Bij Heembouw wordt meer dan de helft van het afval op de bouwplaats gescheiden afgevoerd. Het streven is om steeds minder afval af te voeren, wat onder meer lukt door minder afval te produceren. Over concrete stappen op dit gebied - de bedrijfsruimten in het distributiecentrum Echt Susteren - schreef projectleider Raymond Plasmans (foto onder) een blog met vijf praktische tips.

“Je gelooft het misschien niet meteen, maar het afgelopen jaar lukte het ons om op één project onder andere 4.500 dozen, 90.000 vierkante meter folie en 80 vrachtwagenbewegingen te besparen. Een enorme reductie van afval en uitstoot van CO₂. En dat is nog maar het begin! Bovendien: van het bouwafval dat wel nog ontstond, wisten we 88% te recyclen. Het mooie is: jouw bedrijf kan dat ook. Aan de hand van onze ervaringen deel ik hier vijf praktische tips voor afvalscheiding en afvalreductie op de bouwplaats.

Bij Heembouw zetten we in ons strategisch plan al jaren in op duurzaamheid. Naast onderwerpen als circulariteit, CO₂-besparing en maatschappelijk verantwoord ondernemen, hebben afvalscheiding en afvalreductie op de bouwplaats daarin een belangrijke plek. Toen ik bij Heembouw werd gevraagd hierover mee te denken, dacht ik meteen: ja! De hoeveelheid afval die we afvoeren op de bouwplaats is mij al langer een doorn in het oog. We creëren honderden, soms wel duizenden kuub afval bij het bouwen van iets. Hoe kan dat nou? En nog belangrijker: hoe voorkomen we dat?

We gingen er bij Heembouw, sámen met onze opdrachtgevers, partners en leveranciers, concreet mee aan de slag en de lessen die we leerden deel ik in dit blog. Inclusief concrete voorbeelden van een recent project: de turnkey realisatie van het 90.000 vierkante meter grote distributiecentrum (DC) in Echt Susteren voor onze opdrachtgevers Dokvast en P3.

Tip 1: Start met een nulmeting

Om te weten wat je kunt reduceren, moet je natuurlijk eerst een nulpunt hebben. Hoeveel afval heb je eigenlijk en hoe goed scheid je dat?

Ik ben er zelf van geschrokken, toen wij dit bij Heembouw in kaart brachten. Maak je een dak op een nieuwe bedrijfshal, blijf je zitten met twintig containers vol afval! Dat willen we toch helemaal niet? Ook ons onderzoek naar de manier waarop wij afval scheidden, schudde ons wakker. We bleken het al jaren op dezelfde manier te doen, terwijl er al lang veel betere methoden zijn.

We besloten het allemaal in kaart te brengen: van welk type materiaal krijgen we hoeveel afval, bij welke partij komt dat vandaan en hoe kunnen we dat zoveel mogelijk reduceren en recyclen?

Neem het voorbeeld van steenpuin. Betonresten gingen bij ons altijd de container in, werden afgevoerd en dat was dat. Tot we er beter over gingen nadenken. Dat puin gaat naar een depot, waar al die honderden tonnen steen worden gebroken en vermalen tot fijnpuin. Daarna gebruiken wij (en heel veel andere bedrijven natuurlijk) het weer onder betonvloeren en bouwwegen. Met andere woorden: het puin komt weer terug.
Kon dat niet anders, vroegen we ons af? We zochten het uit en maakten een depot op het project om het puin te breken en direct weer te gebruiken. Duurder was dat niet. We bespaarden wel de inzet van veertig containers en wel tachtig vrachtwagenbewegingen. Als we dit over al onze projecten doen, kunnen we daarmee honderden vrachtwagenbewegingen besparen.

Tip 2: Stel heldere doelen

Als je weet hoeveel afval je produceert en hoeveel procent daarvan wordt gerecycled, kun je heldere doelen stellen. Hoeveel afval wil je reduceren? Hoeveel meer afval wil je recyclen? Op basis van onze duurzaamheidsstrategie maakten we bij Heembouw voor afvalscheiding en afvalreductie Heembouw-brede doelen én formuleren nu aan het begin van elk project projectspecifieke doelen.

Heembouw-breed wordt nu 53% van ons afval gescheiden afgevoerd. Dit percentage is het hoogst bij bedrijfsruimten: 77%. We streven ernaar dat percentage nog hoger te krijgen. Voor het project DC Echt Susteren bepaalden we als doelstelling dat we minimaal 80% van ons afval gescheiden wilden afvoeren.

