Ambitieuze duurzaamheidsdoelstellingen vliegen om ons heen. Energietransitie, circulariteit, biodiversiteit: om ze allemaal in te vullen mag één element niet ontbreken. Het belang van innovatie bleek weer tijdens de CFP Innovatiedag op 9 november in Naarden. Een middag lang pitches van ondernemers die het verschil maken én de mogelijkheid om meteen met hongerige afnemers te praten.

Innovatie kan het verschil maken in je organisatiegroei en verduurzaming versnellen. Dat illustreerde Bram Adema met zijn aftrap. Staand op een bierkrat blikte hij terug op de geschiedenis van CFP Green Buildings en liet hij zien hoe innovatie er voor zijn organisatie uitzag: “Vanaf het startschot van CFP zochten we naar hoe we de grootst mogelijke impact maken in verduurzaming. We richtten ons op het inzichtelijk maken en het optimaliseren van gebouwprestaties met de Green Buildings Tool. En: het garanderen van prestaties. In 2012 namen we enkele duizenden gebouwen onder de loep. Maar we wilden nog wel tien keer zo groot worden. En zelfs zo'n vermenigvuldiging was onvoldoende om de impact te maken die we voor ogen hadden.”

Internationaal innoveren

Er schuilde een grote kans om iedereen in Nederland de kracht te geven om te verduurzamen. “We kregen de bancaire sector mee en de Green Buildings Tool verscheen onder grote belangstelling in 2015 op de PROVADA. Nu we in Nederland de versnelling opzochten kon de internationale markt vanzelfsprekend niet achterblijven. Een van de launching customers internationaal was Cushman & Wakefield. Nu mogen we voor 26 landen onze dienstverlening inzetten.” Zonder innovatie was de groei volgens Bram nooit gelukt: “We bleven vernieuwen en verbreden op thema's. Inmiddels bieden we tools aan voor een stimulans van biodiversiteit, circulariteit en meer. En we zijn nog lang niet klaar.”

Bram Adema: "Nu mogen we voor 26 landen onze dienstverlening inzetten."

Grote uitdagingen

Na deze blik op de historie van CFP Green Buildings was het tijd om de innovaties onder de loep te nemen. Een heuse ‘Dragons Den’ in twee zalen: pitchers die in een rap tempo hun innovatie onder de aandacht brachten onder een gemêleerd publiek, met vervolgens enkele kritische vragen. Jan Gijsbers van IBIS Power beet het spits af en stelde de duurzaamheidsuitdagingen scherp: “We staan voor grote uitdagingen. Zo wordt wet- en regelgeving alleen maar strenger en moeten gebouwen aan meer duurzaamheidseisen voldoen. Zo willen we een aardgasvrije gebouwde omgeving, zonder schadelijke uitstoot van broeikasgassen. Om dat te realiseren moeten we verduurzamen, maar dat is voor alle gebouwen eenvoudig uit te voeren.

PowerNEST levert een combinatie van zonne- en windenergie: een nest van zonnepanelen waar een windturbine in zit. Jan: “We optimaliseren de opwek op allerlei slimme manieren. Daarmee bereiken we tien keer meer opwekking van duurzame energie in vergelijking met alleen de plaatsing van pv-panelen op een plat dak. Deze aanpak zorgt ervoor dat je meer dan 100 procent van het complete dakoppervlak benut.”

Niet stilstaan

De oplossing staat sinds 2016 in de markt met een prototype. Ondertussen mag de innovatie de noemer tried and tested dragen, want er zijn zes locaties in Nederland die ervan gebruikmaken. “De meest volwassen uitvoering tref je aan in Eindhoven, op een locatie naast ons kantoor.” Jan wijst nog op het onderscheidende vermogen: “We hebben in Nederland aardig wat locaties waar niet veel plek is om een grote verduurzamingssprong te maken. Met onze oplossing willen we ook een oplossing bieden voor dergelijke gebouwen, zodat we niet stilstaan met de verduurzamingsopgave en op korte termijn de uitstoot van schadelijke broeikasgassen verlagen.”

