Roger Cox, advocaat voor Urgenda in ‘de klimaatzaak’ tegen de overheid, en Marjan Minnesma, directeur van de eisende partij, ontvingen medio april de motie van verweer van de Staat der Nederlanden. Juridisch gezien een normale procedure bij een hoger beroep, maar wat bezielt de overheid om deze zaak onder papier te willen begraven?

Is er veel veranderd door het winnen – in eerste aanleg – van ‘de klimaatzaak’?

Minnesma: “In elke discussie in Den Haag wordt nu verwezen naar die rechtszaak. Iedereen die wel iets wil, gebruikt het als drukmiddel. Ook mensen van het Energie-akkoord die vinden dat er niet voldoende gebeurt. De extra maatregel die Kamp nu heeft genomen met subsidies voor zonneboilers, heeft daar ook iets mee te maken. Dus de beweging is er, al is die veel te weinig. Wat nu gebeurt is, denk ik, voor een deel toe te schrijven aan de extra druk die er op het kabinet ligt vanwege het vonnis. De overheid moet de gestelde doelen voor CO₂-reductie gewoon halen in 2020 heeft de rechter gezegd. Nou, dat redden ze alleen als ze nu beginnen.”

Hoe staat het met de klimaatzaak?

Cox: “We hebben op 12 april een groot pakket papier van de advocaten van de Staat ontvangen: de ‘memorie van grieven’. Daarin geeft de Staat inhoudelijk aan waarom hij het niet eens is met het vonnis, dat eerder is gewezen door de rechtbank. Zoals bekend wonnen wij voor Urgenda in eerste aanleg deze zaak. De Staat wil dat het gerechtshof opnieuw naar de zaak kijkt en daarbij de ‘grieven’ van de Staat in acht neemt.”

Wat zijn die grieven?

Cox. “De Staat stelt alles opnieuw ter discussie en werpt nieuwe vragen op. Een van de argumentaties, zowel al in de procedure bij de rechtbank maar ook in de richting van de media en in het parlement, is dat de regering vindt dat het klimaatdossier een dossier is waarmee rechters zich niet zouden moeten bemoeien. Dat het dus uitsluitend een politiek vraagstuk zou zijn, omdat er zo veel belangen in het spel zijn.” 

Minnesma: “Dat is eigenlijk een beetje raar, want dat de rechter zich in belangrijke maatschappelijke vraagstukken kan mengen is een normaal iets. Dat is bijvoorbeeld ook gebeurd in het stakingsrecht en met abortus. En dat vooral omdat de politiek dat niet deed. Dus het is wél een normaal figuur dat veel voorkomt, alleen was het nog niet over klimaatverandering gegaan. Je kunt wel degelijk naar de rechter stappen om het niet nakomen van een zorgplicht af te dwingen. De rechter is er om burgers te beschermen.” 

Dan doelt u op de zorgplicht en het nakomen daarvan…

Minnesma: “Ja. Het mag een maatschappelijk debat zijn, maar daarmee is het evengoed ook nog wel een juridische vraag. Dus de meeste politici gebruiken argumenten die niet heel erg veel hout snijden.”

Nee, maar het geeft wel vertraging, afleiding en een hoop gedoe?

Minnesma: “Maar dat maakt ons niet zoveel uit, natuurlijk.”

Cox: “De rechter heeft onze redenering gevolgd en we hebben goede hoop dat de rechter in hoger beroep dat ook zal doen. Wij hebben een juridisch goed gemotiveerde mening naar voren gebracht en die is in mijn beleving ook niet voor niks gevolgd door de rechtbank. Daar waar een overheid door zijn gedragingen de burger in gevaar brengt, heeft die burger recht op bescherming. En dat is het juridisch vraagstuk dat voorligt.”

Als dat in hoger beroep wordt toegewezen, wat zijn dan de implicaties voor de overheid?

Cox (lacht): “Dan gaat de overheid eerst nog in cassatie.

Minnesma: “Als we uiteindelijk winnen, heeft dat grote implicaties. Maar ja, dat zou je ook hopen.”

Cox: “Het heeft nu al implicaties. De rechter stelt dat totdat er een ander vonnis is, de overheid uitvoering moet geven aan het bevel. Op het moment dat een hoger beroepsrechter het vonnis in eerste aanleg bekrachtigt, is dat een extra duidelijk signaal. Ook internationaal zal het signaal daardoor sterker zijn.” 

Volgen organisaties als Urgenda buiten Nederland deze zaak?

Minnesma: “Wij helpen heel veel mensen in andere landen die graag hiermee aan de slag willen. Er is niet een ‘Urgenda’ in andere landen, maar er zijn natuurlijk heel veel clubjes die zich bezighouden met klimaatverandering. En er zijn verschillende rechtszaken gaande en er is een nieuw momentum ontstaan, omdat heel veel mensen door onze zaak hoop hebben gekregen.”

Het uitgebreide interview met 'ABN AMRO Duurzame 50'-winnaar Roger Cox en Urgenda-directeur Marjan Minnesma staat in Duurzaam Gebouwd Magazine #34, die begin juni verschijnt. (Foto: Robert Tjalondo)