Tip 3: Maak een plan

Belangrijk als de doelen staan: maak een plan. Je hebt waarschijnlijk op meerdere terreinen doelen geformuleerd. Afvalscheiding, afvalreductie, CO₂-reductie plus stroom, diesel en water besparen op de bouwplaats. Wat is dan een logische volgorde om hiermee aan de slag te gaan? Waar wil je als eerste voor gaan, hoe ga je dat doen en wie heb je daarbij nodig?

Zo spraken wij voor het project DC Echt Susteren af: we gaan op minimaal drie onderdelen afval reduceren:

• het folie waarmee de vloeren worden afgedekt;
• het verpakkingsmateriaal van de dakdekker;
• het puin.

Zo’n focus werkt heel goed, want alle betrokken partijen worden getriggerd om specifiek over deze onderwerpen na te denken. Je komt uit je vaste denkpatronen en gaat meer out-of-the-box denken. Waarom doen we de dingen zoals we ze doen? Waar komt dat vandaan? Hoe kan het anders?

Zo gebruiken wij op het project in Echt Susteren wel vijf kilometer lichtlijnen. Normaal gesproken worden die ingepakt in plastic, in een kartonnen doos, op een pallet, met daar weer plastic omheen. Goed beschermd, is de gedachte. Maar in de fabriek wordt dit dus allemaal zo ingepakt en wij pakken het op de bouwplaats allemaal weer uit. Het kost ook veel tijd!
Samen met de leverancier kwamen we tot een andere manier van verpakken, namelijk op karretjes met vijfhonderd strekkende meter lichtlijn, netjes opgestapeld. We rijden het karretje zo de ruimte in, pakken de lichtlijn eraf en hangen het op. Het bevalt zo goed dat we het nu voor alle projecten willen gaan doen.

Tip 4: Ga het gesprek aan

Als wij bij Heembouw besluiten dat we ons bouwafval radicaal willen verminderen, betekent dat natuurlijk niet dat de leverancier dan maar zijn eigen afval moet gaan afvoeren. Dan zouden we het probleem alleen maar verplaatsen. We gaan juist in gesprek met onze leveranciers om te bekijken wat er mogelijk is om minder afval te produceren.

Een voorbeeld: de bevestigingsmiddelen die onze dakdekker gebruikt, komen per vijfhonderd stuks binnen in kartonnen doosjes op een pallet met plastic eromheen. Bij de bouw van het DC in Echt Susteren (90.000 vierkante meter) zou dat gaan om duizenden dozen. En die belanden allemaal in de container. Dus gingen we het gesprek aan met de dakdekker en samen met de dakdekker ook in gesprek met de groothandel. Nu gebruiken we herbruikbare emmers. Daarmee bespaarden we op het project in Echt Susteren 4.500 dozen en heel veel plastic.

Misschien is dit ook wel de belangrijkste les die we leerden: het is cruciaal dat de hele keten in de afvalreductie meegaat: opdrachtgever, leverancier en bouwer.

Een ander voorbeeld: voorheen legden we folie op de vloer om die te beschermen. Bij de bouw van het DC in Echt Susteren pasten we biologisch materiaal toe. Daarmee bespaarden we 90.000 vierkante meter folie. Een nadeel: het was veel duurder. Samen met onze opdrachtgever Dokvast besloten we het toch te doen. Ook voor Dokvast is duurzaamheid namelijk super belangrijk. Niet voor niets realiseerden we al veel BREEAM-projecten met en voor Dokvast. Bij deze klant is de intrinsieke motivatie om te verduurzamen hoog en dat woog ook op dit project zwaarder dan de kosten. Ze wilden gewoon echt geen folie gebruiken.

Tip 5: Denk er vanaf de ontwerpfase over na

Ter aanvulling op tip 4: als je afval wilt reduceren, heeft ook de architect een belangrijke rol. Als ontwerpende bouwer werden wij ons daar de afgelopen jaren steeds meer van bewust. Welke materialen passen we toe? Welke legrichting kiezen we voor gevelplaten, horizontaal of verticaal en hoeveel snijafval brengt dat met zich mee? Ontwerpen we de kozijnen één gevelpaneel breed of twee? In ieder geval niet tot halverwege het gevelpaneel, want dat creëert meer afval en dat willen we niet.

Een van de voordelen als ontwerpende bouwer is dat wij hier vanaf de start van het ontwerpproces continu invloed op kunnen uitoefenen. Bovendien: wat wij op de bouwplaats zien, brengen wij terug naar binnen, evalueren we met elkaar en passen we op het volgende project toe.”

Bekijk ook de bijbehorende video:

Ik ben heel benieuwd naar jouw ervaringen. Wat doen jullie om afval te reduceren? Heb je nog tips voor ons en voor andere bedrijven? Ik kijk uit naar jullie reacties.

Bron: Heembouw