Verenigingen van Eigenaren die willen gaan verduurzamen staan voor een fikse opgave. Met gratis instrumenten en tips van Stroomversnelling kunnen VvE’s flinke stappen maken.

Als een VvE besluit om te gaan verduurzamen, gaan de bewoners met z’n allen op reis naar een beter gebouw. Een VvE doorloopt dit proces niet zelfstandig, maar samen met partijen zoals de gemeente, bouwers, installateurs, financier(s) en subsidieverstrekkers.
De reis kan zomaar meerdere jaren in beslag nemen en kan ook behoorlijk complex zijn. Om meer grip te krijgen op het proces, en met name de financiering ervan, is het handig om het traject dat je doormaakt op te splitsen in vijf fasen:

1. verkennen;
2. plannen maken;
3. contracteren;
4. uitvoeren;
5. gebruik. 

1 Verkennen

In de verkennende fase wil je als VvE genoeg informatie verzamelen om te kunnen beoordelen of het financieel wel interessant is om een verduurzamingsplan te laten maken. Een eerste stap is dan te bekijken welke kennis al aanwezig is binnen de VvE, bijvoorbeeld wat betreft financiering en techniek. Het aanstellen van een duurzaamheidscommissie kan ook helpen bij de eerste verkenning.

Als de leden hun eigen kennis en ervaring inbrengen, heb je dan genoeg in huis om het traject te starten? Of ga je externe begeleiding inhuren? Tip: als je een expert in de arm wilt nemen, moet je van tevoren bedenken hoe je deze wilt bekostigen. Want begrotingen zijn meestal gemaakt voor concrete maatregelen, niet voor ondersteuning. En nog een tip: is de VvE in bezit van verschillende typen eigenaren, zoals een woningcorporatie of particuliere verhuurders? Ga dan als VvE tijdig met deze eigenaren in gesprek.

In de verkennende fase breng je verschillende scenario’s op hoofdlijnen in kaart, variërend van geen maatregelen treffen (met de bijbehorende gevolgen en kosten) tot een echt integrale aanpak, waarmee het VvE-complex energieneutraal of op z’n minst aardgasvrij wordt gemaakt. Daarbij kijk je intern naar de bewonerswensen, de technische mogelijkheden, de subsidiemogelijkheden en de financieringsmogelijkheden. Even belangrijk zijn ook de externe kansen en plannen. Wat zijn de plannen van de gemeente voor de energie-infrastructuur in je wijk? Deze vind je in de TransitieVisie Warmte van de gemeente.

2 Plannen maken

In de planfase maakt de VvE een eigen plan voor de verduurzaming, waarbij er ook zekerheid moet komen over de financiering. Om het plan zo concreet mogelijk te maken, is meestal informatie nodig van de gemeente, de financiers, eventuele subsidieverstrekkers en uitvoerders. Ga tijdig het gesprek aan en bekijk ook welke rol het Warmtefonds of de bank kan spelen. De leden van de VvE hechten er veel waarde aan als in deze fase ook een woonlastenprognose voor de bewoners wordt gemaakt.

Om inzicht te krijgen in de kosten van diverse maatregelen is het nodig om (voorlopige) offertes op te vragen bij verschillende aanbieders. Dit geeft inzicht in de kosten van verschillende soorten van aanpak, wat de VvE weer inzicht geeft in de mogelijkheden. Zo kom je stap voor stap tot de kaders van de uitvraag en de eisen en wensen die daarin een plek krijgen. 

3 Contracteren

In de contractfase is het doel om één of meerdere bouwers of installateurs te selecteren, contracten op te stellen en deze te ondertekenen. De financiering voor de uitvoering moet ook zeker zijn gesteld. Eventuele subsidies zijn aangevraagd en toegekend. 

Op basis van de voorlopige offertes uit de eerdere fase wordt een definitieve uitvraag opgesteld. Je vraagt uiteraard meerdere offertes op, zodat je aanbiedingen, maatregelpakketten, enzovoorts, goed kunt vergelijken. Ook helpt het om naar ervaringen bij jou in de buurt te kijken, want prijzen zijn vaak regiogebonden.  

De grootste financiële onzekerheid is de te verwachten bouwsom. Dit bedrag bepaalt voor een groot deel de woonlastenimpact, die je terugziet in een aanpassing van de servicekosten. Dat geldt met name bij integrale verduurzamingsaanpakken en wat minder bij losse maatregelen. Doorgaans beginnen de afbetalingstermijnen van de VvE aan de financier vanaf het moment van contracteren.

4 Uitvoeren

In de uitvoeringsfase wordt het pakket aan verduurzamingsmaatregelen uitgevoerd. Kwaliteitsborging is nu heel belangrijk. Zeker bij integrale verduurzaming kan er behoefte zijn aan juridische ondersteuning als het gaat om garanties, wijze van kwaliteitsborging, tussentijdse toetsmomenten en eventuele sancties.

De werkelijke prestaties van de woningen komen soms pas een paar maanden na de oplevering aan het licht. Afhankelijk van de gegeven prestatiegaranties kan het verstandig zijn om hier met de timing van de laatste betalingstermijn rekening mee te houden.

5 Gebruik

In de gebruiksfase kunnen de bewoners eindelijk genieten van de nieuwe prestaties van hun woning en betalen ze uiteraard de bijbehorende nieuwe woonlasten. Mee- of tegenvallende prestaties kunnen, mits goed vastgelegd in het contract, worden vertaald in eventuele vervolgactiviteiten voor de uitvoerder. Het VvE-bestuur heeft daarom behoefte aan terugkoppeling van de bewoners, bijvoorbeeld over het nieuwe energiegebruik.

Tips en tools

De reis van de verkennende fase tot het in gebruik nemen van de gerenoveerde woning kan enkele jaren in beslag nemen. Hoe eerder je begint met het verzamelen van de juiste informatie, hoe beter. Voor iedere fase zijn er online gratis hulpmiddelen te vinden, die je als VvE kunt gebruiken om je eigen situatie beter in kaart te brengen.

Een overzicht van geschikte, gratis hulpmiddelen vind je in de Shortlist van instrumenten voor verantwoorde financiering van VvE’s, een onderdeel van de publicatie Grondbeginselen verantwoorde financiering VvE’s van Stroomversnelling.