“Durf te verduurzamen!”, klonk het tijdens het webinar Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed, georganiseerd door RVO in samenwerking met Duurzaam Gebouwd en andere leden van het Kennis en Innovatieplatform. Onder leiding van moderator Selina Roskam van RVO, tevens Duurzaam Gebouwd-expert, kwamen praktijkcasussen ten tonele en gaven experts uitleg over de duurzaamheidsimpact van sectorale routekaarten.

Roskam trapte af met inzichten over aankomende wet- en regelgeving in de utiliteitssector. Zo nemen we afscheid van de EPC en verwelkomen we de BENG in 2021. Daarnaast verandert het Energielabel vanwege de nieuwe NTA 8800-methodiek. “Een belangrijke vraag voor gebouweigenaren is of zij nu al een Energielabel aanvragen of daar nog mee wachten”, geeft Roskam aan. “Daarnaast is er een verplichting voor kantoren om in 2023 label C te hebben.”

Andere initiatieven voor verduurzaming zijn de creatie van de Regionale Energie Strategieën (RES) en de warmtetransitievisies van gemeenten, die vertellen hoe wijken aardgasvrij worden. Voor maatschappelijk vastgoed zijn de sectorale routekaarten van belang, waar Marie Louise Tabben van het Ministerie van BZK een boekje over opendeed. Bij het afstemmen van het Klimaatakkoord zaten onder andere gemeenten, langdurige zorg, sport en andere sectoren aan tafel. “Die gaven aan om roadmaps te maken om vast te leggen welke resultaten beoogd worden in het vastgoed en op welke termijn.”

Handelingsperspectief op korte termijn

In die routekaarten staat onder andere opgenomen hoe het pad naar een CO₂-arme gebouwvoorraad in 2050 eruitziet. Ook de huidige situatie wordt geschetst. "Zo wil je ongetwijfeld weten hoeveel je gebouw gebruikt en wat de energieverschillen tussen je verschillende panden is. Als je een gedegen plan wilt maken voor de toekomst, moet je precies weten hoe je ervoor staat en daar harde data over krijgen. Ook je financiële onderbouwing is een belangrijke.” Het gaat bij de routekaarten niet alleen om langdurige en toekomstgerichte plannen, maar ook om handelingsperspectief op de korte termijn is belangrijk. “Stel jezelf de vraag: ‘Wat kan ik nu al doen om verduurzaming te versnellen?’ Na het vervaardigen van de routekaarten is het tijd om de ambities in de praktijk te brengen. Voor gebouweigenaren is het belangrijk om zelf aan de slag te gaan."

Integrale verduurzaming

Ook gemeenten zijn aan de slag met de routekaarten. In 2050 wordt 95% CO₂-reductie en een 100% aardgasvrije omgeving als overkoepelende ambitie gesteld. “40% van de gebouwen wordt vervangen door nieuwbouw of renovatie, van EPC 0,7 naar BENG”, weet Inka Vogelaar. “Dat is al een belangrijke stap in het verduurzamen van het vastgoed, maar er is natuurlijk meer nodig. 42% is nog niet toe aan vervanging en daarvan moet je ervan uitgaan dat op natuurlijke momenten het gebouw wordt aangepakt. Bijvoorbeeld het groot onderhoud of het vervangen van installaties of een uitbouw.” Vogelaar kwam met een tip om tot een integrale verduurzaming te komen voor gemeenten en gebieden: “Kijk of er combinaties mogelijk zijn. Zorg er bijvoorbeeld voor dat vastgoedmanagers met andere disciplines een verbinding maken. Zo kunnen plannen voor verduurzaming voor sport- en buurthuizen wellicht gecombineerd worden.”

Gasloos en circulair zwembad

Het belang van communicatie en samenwerking met andere partijen kwam ook naar voren in de eerste praktijkcasus, over het circulaire zwembad Den Ekkerman in Veldhoven. “We werken bijvoorbeeld zoveel mogelijk samen met zwemverenigingen en omwonenden”, vertelt Hilko Ellerbroek van gemeente Veldhoven, opdrachtgever voor de ontwikkeling van het zwembad. “In een Design, Build, Maintain-constructie wordt een gasloos zwembad gerealiseerd door Van der Horst aannemers, met een GPR-score van minimaal 8. Het is natuurinclusief, klimaatadaptief en meer dan 10% Cradle-to-Cradle gecertificeerd.”

Impressie NOAHH | Network Oriented Architecture

De gemeente startte met een aanbesteding en beoordeelde op onder andere prijs, functionaliteit, uitstraling en duurzaamheid. Vijf marktpartijen deden mee aan de aanbesteding. Ellerbroek noemde naast de samenwerking met stakeholders nog een aantal andere succesfactoren als advies voor andere partijen die aan de slag willen met verduurzaming. “Houd een dialoogsessie met marktpartijen, zodat je onderling kennis deelt. Vergeet niet om adviseurs voor externe kennis in huis te halen, over specifieke duurzaamheidsdoelen.”

Eerste all-electric museum

De tweede en laatste casus die onder de loep werd genomen is het museum Hermitage. Een WKO zorgt hier voor een duurzame uitwisseling van warmte en koude met een nabijgelegen gebouw. “Warmte en koude worden opgeslagen in buffers diep onder de grond”, vertelt Sebastiaan Lagendaal. “De overtollige warmte wordt via een ondergrondse pijpleiding vervoerd naar Hortus, waar ze dit goed kunnen gebruiken. Hortus levert via een tweede leiding de koude retour aan de Hermitage.”

Naast de WKO-installatie zijn er ambities voor #VanGasLos: er zijn nu nog een aantal cv-installaties die worden toegepast. “Als het vriest, zijn de twee warmtepompen onvoldoende krachtig om de warmtevraag van ons gebouw te voorzien. We zijn nog bezig met de vraag hoe we dit jaar (2020) van het gas af gaan. Daarmee gaan we voor de noemer 'Eerste all-electric museum in Nederland'. Ook Lagendaal kwam met een aantal voorwaarden voor succes. “Zoek de juiste partners en wees kritisch. Zet een professional op passende financiering en heb uithoudingsvermogen. Durf te verduurzamen!”

Webinar Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed

Het webinar Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed is een voorbeeld van de digitale diensten die Duurzaam Gebouwd inzet voor kennisdeling en het bij elkaar brengen van partners en experts. In deze publicatie lees je meer over de verschillende diensten die Duurzaam Gebouwd voor jou opzet om professionals in de bouw- en vastgoedsector dichter bij elkaar te brengen.

Terugkijken

Wil je het webinar terugkijken? Neem dan een kijkje op het YouTube-kanaal van Duurzaam Gebouwd, waar je nog veel meer content gratis kunt bekijken.