Een heuse 'Dragons Den' in twee zalen, met pitchers die de toekomst van verduurzaming toonden

Die verduurzamingsopgaves rondom de reductie van broeikasgassen en de opwek van duurzame energie zijn een belangrijk onderdeel van de Environmental, Social en Goverance-criteria (ESG). Door dit in kaart te brengen weet je als bedrijf waar je staat op het vlak van duurzaamheid en ontdek je welke kansen je laat liggen. Een belangrijke basis voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Op die rapportagebehoefte speelde Mark Schrage van Milieu Service Nederland in met de MSG-trolley.

Realtime inzicht

Deze trolley zorgt ervoor dat schoonmakers het afval per soort en per ruimte wegen. Dat zorgt volgens hem voor waardevolle inzichten, duurzamer afvalbeheer en een eerlijke kostenverdeling per huurder. “Je krijgt realtime inzicht in afval, per huurder en per afvalstroom. Daardoor is het mogelijk om de kosten eerlijk te verdelen en gebouwen versneld te verduurzamen. De vervuiler betaalt. In gebouwen waar meerdere huurders zijn ondergebracht zorgt je hiermee voor transparantie en zorg je voor gedragsverandering.”

Ook Xander van Baarsen van Rhino liet oplossingsrichtingen zien rondom het thema ESG. Weliswaar een ander type innovatie: een data aggregatieplatform, dat verbruiksgegevens voor elektriciteit, gas en water in kaart brengt voor commercieel vastgoed. “We geven je die inzichten op gebouwniveau. En op portefeuilleniveau kun je op normalisatie en centralisatie rekenen van de gegevens. Dat helpt in de rapportage, vooral bij de ‘E’ van de ESG. “Wij leveren een dataplatform dat informatie rondom gas, water en elektra in real time levert. Zowel voor hoofd- als submeters, wat belangrijk is voor multi tenant-gebouwen, vastgoed met meerdere huurders. Dit geeft je de mogelijkheid om kennis te krijgen en datagaten op te lossen, voor een grote diversiteit aan vastgoedtypes. Op een dashboard lees je nauwkeurig af waar en welke voorzieningen worden gebruikt en kun je rapportages en analyses maken voor verbeteringen.”

Sociale innovatie

Edwin Koers van Unica Foundation gooide het over een andere boeg en richtte zich op sociale innovatie, tijdens een technisch ontwikkelingsproject in Nepal: “Hier gaat het niet over verduurzaming van gebouwen en processen maar over het helpen van mensen. We helpen hen om betere leefomstandigheden te creëren, met schoon drinkwater, opleidingen, irrigatie en verbeterde kooktoestellen.” De aanpak richt zich op een participatiemodel, met inzet van de lokale bevolking. Er zijn ondertussen al 70 projecten gerealiseerd en er lopen er nu 9. “We zorgen ervoor dat de bevolking onder andere zelfstandig landbouw kan opzetten. Zo verbouwen ze onder andere paprika en champignons. Ook zien we, door het opbloeien van een regio waarin we projecten uitvoeren, dat toerisme wordt gestimuleerd. Steeds meer partners committeren zich aan deze opgaven en koppelen het project aan hun CSRD-doelstellingen.”

Vanzelfsprekend waren er voldoende netwerkmomenten om nieuwe samenwerkingen op te zetten.

Zwakke daken: belemmering?

Na de netwerkpauze met tal van nieuwe verbindingen was het aan Erik Valks van RABLE om de kansen voor duurzame energieopwekking te duiden. Hij ging op een rapport van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO): ‘Meer dan 52% van daken zijn te zwak voor zonne-installaties'. Een flinke aderlating, want duurzame energie is hard nodig voor elektrificatie en het toepassen van bijvoorbeeld warmtepompen in gebouwen.

Valks presenteerde een oplossing die er op korte termijn voor zorgt dat deze daken tóch bruikbaar zijn voor de opwekking van duurzame energie: “We ontdekten een bottleneck die ontwikkelaars en installateurs vaak tegenkomen als ze zonnepanelen willen realiseren. Meer dan de helft van de daken is te zwak en daar bedachten we een systeem voor, bestaande uit hekwerk over de horizontale as en een staalkabel langs de lente.”

Normaal gesproken kom je met de toepassing van ballast al op 15 tot 40 kilogram per vierkante meter, te zwaar voor zwakke daken. Valks vervolgde: “Dat lossen wij op met een laag gewicht van maximaal 13 kilogram per vierkante meter. We kunnen het potentieel voor de opwekking van duurzame energie op daken verhogen van 14 naar 29 terawatt. Daar gaan we voor.”

