We werken massaal thuis, scholen sluiten de deuren en de regering trekt miljardenfondsen open. Ondertussen begint het gebrek aan persoonlijk contact te steken. Volgens Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Climate Design & Sustainability bij de TU Delft, valt er veel uit deze situatie te halen als we ons richten op de waarde van dat contact. “Samenkomen was tot nu toe vanzelfsprekend. We weten nu hoe het is als dat niet kan.”

Denk je dat de maatregelen die getroffen zijn in verband met het coronavirus een langdurig effect gaan hebben op onze maatschappij?

“Ik denk van wel. Wie zegt dat er over een jaar niet een nieuw virus opsteekt? Ik denk dat we ons bewuster worden van de gevolgen. Laten we eerlijk zijn: mensen moesten kortgeleden vaak nog lachen om mondkapjes. Nu snappen we dat die uit veiligheid werden gedragen, niet alleen voor jezelf, maar ook voor de ander.”

“Wij Nederlanders hebben een werkethos: als we ons enigszins goed voelen, komen we naar werk. Niezen en hoesten in vergaderingen gebeurt vaak. Dan vang je als collega hoogstens een verkoudheid of griepje op. Ik denk dat dat verandert, dat mensen sneller thuisblijven en uitzieken.”

“Verder zie ik een duidelijker onderscheid tussen digitaal en persoonlijk contact ontstaan. Vanuit onderwijsinstellingen zijn er veel zaken die je online kunt zetten, zoals lessen in vakken die jaar in jaar uit niet veranderen. Natuurkundige wetten veranderen niet, dus de lessen daarover ook niet per se. Waarom zou je dat niet opnemen zodat studenten dat op afstand kunnen bekijken? Ik denk dat daar een goede mix in ontstaat, wat wel en niet fysiek gebeurt.”

“Los van de sociale component gaan we straks ineens beseffen hoe fijn het is om onder mensen te zijn, om elkaar aan te raken. En dat, als we dan onder elkaar zijn, we daar meer gebruik van maken. Samenkomen was tot nu toe vanzelfsprekend. We weten nu hoe het is als dat niet kan. Ik denk dat we er iets bijzonders van gaan maken als we samenkomen, meer dan we dat in het verleden deden. We moeten de waarde van persoonlijk contact inzien en dat uitbuiten. Dat missen we nu.”

Gaat de situatie ook invloed hebben op het gebied van klimaatsverandering?

“Ik hoop dat er bewustzijn ontstaat over de consequenties van reizen. Daar wordt al over nagedacht, met als hoofdoorzaak de CO2- en fijnstofuitstoot, maar reizen maakt je ook kwetsbaarder en ontvankelijker voor ziektes. We wisten al dat we in sommige landen gekke amoeben kunnen binnenkrijgen, maar nu is duidelijk geworden dat dit heel gevaarlijk kan zijn als er een ernstig virus is, waar dan ook.”

“Ik hoop dat we meer kwaliteit koppelen aan reizen. Dat als je gaat, je er ook een goede trip van maakt waarbij je lokaal veel van een land ziet. Ik deed tot recent veel zakenreizen voor een paar dagen of een week. Ik denk dat het goed is om daar kwaliteit aan te koppelen, zodat je meer aan de reis hebt. En dan maak je maar wat minder reizen.”

“Waar ik mij zorgen om maak, is dat de regering dusdanig veel investeert om de economie overeind te houden, dat langetermijndoelen zoals klimaatactie het onderspit delven. Als er nu miljarden verdwijnen, hoe komen we de komende vijf jaar dan door? Ik zou het ernstig vinden als de regering nu bedrijven steunen die sowieso onduurzaam zijn, die de afgelopen jaren dikke winst hebben gemaakt en aan aandeelhouders dividend hebben uitgekeerd. Dat kan niet. Kleine zelfstandigen, bedrijven die goed zijn voor de economie op lange termijn, die meerwaarde bieden voor de maatschappij, zouden vooral geholpen moeten worden. Dat is een lastig iets, maar we kunnen beter geen geld investeren in iets waar we later spijt van krijgen.”

Tekst: Reinoud Schaatsbergen

Dit interview verschijnt in uitgebreide vorm in het digitale magazine Gedragsverandering. Bekijk ook onze Kennisbank waarin we je meenemen naar urgente thema's als Energietransitie en Circulariteit. Ook lees je hier de digitale versie van ons printmagazine Duurzaam Gebouwd Magazine, helemaal gratis.