Op 1 juli 2016 is het innovatiepartnerschap als nieuwe aanbestedingsvorm in werking getreden. Een logische reactie om vraagstukken, waar je voor start van de aanbesteding het antwoord niet op kunt weten, in de markt te kunnen zetten. Fijn! De vrijheid in het aanbestedingsproces ervoor is gecreëerd. En nu?

Zoals bekend baseren aanbestedingen zich op de ‘open markt theorie’. Hierbij vormen gelijkheid, transparantie, proportionaliteit en het non-discriminatiebeginsel het fundament. Dit resulteert in spelregels. De juridische randvoorwaarden en uitgangspunten waar wij ons allen aan moeten houden bij een inkoopproces. Maar in een veranderende markt die schreeuwt om innovatie, lijken deze spelregels een sta-in-de-weg. Ik zie op dit moment dat door partijen, binnen de bestaande aanbestedingsinrichtingen,  op alle mogelijke wijzen wordt gepoogd om samen met de markt in gepaste dialoog toe te werken naar een definitieve gunning. Ongeacht de vaak creatieve inrichting van deze procedures, leiden deze trajecten in de praktijk tot starre communicatievormen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer, hoge transactiekosten en weinig creatieve oplossingen.

Wat is een innovatiepartnerschap?

Het innovatiepartnerschap moet een handvat bieden voor (publieke) opdrachtgevers om binnen de aanbestedingsrichtlijnen de markt te bevragen op vraagstukken waar zij zelf nog geen antwoord op kunnen formuleren. Het innovatiepartnerschap heeft dan ook de volgende beschrijving:

“procedure waarbij alle ondernemers een verzoek tot deelneming mogen indienen naar aanleiding van een aankondiging voor een opdracht die is gericht op de ontwikkeling en aanschaf van een innovatief product of werk of een innovatieve dienst welke niet reeds op de markt beschikbaar is en waarbij door middel van onderhandelingen met een of meer van hen naar definitieve inschrijvingen wordt toegewerkt (staatsblad 241, 2016, p.4).”

Maar wat is innovatief? Wat is partnerschap? En wat houdt die onderhandeling in? En hoe geef je dat dan vorm binnen de aanbesteding? Inmiddels zijn de eerste initiatieven, met name op productontwikkeling, met deze manier van samenwerken gestart. Zo zijn er innovaties ontstaan als de waterspanningsmeter, een ondersteunende dienst voor dementie, aansturingsapparatuur voor treinen, ruimtevaartuigen en diverse medische toepassingen. Daar word ik als procesmanager blij van.

Schaars en onvindbaar

Binnen de bouw- en vastgoedsector zijn die voorbeelden echter schaars en zelfs onvindbaar. Dat verbaast me. Waarom? Omdat juíst in onze sector het essentieel is, om co-creatie innovaties te stimuleren en om daarmee de voorliggende duurzaamheidsopgave te kunnen invullen. Het antwoord ligt in de olifantenpaden.  Niet alleen is het innovatiepartnerschap nog erg nieuw, de procedures van deze aanbestedingsvorm kennen een relatief grote vrijheid. Dit zorgt voor het moeten vrijlaten van de paden die we altijd lopen en dat blijft toch spannend.

Toch kán het en móet het om zo werkelijk tot een innovatieve samenwerking te komen die het antwoord moet geven op de actuele vraagstukken rondom de energietransitie, duurzaamheid en de invulling van langjarige  samenwerkingen. Daarvoor moeten er in mijn ogen drie aspecten worden aangepakt:

1. Het vraagt andere producten die de opdrachtgever verstrekt aan de markt gedurende de aanbesteding. Waarbij alle facetten die flexibel zijn, ook als instrument aangeboden moeten worden aan de markt om een propositie op te kunnen ontwikkelen. Immers; De uitkomst is nog onbekend en daarom moet daarin zo veel mogelijk vrijheid worden geboden;
2. De aanbestedingsrichting moet worden aangepast waarbij sneller naar een co-creatie wordt toegewerkt en in een grotere openheid opdrachtgever en opdrachtnemer kunnen optrekken;
3. Het vraagt volledige transparantie van de opdrachtnemer in kennis, angsten en motieven om tot een innovatieve oplossing te komen en daarmee tot een andere procesinrichting aan de zijde van opdrachtnemer.

Vanuit Alba Concepts zetten wij deze drie lijnen bewust in om deze type samenwerking te integreren binnen bestaande contexten van aanbestedingen. Zo ondersteunen wij, als procescoach van Kantoor vol Energie, het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) om de uitdagingen van het RVB te incorporeren in de aanbesteding. Dit om samen met de markt een oplossing te ontwikkelen. Het afstuderen van Jesse van der Mieden bij Alba Concepts is gestart, met als doel een procesinrichting te ontwerpen waarbij innovatiepartnerschap optimaal ingezet kan worden.

Laten we samen een beter olifantenpad maken. Ik kijk ernaar uit.

Wil je meer weten hoe wij dit momenteel inzetten? Neem contact met ons op en we gaan graag het gesprek aan!

Auteur Wouter Roemaat werkt bij Alba Concepts