Milieu-impact minimaliseren

Gerard-Jan van Bruinessen van Fagerhult nam het stokje over en belichtte de kansen vanuit zijn organisatie voor circulair bouwen. Hij koppelde dit aan de ontwikkeling van verlichtingsoplossingen met een zo laag mogelijke milieu-impact: “We staan voor een aantal grote opgaves, waaronder het fors verminderen van de uitstoot van schadelijke broeikasgassen. Onze sector heeft een aandeel van 40 procent in de uitstoot. Des te groter is onze impact als we gaan voor circulaire oplossingen.” Volgens Van Bruinessen zet zijn organisatie het beste beentje voor, om zoveel mogelijk hergebruik toe te passen. We weten dat we ons moeten richten op het minimaliseren van de impact die we met materialen maken. In de productie- én in de gebruiksfase. Daar spelen we op in door een van de meest populaire armaturen te vernieuwen. Met een verse behuizing en verpakkingsmethode.”

Multilume Re:Think is volledig gemaakt van organisch materiaal, Solid Board. De reis naar een circulaire economie kent voor Fagerhult allerlei voordelen op het vlak van milieu en duurzaamheid, die Van Bruinessen illustreerde: “We hebben geen staal meer nodig, coating kan achterwege blijven. Ook hebben we geen piekschuim en hoekbeschermers meer nodig, evenals plastic beschermingsmiddelen. Hierdoor blijft er minder afval over en zijn er minder negatieve effecten op de leefomgeving. De milieu-impact is 80 procent gereduceerd, een belangrijke stap, zeker met de verscherping van de MilieuPrestatie Gebouwen (MPG) naar 0.5. Daarmee wordt de inzet op circulaire gebouwen met een lage milieu-impact alleen maar groter.”

Van cv naar cvi

Na deze noviteit op het vlak van materialen en circulariteit was het tijd om terug te keren naar oplossingen voor de energietransitie. Een installatietechnische vernieuwing werd naar voren gebracht door Cas Goenee van TI Green: “We ontwikkelden een cv op basis van inductietechniek. We zetten energie door de inductie-unit direct om in bruikbare warmte. Een van de voordelen van deze technologie is dat de kern zeer snel opwarmt.” Daardoor is het mogelijk om binnen enkele seconden gebruik te maken van de verwarming en warmwater.

Hiermee is de cvi een alternatief voor een warmtepomp. “Alleen is er ten opzichte van die technologie geen grootschalige verbouwing nodig en wordt er geen buitenunit geplaatst. De installatie duurt een halve dag. Onze belofte is dan ook dat je met onze technologie binnen een halve dag gasloos wordt.” De technologie kan warmte afgeven aan bestaande radiatoren, bijvoorbeeld op 65 graden. Goenee adviseerde wel om eerst goed te kijken naar de Trias Energetica en de isolatie op orde te brengen. “Als dat goed is geregeld, geeft de unit 35 graden af voor vloerverwarming. We ontwikkelen door en richten ons nu op slimme samenwerkingen tussen onze unit en andere apparaten zoals bijvoorbeeld de zonnepanelen.”

Het publiek kreeg de mogelijkheid om te stemmen een favoriete pitch en er werden vier winnaars gekozen.

ESG-prestaties inzichtelijk maken

Ondertussen klom de laatste pitcher op het podium van de zaal ‘t Wiel: Michiel Slinkert van Eevery. “Wij hebben een platform dat bedrijven ondersteunt in verduurzamingstrajecten. We willen een praktische en laagdrempelige oplossing bieden om inzichtelijk te maken wat je ESG-prestaties zijn. Een nulmeting geeft inzicht in waar je nu staat en hoe je kunt toewerken naar internationale wet- en regelgeving zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de EU Taxonomie.”

