Als je het Han Vrijmoed vraagt, moet gezondheid als thema een veel belangrijkere vertegenwoordiging krijgen in duurzaamheidsdiscussies. Met Gezonde Woning Keur bevordert hij gezonde woningbouw en de toepassing van natuurlijke bouwstoffen. “Woningen hebben een enorme impact op ons welbevinden en gezonde gebouwen dragen zelfs bij aan onze levensverwachting.”

‘Logisch’ noemt hij het dan ook dat de bouw- en vastgoedsector het thema gezondheid een belangrijkere, grotere rol geeft. Bij de renovatie en nieuwbouw moet het volgens hem een standaard uitgangspunt worden om gezondheid te borgen en te objectiveren. Het belang is duidelijk: “30% van de mensen leidt aan allerhande allergieën en we worden steeds meer blootgesteld aan allerlei chemicaliën. Ongezonde materialen treffen we helaas nog steeds aan in woningen, vooral een gevolg van een laag niveau van bewustwording.”

Belang van gezondheid

Dat wil Vrijmoed veranderen door allereerst kennis over het onderwerp te vergroten. Onder andere met het boek ‘Handleiding voor gezond woonplezier’. Dat is bijvoorbeeld een mooi cadeau voor een woningcorporatie die een project afrondt. “Dan geef ik het boek en vragen we bewoners om er eens doorheen te kijken. Zo wordt de waarde van een gebouw steeds breder bekend en uiteengezet. Als je weet wat gezondheid voor jou kan betekenen, dan maak je andere keuzes.”

Dat begint bij een ontwerp waarin een integrale aanpak van duurzaamheid centraal staat. Energie en materialen worden in plannen meegenomen, onder andere vanwege de verplichte invulling van BENG en de MPG om een vergunning te krijgen. Die ondergrens is voor het peloton, maar steeds meer partijen scharen zich bij de koplopers en leggen de lat hoger: ze uiten ambities en werken aan energieleverende en zoveel mogelijk circulaire projecten. “Voeg het thema gezondheid hier aan toe om een holistisch ontwerp te krijgen. Breng het onderwerp al in een vroeg stadium van het bouwproces aan de orde en zorg voor bewustwording bij de projectpartners. Niet alleen over het maatschappelijke belang van gezondheid, maar ook over de waarde ervan.”

De waardering van gezond vastgoed kwam onder andere al eerder naar voren in het onderzoek ‘Health, Wellbeing & Productivity in Offices’ van de World Green Building Council. Hierin werd onder andere de verbinding gelegd tussen een gezond kantoor en een verhoging van productiviteit, verlaging van ziekteverzuim en een groter welbevinden van mensen. En daarna voerde Universiteit Maastricht een onderzoek uit over de effecten van kwaliteit van binnenlucht op medewerkers. En voor een gezonde woning geldt dat de kwaliteit van leven verbetert en er bijvoorbeeld minder allergieën zijn. “Het is moeilijk om daar een prijskaartje aan te hangen, maar het inademen van gezonde lucht zorgt voor levensverlenging. Een vergezicht is dat premies voor je zorgverzekering verlaagd worden als je een gezonde woning hebt.”

Han Vrijmoed: "Breng gezondheid al in een vroeg stadium van het bouwproces aan de orde en zorg voor bewustwording bij de projectpartners."

Hand in hand

Wanneer partijen in een ontwerp gezondheid de aandacht willen geven die het verdient, is er werk aan de winkel. Waar moet je op letten? Vrijmoed: “Dat begint bij zoveel mogelijk natuurlijk bouwen, zonder emissies, met niet-toxische materialen die we over 30 jaar zonder twijfel nog kunnen hergebruiken. Een mooi vertrekpunt: 25 regels vanuit de bouwbiologie.” Circulariteit en gezondheid kunnen en moeten hand in hand gaan, volgens hem: “Het heeft geen nut om circulair te bouwen met giftige materialen, die hun restwaarde verliezen bij de toepassing. Denk daarom goed na over de materialen die je toepast en onderzoek of je daarmee op de goede weg bent.” Dat kan uitdagend zijn: “In de databases die we gebruiken zoals de Nationale Milieudatabase is deze informatie nog niet terug te vinden. Informatie over bepaalde producten is soms niet aanwezig, dus hier ligt een verantwoordelijkheid om dit aan te leveren. Omdat het lastig kan zijn om de juiste informatie te achterhalen, springen wij in verschillende projectstadia in met advies.”

