Duurzame gebiedsontwikkeling start met de omgeving in relatie met de mensen in deze omgeving met hun economisch handelen in relatie tot de aarde. Voor groei gericht op duurzame ontwikkeling en integraal duurzaamheidsbeleid is een transitie naar een duurzame samenleving een must.

In mijn blog 'Ontbreekt de omgeving in de nieuwe Omgevingswet?' heb ik dit uitgebreid beschreven. Als we nu afdalen van deze abstracte theorie naar een praktische invulling van duurzame gebiedsontwikkeling met ‘de laarzen in de modder’, wat betekent dit dan concreet? Wat is bijvoorbeeld leegstand van bedrijventerreinen, winkelcentra en kantorenparken bezien vanuit duurzame gebiedsontwikkeling? Daarom besteed ik in deze blog aandacht aan ‘de ziel van de plek’ en participatie van bewoners en ondernemers in een gebied.

Ziel van de plek

Een praktische invulling van duurzame gebiedsontwikkeling met ‘de laarzen in de modder’ is de zoektocht naar ‘de ziel van de plek’ of populairder :‘the why’ van een gebied om vervolgens te starten met het ontwikkelen van het gebied. Het benoemen van ‘de ziel van de plek’ is vele malen eenvoudiger dan de zoektocht hiernaar en realisatie hiervan.

Hierdoor wordt daadwerkelijk een fysieke en unieke invulling gegeven aan de ruimtelijke kwaliteiten van een gebied met de bewoners en ondernemers en worden de kansen en de kracht van een gebied met de bewoners en ondernemers benut. Voor realisatie van een unieke en onderscheidende duurzame gebiedsontwikkeling in een gemeente of regio is daarom antwoord vereist op de volgende vragen:

1. Wat zijn de unieke ruimtelijke, sociale en economische kwaliteiten van de omgeving. Bij voorkeur vastgelegd in een visie op de omgeving, de omgevingsvisie in de nieuwe Omgevingswet. Deze is ook verplicht gesteld voor gemeenten.
2. Hoe worden de voordelen van participatie bij gebiedsontwikkelingen in een gemeente of regio daadwerkelijk benut? Dit is afhankelijk van de kwaliteit en vaardigheden van de raadsleden, wethouders, ambtenaren en adviseurs van een gemeente. In mijn blog ‘Verliest uw gemeente het voordeel van participatie bij gebiedsontwikkelingen?’ diep ik dit uit.
3. Hoe wordt duurzame gebiedsontwikkeling in de praktijk daadwerkelijk gerealiseerd?
4. Wat zijn de resultaten en kwaliteiten van de duurzame gebiedsontwikkeling 10, 20 en 30 jaar na realisatie?

Kort gezegd komt het hierop neer: Wat is het duurzame onderscheidende vermogen van uw gemeente en regio – ‘het gouden ei’ – en hoe bereikt u hiermee een optimaal economisch, sociaal en ruimtelijk resultaat. Hoe ver uw gemeente en regio nu is, kunt u toetsen door:

• te kijken of er een (structuur)visie is vastgesteld;
• hoe dit heeft geleid tot daadwerkelijk projecten met resultaat of dat de structuurvisie dusdanig abstract en vaag is dat deze na vaststelling in een bureaula is verdwenen…

Leegstand vanuit het oogpunt van duurzame gebiedsontwikkeling

De duurzame gebiedsontwikkeling is een weerslag van de sociale verbindingen tussen de mensen in het gebied, de duurzame samenleving, ruimtelijk weergegeven in de aanwezige gebouwen en hun duurzaam economisch handelen. De aanwezige bebouwing is een vertaling van de behoefte van mensen om met elkaar in verbinding te staan. Bij leegstand is er geen behoefte aan verbinding tussen de mensen in het gebied op die plek. Snelle winstmaximalisatie is hier de oorzaak van realisatie van de bebouwing geweest. Dus:

Leegstand van gebouwen staat symbool voor de afstand en leegte tussen de sociale verbindingen van de mensen in het gebied.

Kansen oplossen leegstand

De komst van de nieuwe Omgevingswet verplicht gemeenten om een omgevingsvisie op te stellen en biedt dé kans om nu écht te kiezen voor een unieke en onderscheidende duurzame gebiedsontwikkeling. Uw gemeente focust zich op ‘haar gouden ei’ met haar burgers, ondernemers, wethouders, raadsleden, ambtenaren en adviseurs vastgelegd in haar omgevingsvisie en is onderscheidend ten opzichte van uw buur- en andere gemeenten en regio’s.

In uw visie geeft u ook richting aan uw keuzes over het oplossen van leegstand van bedrijventerreinen, winkelcentra en kantorenparken. Uw gemeente heeft daarvoor nodig:

1. een vastgestelde omgevingsvisie met echte participatie vooraf en ‘van onderaf’. Hierdoor ontstaat draagvlak vanuit de samenleving;
2. daadwerkelijke realisatie van duurzame gebiedsontwikkeling met ruimtelijke, economische en sociale resultaten op de korte en lange termijn. Wat levert een omgevingsvisie u financieel op de korte en lange op zal de vraag moeten zijn?

Meer weten over de nieuwe Omgevingswet?

De hieronder vermelde 'Impressie botsproef Binckhorst' geeft een beeld van de nieuwe Omgevingswet.

Auteur Arno Kleine Staarman is projectmanager ruimtelijke ontwikkeling van Aranto. Van visie tot realisatie! ‘Voor wie zijn bestemming kent, vindt Aranto de weg’ (vrij vertaald naar een spreuk van de Chinese filosoof Lao Tze).