Allerhande data worden verzameld om te duiden hoe ver je van specifieke doelstellingen afzit, die corresponderen met de te behalen standaarden. “Hier geldt: less is more. Het gaat niet om de hoeveelheid informatie, maar wat je ermee doet. Aan de hand van die data geeft het platform je laagdrempelige en implementeerbare verbetersuggesties.” Een belangrijk onderdeel is de communicatie, het naar buiten treden. Niet alleen met ambities, maar ook met de uitwerking ervan: “Organisaties vergeten nog wel eens het belang van het laten zien waar je mee bezig bent, bijvoorbeeld aan de hand van een duurzaamheidsrapportage. Ons advies is vooral om je wel te laten zien en je reis naar een toekomstbestendige omgeving tastbaar te maken.”

Moment suprême

Na de stemrondes voor de pitches was het de hoogste tijd om te verzamelen in de plenaire zaal voor het moment suprême: de bekendmaking van de winnaars van de CFP Innovatiedag. Bram Adema kondigde aan wie de meeste stemmen kregen: Fagerhult, biocompact, RABLE en Oyster Heaven. Twee namen die de deelnemers uit de zaal ‘t Wiel nog niet voorbij zagen komen. Daarom gaven diverse CFP-medewerkers een samenvatting van de overige pitches.

Zo gaf Michiel Alkemade van FlexoWatts een oplossing voor het overvolle elektriciteitsnet, dat bedrijven maar lastig in staat stelt om te verduurzamen. Hij presenteerde een open end-to-end energiemanagement oplossing voor partijen die moderne energievoorziening installeren en beheren. Oftewel, slimme en digitale energieoptimalisatie. Presol illustreerde hoe je woningen isoleert in slechts één dag, inclusief de afwerking. De oplossing zit hem in het isoleren van buitengevels aan de binnenzijde, vooral relevant bij een gebrek aan spouw, beschermd stadsgezicht en meer van zulke uitdagingen.

Ook kwam het optimale rendement van daken onder de aandacht. Daan Zaat van Solar Sedum stelde aan de kijk dat duurzame energie op dit moment nog maar weinig geïntegreerd wordt in groendaken. Terwijl dat veel winst oplevert op het vlak van groenvoorziening én de opwek van duurzame energie. Maurits Honée van Lumon liet zien hoe je verbeterde isolatie én grotere woonruimte bereikt dankzij één renovatieconcept. Hij legde uit hoe het kan dat je zowel in de winter als in de zomer optimaal comfort bereikt.

Tijdens de CFP Innovatiedag werden diverse innovaties getoond, rondom thema's als energie, biodiversiteit en circulariteit. 

Waterbesparend bouwen

Brian Bergman vertelde over RGS+, een cloudapplicatie die het mogelijk maakt om volledige plannen uit te werken, van complexstrategie tot inspectie en het maken van verschillende scenario’s met vergelijk. Ook kregen deelnemers een wake-up call van Roderick Standaart van biocompact, die aangaf dat 20 procent van het drinkwater wordt gebruikt om het toilet door te spoelen. Waterbesparend bouwen is mogelijk, als je er maar oog voor hebt.

De sleutelrol van oesterriffen werd naar voren gebracht door George Birch van Oyster Heaven. Deze riffen slaan schadelijke broeikasgassen op, maar er is een probleem: 85 procent is inmiddels verdwenen. Oyster Heaven wil oesterregeneratie ondersteunen zodat er volledige gevormde en zelfvoorzienende riffen ontstaan. En wie profiteert er uiteindelijk van? Juist: de mensheid.

De laatste pitch kwam van de hand van CFP zelf, over de BREEAM tool. Een krachtig gereedschap om inzicht te krijgen in de duurzaamheid van je gebouw op 9 verschillende punten. Met een objectieve meting van bijvoorbeeld gezondheid en circulariteit weet je waar de kansen liggen voor je portefeuille en ontdek je welke verbeteringen je kunt doorvoeren om in de BREEAM-ladder te klimmen. De belofte en het resultaat? Waardevermeerdering voor je gebouwen.

Verduurzamingsstappen maken

Voordat de CFP Innovatiedag ten einde kwam, lichtte Bram een tipje van de sluier op van het CFP Green Buildings Event dat in 2024 op de rol staat. “Noteer 11 april alvast in je agenda, want dan is het weer zo ver. Je kunt rekenen op 50 gebouweigenaren die laten zien wat zij op het vlak van verduurzaming voor elkaar kregen. Ik kijk er al naar uit. We treffen elkaar weer op 11 april voor een flinke dosis inspiratie!”

Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: CFP Green Buildings