Waar zit winst?

Zo wordt Gezonde Woning Keur onder andere bevraagd door bouwbedrijven, die bijvoorbeeld aan de slag zijn met sociale woningbouw. “Zij willen weten hoe ze ervoor staan en vragen ons om een nulmeting. We kijken vervolgens mee in de materialisatie, om erachter te komen waar nog winst zit. Zo komen we achter de bouwstoffen die er in een gebouw zitten.” Vrijmoed geeft wel aan dat certificering de primaire focus is van zijn organisatie. “Maar we willen wel samen een gezonde weg inslaan, dus staan altijd open voor het gesprek.”

Die conversatie komt meer en meer op gang. Onder andere met woningcorporaties, die met een kwetsbare doelgroep te maken hebben en extra aandacht geven aan welbevinden en gezondheid. Maar ook met bouwers die gezondheid een toegevoegde waarde vinden en zich willen onderscheiden. “Zij willen niet alleen claimen dat ze een gezonde woning leveren, maar dit ook objectief willen onderbouwen. Daarom voeren we een keuring uit bij de oplevering van een woning op tien thema’s en wel 300 toxische stoffen. De thema’s variëren van vlamvertragers, weekmakers tot formaldehydes.” Voer je de ontwikkeling van de woning uit volgens de 25 richtlijnen van de bouwbiologie uit, dan zijn er extra punten te verdienen. “Het eindresultaat is een van de drie certificeringsniveaus: zilver, goud en platina.”

Kansen voor renovatie

Een van de koplopers die Vrijmoed benoemt is Trebbe, die aan de slag is met de ontwikkeling en realisatie van het Newtonpark in Enschede. “Hier certificeren we meerdere woningen, die emissiearm zijn. Hier kunnen bewoners gezond in leven. Mooi om te proeven is dat Trebbe enthousiasme uit om naar een hoger niveau te gaan. ‘Wat moet ik nog doen om platina te halen?’ Daar krijg ik ook weer energie van.” Naast nieuwbouw zijn er volgens Vrijmoed veel kansen voor renovaties met gezondheid als belangrijke pijler. “Dan voeren we een nulmeting uit en ga je meten: wat is de huidige status van een woning en waar wil ik naartoe? Ook ontdek je welke materialen je nog kunt hergebruiken. Maar je komt er ook achter welke onderdelen van het gebouw je er liever niet meer in wilt hebben.”

Hoewel sommige certificeringsvormen als papieren tijger aanvoelen, is pragmatiek het sleutelwoord voor Vrijmoed: “We hebben bouwers luid en duidelijk gehoord over de hoeveelheid administratie die ze moeten aandragen om certificeringen rond te krijgen. Dat willen we met Gezonde Woning Keur vermijden en daarom is het uitgangspunt om dit praktisch aan te pakken.” Hij daagt uit om de komende tijd de overstap te maken van reguliere naar gezondere en natuurlijke materialen. “Duurzaamheid en gezondheid worden steeds belangrijkere onderwerpen [zie kader ESG, red.]. Zorg dat je niet achter de feiten aanloopt en neem het voortouw, want dat levert waarde voor je eindgebruikers.”

Rapporteren over duurzaamheid: ESG

Financiële marktdeelnemers als banken, investeerders, beleggers en grote ondernemingen zijn verplicht te rapporteren over duurzaamheid. Conform de ESG-regels (Environment, Social, Governance) uit de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR). Met een ESG-rapportage wordt duidelijk hoe een organisatie inzet op huidige en geplande duurzaamheidsinitiatieven en kunnen beleggers geïnformeerde beslissingen nemen over investeringen. Volgens de EU Taxonomy wordt gevraagd om te rapporteren over het thema Hazardous Materials, waarvoor Gezonde Woning Keur een validatiesysteem biedt. Zo ook voor de sociale rapportage.

Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: Gezonde Woning Keur