Met de onthulling van een eerste lichtreflecterende ‘Spiegelsteen’ heeft minister Melanie Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu vrijdag 2 september de aftrap gegeven voor de renovatie van de Afsluitdijk.

De Afsluitdijk wordt de komende jaren versterkt om tot 2050 bestand te zijn tegen de stijgende zeespiegel. Daarnaast dient het inbouwen van pompen de waterafvoer van het IJsselmeer naar de Waddenzee te garanderen, waardoor het grootste gemaal van Europa ontstaat. In opdracht van Rijkswaterstaat en het programmabureau ‘De Nieuwe Afsluitdijk’ maakten Feddes/Olthof Landschapsarchitecten en Paul de Ruiter Architects daarom het Masterplan Beeldkwaliteit Afsluitdijk.

Nieuwe initiatieven inkaderen

Dit plan dient ook om nieuwe initiatieven voor recreatie, ecologie en duurzame energie te integreren met de hoofdopgave rond waterveiligheid en -afvoer. Zo hebben in het EU-gesubsidieerde project Energiedijken onder meer Energy Valley, ECN en Strukton met het samenwerkingsverband De Nieuwe Afsluitdijk samengewerkt en demonstratieprojecten op deze dijk ontwikkeld om de kennis en ervaringen op het gebied van innovatieve dijken en waterkeringen te versterken. Bij ieder initiatief staan de kwaliteit van het bestaande profiel van de 32 kilometer lange dijk en een duurzame aanpak van de versterking centraal. Daarnaast zorgt dit plan ervoor dat alle andere mogelijk veranderingen en toevoegingen op, aan en rond de Afsluitdijk een eenheid vormen.

Duurzaamheidseiland

In het zogeheten Masterplan hebben beide architecten onder meer de uitbreiding van het Dudok-monument, de duurzame-energieontwikkelingen op Breezanddijk (zie bovenstaande foto) tot en met het straatmeubilair ingepast, om de monumentale aspecten van de Afsluitdijk te behouden. “We hebben Breezanddijk ingericht als duurzaamheidseiland. Hiermee geven we ontwikkelaars van duurzame toepassingen, zoals Blue Energy, een speeltuin waar ze hun innovaties mogen testen”, vertelt Paul de Ruiter. “Wij kiezen ervoor om de versterking langs de hele dijk op een duurzame manier aan te pakken. Met CO₂-voordelige oplossingen ontwerpen we alternatieve dijkbekledingen die de ecologie stimuleren.”

3D-geprinte dijkbekleding

Om de waterveiligheid te garanderen, wordt de dijkbekleding ruwer bekleed. “Robuust materiaal houdt hoge golven tegen en zorgt ervoor dat de dijk niet overstroomt. In onze zoektocht naar nieuw materiaal wilden we het karakter van het huidige handgezette basalt in ere houden. Dankzij computermodellen en 3D-prints hebben we een innovatieve bekleding, die bovendien duurzaam is in materiaalgebruik en CO₂-gebruik. Het ontwerp is een bekleding van opengewerkt 6-hoekige betonelementen, waar in de openingen van het patroon de ecologie floreert. De golven spoelen door de structuur waarin begroeiing, klei, zand en schelpen vrij spel hebben." Feddes en De Ruiter blijven tot en met de oplevering in 2022 betrokken om de ruimtelijke kwaliteit van de versterking van de Afsluitdijk te borgen.

Duurzaam Beleefcentrum 

Overigens zorgt de bouwcombinatie Dijkstra Draisma / GEAR architectencoöperatie voor het nieuwe Beleefcentrum De Nieuwe Afsluitdijk. In dit centrum kunnen bezoekers alles te weten komen over onder meer De Waddenzee, het IJsselmeer en het ontstaat van de Afsluitdijk. Dit gebouw moet een GPR-score krijgen van 8,4, met een 9,6 op het onderdeel energie. "In het oog springende duurzaamheidsmaatregelen zijn een vegetatietalud tegen gevels en zonnepanelen voor duurzame elektriciteitsopwekking", vertelt Egbert Zwarts, projectleider ontwikkeling bij Dijkstra Draisma. "In de entreehal toont een ledscherm het elektriciteitsverbruik en de opbrengst van de pv-panelen." Daarnaast zijn de houtskeletbouwgevels zeer goed geïsoleerd en afgewerkt met gevelelementen die goed bestand zijn tegen het zilte buitenklimaat en onderhoudsvrij zijn. De keuze voor aluminium puien heeft dezelfde onderbouwing. "Met onze materiaalkeuze en ruimtelijke bouwmethodiek geven we invulling aan de Cradle-to-Cradlebenadering. Industriële, flexibele en demontabele detaillering maakt hergebruik van gebouwdelen mogelijk." De bouw gaat begin 2017 van start en in het voorjaar van 2018 moet het Beleefcentrum open zijn voor publiek.