere manieren van bouwen. “Bijna energieneutrale gebouwen realiseren, dat doe je wellicht niet op de traditionele manier, maar pak je misschien aan met meer routine en een plan dat op grotere schaal toepasbaar is.” Daarbij geeft ze aan dat de rol van de bewoner niet onderschat mag worden bij het toekomstbestendig maken van vastgoed. “Je kunt ze het mooiste gebouw geven, maar als ze niet goed gebruikmaken van alle faciliteiten als installaties en sensoren, dan verandert de impact die je met de verduurzaming maakt. Deze groep is wellicht niet intrinsiek gemotiveerd om het beste gebouw te hebben, maar willen wel comfortabel leven.”

Belangen van bewoners en keuzevrijheid

Jourdain Martens vertelde vervolgens over hoe zij deze doelgroep betrekken bij ontwikkelingen. “We interviewden bewoners en kwamen erachter wat zij belangrijk vonden en hoe ze willen wonen. Daarmee wonnen we belangrijke informatie in, die we hebben meegenomen in de conceptontwikkeling.” Bijna vanzelfsprekend spelen ook ambities als BENG en NoM mee in die uitwerking. “Het concept moet de vrijheid hebben om bijvoorbeeld functionele afwegingen te maken, zoals woningtype, doelgroep en grootte van woningen, maar ook de duurzaamheidsambities spelen mee. Gaan we voor energieneutraal, BENG of NoM?”

Welke ambities dan ook worden aangehouden, ontwikkelaars werken graag met concepten. Dat komt onder andere door de zekerheid rondom prestatielevering en het integreren van verschillende technieken, zodat een integraal optimum haalbaar is. “Daarnaast willen ze duidelijkheid over kosten. Verder stellen partijen zich de vraag of ze nog wel keuzevrijheid hebben, als ze werken in concepten.” Hij benoemt daarbij Het Smart Concept basissysteem, voor levensloopbestendige, starters- en eengezinswoningen. “We maakten voor het systeem een analyse over wat er op dit moment wordt gerealiseerd in bouwend Nederland. Aan de buitenkant van woningen zien we veel gelijkenissen en ook de binnenkant lijkt in de grondgebonden woningbouw niet veel alternatieven te hebben.” Met HEO onder de motorkap worden basisplattegronden vervaardigd. Martens laat diverse voorbeelden zien van hoe keuzevrijheid en prestaties worden verenigd [zie afbeelding hieronder, red.]

Keuzevrijheid en prestaties

Duurzaamheidswensen

Om te voldoen aan duurzaamheidsambities en eisen die bijvoorbeeld vanaf 1 januari 2021 gelden [BENG, red.], zijn er verschillende basisconcepten uitgewerkt. “Basic, Advanced, Premium”, legt Martens uit over de verschillende smaakjes. “De eerste is een energiezuinige woning die ook comfortabel en gezond is, maar voor een basisbudget. Een systeem C. Advanced zet scherper in op energiezuinigheid, dus zet je in op een beter geïsoleerde schil, en een systeem D. Premium is de top in energiezuinigheid, comfort en gezondheid. Daar is een tweezone balansventilatiesysteem van kracht. We kiezen voor geïntegreerde zonwering, ook met het oog op de TOjuli [eis rondom beperking oververhitting woningen, red.].” Dat leidt tot onderstaande prestaties.

Concepten en prestaties hoekwoning

HEO in de praktijk

Hoe zien de uitgewerkte concepten er in de praktijk uit? Diederik Doornhein liet enkele voorbeelden zien van succesvolle implementaties. “Er zijn twee manieren van aanpak: een route op basis van een bestaand ontwerp waarin we een optimalisatie voorstellen en één manier waar we het Smart Concept toepassen en de architect vervolgens een gevel omheen ontwerpt.” Doornhein neemt ons mee naar het project Pijnacker. “Toen het SO er al lag, kwamen wij in beeld. De ontwikkelaar wist dat hij acht woningen wilde realiseren, twee- en drielaags, en er was al een goed beeld van hoe de realisatie past in de omgeving.”

De wensen werden in kaart gebracht. “De opdrachtgever wilde bijvoorbeeld weten of NoM een optie was”, gaat Doornhein verder. “Hij wenste duidelijkheid over kosten, prestaties, kwaliteit en vrijheid. Om laatstgenoemde te verduidelijken: een woning moet goed te verkopen zijn, dus plattegrondmogelijkheden zijn belangrijk. Een Energie Prestatie Garantie afgeven behoorde tot de mogelijkheden, een interessante optie gezien dit een verruiming van je hypotheek met zich meebrengt.”

Engineering compleet voor omgevingsvergunning

64 energieneutrale woningen

Een tweede project werd in Gorinchem uitgevoerd, 64 woningen met een EPC van 0 en 50% kopersoptie NoM. “De uitdaging was de snelheid”, laat Doornhein weten. “We hadden negen weken om de uitgangspunten vast te stellen, een SO én een akkoord van welstand te krijgen. We maakten een Plan van Aanpak om in de eerste week al een heleboel dingen met elkaar vast te leggen, om de planning te halen.”
Het Basic-concept met ventilatiesysteem D werd gekozen en Doornhein adviseert om uitgangspunten goed met elkaar te bespreken, zoals in dit project ook gebeurt. “Kijk naar het plan dat er ligt en bespreek de wensen met elkaar en de optimalisatieslagen. We kijken verder dan alleen de installaties, zodat we een totaalbeeld kunnen geven. Investeer in een vroeg stadium, zodat het in een latere fase goed gaat en je de vruchten plukt.” Doornhein sloot af met hoe HEO de engineering compleet verzorgt voor de omgevingsvergunning [zie afbeelding boven, red.]