Dordrecht is extreem gevoelig voor overstromingen. Op zoek naar stedenbouwkundige oplossingen om dit klimaatgevaar te weren, ontwierp VenhoevenCS een unieke evacuatieroute. Door de integratie van de Sustainable Development Goals (SDG’s) wordt dit een duurzame aanvulling voor de stad.

De vraag kwam van IABR-Atelier Dordrecht - The High Ground. Aan vijf organisaties werd verzocht ontwerpend onderzoek te doen naar stedenbouwkundige oplossingen om overstromingen te weren. De unieke oplossing van architectenbureau VenhoevenCS: een evacuatieroute naar de hoger gelegen wijk De Staart.

Met de evacuatieroute biedt VenhoevenCS een oplossing voor de dreiging die water vormt voor het Eiland van Dordrecht. Dat dit überhaupt een reële dreiging is voor heel Nederland bleek recent nog uit een oproep van de Unie van Waterschappen. “Wanneer we de aanpak niet versnellen, kijken we aan tegen een potentiële schade - door wateroverlast, hitte en droogte - tot 174 miljard euro voor voornamelijk particulieren in 2050”, aldus de voorzitter van de Unie.

Toch is dit gemakkelijker gezegd dan gedaan. Ton Venhoeven, directeur en oprichter van VenhoevenCS, vertelt: “Adriaan Geuze belde mij en zei: een overstroming kan eens in de honderd jaar plaatsvinden in Dordrecht. Of die evacuatieroute er dus komt, is maar de vraag, want op basis van die kans krijg je de financiering niet voor elkaar.” Bovendien moet de ingreep een vanzelfsprekende rol krijgen in het stedelijk weefsel, zegt Venhoeven, anders pakt men de route niet. Zie daar de integratie van de SDG’s.

Superblocks

Om de evacuatieroute te laten slagen, moet deze een rol gaan spelen in het dagelijks leven van Dordrecht. Daarmee wordt het ontwerpend onderzoek niet slechts een ontwerp voor een uitzonderingssituatie, maar voor een veelheid van sociale-, ruimtelijke- en mobiliteitsopgaven van Dordrecht.

Als eerste onderzocht VenhoevenCS het verkeerssysteem in de stad, vertelt Venhoeven: “We koppelden dat aan het idee van superblocks, waarbij je autoluwe wijken van circa één km² maakt. Daarmee krijg je een woonerf 2.0 waarin je maximaal vijf minuten loopt naar een parkeerplaats, bushalte et cetera. Kijkende naar het wegenstelsel in Dordrecht volgde daar haast vanzelfsprekend een corridor uit, die haaks staat op bijvoorbeeld de spoorlijn en snelweg, dus tussen noord en zuid.”

Parkontwikkeling

Vervolgens keek het bureau hoe meerdere SDG’s hieraan te koppelen zijn. “Als je toch zo’n route maakt, wat voor synergie valt er dan te behalen met bijvoorbeeld de parkontwikkeling van de gemeente? Kunnen we ook aandacht besteden aan het onderling koppelen van sterke en zwakke wijken en is dit te combineren met de ontwikkeling van een nieuw station?”

De evacuatieroute bestaat uit meerdere modules die gezamenlijk een balans zoeken tussen een hyperefficiënte route en een aantrekkelijke verblijfsruimte.

Het ontwerp legt de verbinding met alle SDG’s. Dat gaf het bureau de mogelijkheid om verder aan het ontwerp te sleutelen en nieuwe programma’s aan de route te koppelen. “Een evacuatieroute is politiek niet makkelijk financierbaar”, zegt Venhoeven, “maar als verschillende portefeuilles er belang bij krijgen, kun je met de pet rondgaan. Ik denk dat het verkeer daar een sleutelrol in speelt. Door de evacuatieroute te beschouwen als aanzet voor een modal-shiftstrategie [verandering vervoerwijze; red.] krijgt het langzaam verkeer een enorme impuls. Net zoals we vroeger parkways aanlegden voor autorijden, maak je nu een langzaam-verkeersroute die door de stad slingert en functies met elkaar verbindt.”

Lees nu het complete verhaal over duurzame stadsontwikkeling en SDG’s in ons gratis digitale magazine SDG’s.

Tekst: Reinoud Schaatsbergen
Foto boven: In het geval van een overstroming biedt de verhoogde evacuatieroute (oranje) een veilige manier om naar De Staart te komen of naar een van de gebouwen die dienstdoen als shelter (gekleurde gebouwen).