Het grootste deel van het leven bevinden we ons binnen. Moderne omgevingen moeten ons optimaal laten presteren. “De gebouwen die we ontwerpen en realiseren moeten gebruikers maximaal ondersteunen en gezonder maken. Dat laatste lukt alleen als je voor de mens bouwt.”

Foto door: Hannah Anthonysz

Voor Thomas Bögl, directeur van LIAG architecten en bouwadviseurs, bestaat er geen twijfel of we alleen nog maar gezonde gebouwen moeten neerzetten. “Architecten worden getraind om op het gebied van esthetiek meerwaarde te bieden, maar vergeten daarbij te kijken naar wat een gebruiker echt gelukkig maakt. Dat is niet per se een mooie gevel, maar een omgeving met frisse lucht, voldoende daglicht en gezonde materialen.” Hier schuilt Bögls interesse. “Ik wilde altijd arts of architect worden. Beide beroepen hebben een grote invloed op het welbevinden van de mens. Dat realiseren we ons misschien niet altijd, maar er zijn genoeg voorbeelden die laten zien dat de inrichting, het binnenklimaat en andere aspecten van een gebouw actief bijdragen aan de beleving en zelfs de levensverwachting van een persoon.”

Optimale omgevingen bereik je alleen door aan het begin van een proces de koppen bij elkaar te steken. “We maken er een punt van om vooraf met de gebruikers aan tafel te zitten. Bijvoorbeeld het Frits Philips Lyceum in Eindhoven, waar de gebruikers vertelden over de elementen die ze in het gebouw wilden terugzien en hoe ze zich wilden voelen. Je zou wel kunnen stellen dat ze het gebouw mee hebben ontworpen, zonder mee te tekenen.” Door de onderlinge afstemming klinken er nu positieve geluiden over de huisvesting. “De directrice heeft ons aangegeven dat het gebouw precies voelt zoals we het hebben uitgedacht en geeft aan dat docenten en leerlingen optimaal functioneren.”  

Frits Philips Lyceum, foto door: Arjen Schmitz

Evidence Based Design

Ook bij de totstandkoming van het kinderoncologisch centrum Prinses Máxima Centrum in Utrecht vond grondig overleg plaats. “Tijdens het ontwerpproces heeft LIAG een arts en psychologe betrokken om voor ons uit te vinden welke maatregelen daadwerkelijk nut hebben. We ontwierpen het Prinses Máxima Centrum volgens ‘Evidence Based Design’, rondom behoeften van de jonge patiënt en zijn familie.” Met alleen praten maak je nog geen gezond gebouw. “Het gebruik van circulaire en gezonde materialen speelt een belangrijke rol in de beleving en uiteindelijk ook het welbevinden van gebruikers.”

Hierbij is onderzoek naar hoe materialen worden samengesteld en welke grondstoffen erin zitten onontbeerlijk. “We zoeken dit niet zelf uit maar gebruiken hiervoor analyses van bijvoorbeeld TU Delft. De kennis gebruiken we als uitgangspunt bij gesprekken met opdrachtgevers, om ook op dit vlak een goed advies te geven.” Een voorbeeld van een gezonder alternatief is de toepassing van modulaire vloerbedekking. “Door een vloer te gebruiken die niet is vastgelijmd breng je veel minder schadelijke stoffen in een ruimte.”

Nieuwe werkomgeving Voedingscentrum, Foto door Mart Stevens

Gedragsverandering bij gebruikers

Dit soort gezonde en circulaire oplossingen kregen een plek in de nieuwe werkomgeving van het Voedingscentrum. “Bij alle materialen keken we welke stoffen in het product zitten en hoe we het gebruik van schadelijke stoffen als PVC, VOS en formaldehyde in het interieur konden vermijden. De scheidingswanden zijn vervaardigd uit afvalglas.” Toch betekenen de oplossingen niets als het geen gedragsverandering bij gebruikers teweegbrengt. “De omgeving moet een gezonde leefstijl stimuleren. Bij het Voedingscentrum worden medewerkers aangemoedigd om te bewegen, staand te werken of schommelend te vergaderen.”

Ongeacht welke innovaties er in het gebouw worden toegepast, blijft het plezier, comfort en gezondheid van gebruikers het focuspunt. “Dat is ook waar ik mijn energie uit put en het voor doe. Jaren geleden kreeg ik een rondleiding in een gebouw waarvoor wij het ontwerp mochten verzorgen. Een van de medewerkers vertelde opgelucht dat ze nooit meer hoofdpijn had sinds ze in het gebouw werkte: het grootste compliment dat je kunt krijgen.”