Gemeenten werken massaal aan CO₂-reductie en velen willen op termijn CO2-neutraal worden. Gemeenten richten zich vooral op vermindering van CO₂-uitstoot van gebouwen. Dit terwijl verkeer en vervoer gemiddeld 25% van de gemeentelijke CO₂-uitstoot veroorzaakt.

Daar komt nog bij dat vervoer zorgt voor uitstoot van NOx en fijn stof. Gelukkig zijn er voldoende mogelijkheden om de milieubelasting van vervoer te verminderen. Nog niet de helft van de gemeenten heeft vervoer meegenomen in de SLOK-subsidie aanvraag en in lokale klimaatbeleidsplannen is vervoer meestal een ondergeschikt thema.

Een aantal gemeenten pakt vervoer binnen de eigen organisatie goed op, andere gemeenten hebben echter moeite om het thema te agenderen. Slechts 15 % van de overheden die meedoen aan de jaarlijkse Milieubarometerbenchmark vult vervoer volledig in. Ook bij energiescans voor bedrijven wordt vervoer lang niet altijd meegenomen.

Vervoer belangrijker dan verwacht
Bedrijven zijn verantwoordelijk voor een groot deel van de vervoersbewegingen binnen gemeenten. Zo gaan medewerkers dagelijks heen en weer van huis naar werk, maken zij zakelijke ritten, vervoeren zij goederen of rijden zij rond in graafmachines en andere mobiele werktuigen. Weinig bedrijven realiseren zich nog niet wat de milieugevolgen van hun vervoer zijn. Zolang zij dit niet weten, zullen zij ook niet snel overgaan tot besparen.

Onderzoek van Stichting Stimular laat zien dat vervoer 25 tot wel 80% van de milieubelasting van een bedrijf veroorzaakt. Elke keer blijkt dat vervoer een groter aandeel heeft in de milieubelasting dan dat de ondernemer zelf verwacht. Hoewel de resultaten per branche variëren (zie figuur), is vervoer altijd een relevant milieuthema.

Hetzelfde geldt voor de kosten van vervoer, die vaak hoger zijn dan de energie- en afvalkosten. Het verzamelen van vervoersgegevens is lastig, maar met schattingen is voor een bedrijf snel een goed beeld van de milieubelasting en kosten van vervoer te krijgen. Dit inzicht helpt bedrijven om aan de slag te gaan.

Veel laaghangend fruit
Bedrijven kunnen makkelijk 5 tot 15 % besparen op de kosten en CO₂-uitstoot van vervoer. Doordat er nog weinig aandacht is voor vervoer, is er veel laaghangend fruit dat snel geplukt kan worden. Mede door de crisis is het eenvoudiger geworden om bedrijven te overtuigen van de voordelen van zuinigere en kleinere leaseauto’s, zuinig rijden, slim inplannen van goederentransport, carpoolen of fietsen naar het werk. En af en toe eens thuis kunnen werken wordt steeds meer gezien als een prettige arbeidsvoorwaarde. Dit wordt dan ook gestimuleerd in diverse CAO’s, waaronder de CAO voor gemeenteambtenaren.

Hoe eenvoudig het kan zijn om te besparen op vervoer, heeft Spijkstaal Elektrotechniek uit Spijkenisse ondervonden. Spijkstaal zoekt nieuw personeel binnen een cirkel van 25 kilometer rondom het bedrijf. Het aantal woon-werkkilometers daalde met 25 % bij een gelijkblijvend personeelbestand. De medewerkers zijn blij met de korte reistijd en zijn daardoor productiever. Dat er ook binnen gemeentelijke organisaties veel te besparen valt, laat Zaanstad zien.

Medewerkers mogen geen privé-auto’s meer gebruiken voor zakelijke reizen, maar alleen nog de elektrische dienstauto’s. Het aantal parkeerplaatsen is beperkt en alleen medewerkers die met de fiets of openbaar vervoer naar het werk komen, krijgen een reiskostenvergoeding.

Ook de gemeente Amsterdam neemt diverse maatregelen in de organisatie. Zo stelt Amsterdam strenge eisen bij de aankoop van voertuigen voor het eigen wagenpark en gaat de voorkeur uit naar elektrische voertuigen. De gemeente Amsterdam richt zich echter ook op het bedrijfsleven. Amsterdam vraagt bij controles in het kader van de Wet milieubeheer bedrijven om checklisten vervoer in te vullen, zodat duidelijk wordt welke vervoersmaatregelen een bedrijf al heeft getroffen en wat het bedrijf nog kan doen.

Amsterdam handhaaft niet alleen, maar stimuleert ook, bijvoorbeeld met een subsidieregeling voor elektrische voertuigen.

Brede duurzaamheidsaanpak werkt beter
Het benaderen van MKB-bedrijven met vervoersprojecten werkt niet. Wat beter werkt is vervoer een plek geven in duurzaamheidsscan en -bijeenkomsten voor het MKB. Het is dan ook jammer dat de aanpak van vervoer erg versnipperd is. Er zijn wel regelingen om het MKB te stimuleren om aan de slag te gaan met vervoer, maar deze richten zich op specifieke thema’s zoals personenvervoer (bijvoorbeeld de Mobiliteitsvouchers).

Een ondernemer die niet weet hoeveel vervoer hem kost en wat vervoer bijdraagt aan zijn milieubelasting, zal niet snel een vervoersadvies aanvragen. Ook niet als dit gratis is. Een bredere aanpak sluit aan bij de interesse van bedrijven om duurzaam en klimaatneutraal te ondernemen. En het aantal bedrijven dat hier mee aan de slag wil neemt toe, aangezien overheden en grote bedrijven steeds meer eisen aan duurzaamheid stellen in aanbestedingen. Door ondernemers te benaderen op een thema dat wel aanspreekt, kun je hen direct laten zien wat vervoer betekent voor zijn milieubelasting en welke kosten vervoer met zich meebrengt.

Dat een duurzaamheidsaanpak goed werkt blijkt uit een pilot met bouwbedrijven in de regio Rijnmond. De lokale branchevereniging Bouwend Rijnmond bracht 8 bedrijven bij elkaar voor het project “Fris Bouwen en rijden”. Tijdens het gesprek werd gesproken over energie, afval en vervoer. De meeste bedrijven waren in eerste instantie vrij sceptisch over vervoer, maar dit sloeg om in enthousiasme.

Toen bedrijven in hun Milieubarometer zagen hoeveel milieubelasting en kosten hun vervoer met zich meebrengt, pakten zij snel maatregelen op. Vrijwel allemaal controleren ze nu structureel de bandenspanning, volgen ze trainingen over zuinig rijden, schaffen ze zuinige voertuigen aan en plannen ze de voertuigen slimmer in. Daarnaast worden ook diverse maatregelen uitgevoerd om energie te besparen en afval beter te scheiden. De bedrijven kwamen tijdens het traject meerdere malen bij elkaar om ervaringen uit te wisselen. Dit stimuleerde hen om steeds weer een stap verder te zetten.

Onbekend maakt onbemind
Vervoer is onmisbaar om de CO₂-reductiedoelen te halen en het MKB speelt daarbij een belangrijke rol. Neem vervoer mee in de duurzaamheidsaanpak richting het MKB en in de eigen organisatie. Inzicht in het aandeel vervoer in de CO₂-uitstoot is daarbij belangrijk, want onbekend maakt onbemind.

Auteurs: Stefan Romijn (Stichting Stimular, adviseur duurzaam ondernemen) en Martien Das (Agentschap NL Energie en Klimaat, coördinator themateam Schone en Zuinige Mobiliteit).

Bron: VNG