Met de klimaatdoelstellingen en forse ambities voor verduurzaming van ons kikkerlandje in het achterhoofd, is kennisdeling onontbeerlijk. Dat houdt niet op bij verduurzaming van woningbouw en utiliteit. Integendeel: juist de inzichten die worden opgedaan uit de Grond-, Weg- en Waterbouw (GWW) en industrie, leert de bouw- en vastgoedsector waardevolle lessen.

Om de actualiteit en verduurzamingskansen van de industrie goed in beeld te krijgen, spreekt Duurzaam Gebouwd met Business Unitmanager Henk Lier en Duurzaamheidsconsultant Industrie Bert Offereins van SPIE Industry Services. Twee experts, die bijzonder goed weten wat er in deze sector speelt en graag een kijkje in de keuken geven. Eerst vertelt Henk over de strategische benadering, die leidt tot productieverbetering en energiebesparingen voor klanten: “We denken mee in het voortraject en gaan multidisciplinair aan de slag. Dat sluit goed aan op een steeds meer integrale vraag vanuit klanten. In het verleden ging het vooral over het draaiende houden van kritische processen en waren onderwerpen als energiebesparing, en optimaal inzetten van water en grondstoffen minder belangrijk.”

Kanteling

Maar die realiteit kantelt, zo brengt Henk aan het licht. Destijds waren de rekeningen voor elektriciteit en gas nog niet zo gepeperd als vandaag de dag. Henk: “Energie en water vormden een relatief klein gedeelte van de exploitatiekosten van een industriële locatie. Tegenwoordig is de energiecomponent belangrijker geworden, door de gestegen prijzen en netcongestie. Water wordt ook schaarser.” Die tekorten moeten we volgens hem niet onderschatten: “Er zijn nu al projecten die geen doorgang vinden, omdat er bijvoorbeeld geen water beschikbaar is. Wij willen ervoor zorgen dat onze klanten hun bedrijfscontinuïteit, veiligheid en verduurzaming op koers houden, door een productieverbetering en energiebesparing te realiseren en ook door op een andere manier met de bestaande energie(bronnen) om te gaan. Daarmee spelen we in op de wens om een gezondere bedrijfsvoering te realiseren, Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) in te vullen en kosten te besparen.” Daarnaast worden vraagstukken volgens Henk alleen maar complexer en meer integraal van aard: “SPIE Industry Services ontwikkelden zich daarom door tot een multi-dienstverlener die ook adviseert, ontwerpt en vervolgens de realisatie oppakt.”

Henk Lier: "We denken mee in het voortraject en gaan multidisciplinair aan de slag."

Inzicht

De aanpak begint in een vroeg stadium van het proces, bij het ontwerp van de nieuwbouw of verduurzamingsmaatregelen. Eerst wordt het productieproces en de energie en waterbalansen in kaart gebracht, om daarna pas met gerichte verbeteracties te komen en te implementeren. Want: zonder inzicht is er geen uitzicht. Bert gaat verder: “We brengen eerst in kaart hoe productieprocessen eruitzien, welke techniek wordt toegepast en of er optimalisatiemogelijkheden zijn. Ongeacht de maatregelen die je wilt doorvoeren, is er altijd één groot rood uitroepteken. Namelijk het primaire proces. Wat er ook gebeurt, er mag geen downtime plaatsvinden. Als een productiefaciliteit op halve kracht draait, dan zie je dat meteen terug onderaan de streep bij het bedrijfsresultaat.”

Aanzetten tot actie

De uitdaging is dus om, met al die kritische processen, te verduurzamen en dit ook veilig te doen. Bert over de verduurzamingswens van opdrachtgevers: “Niet alleen de energieprijzen zetten aan tot actie. Een actualiteit als netcongestie zorgt ervoor dat er geen mogelijkheid is om een hal of productielijn toe te voegen. Er is simpelweg geen ruimte op het elektriciteitsnet om dat te doen. Om die reden kijken we naar bestaande energiestromen in de bestaande omgeving, om binnen de bandbreedte die beschikbaar is, een verduurzaming of uitbreiding tóch mogelijk te maken.”

Bert Offereins: We kijken naar bestaande energiestromen in de bestaande omgeving, om binnen de bandbreedte een verduurzaming of uitbreiding mogelijk te maken."

Die behoefte ziet Henk, die vervolgens een praktijkvoorbeeld aanhaalt: “Zo brachten we de energiestromen op installatieniveau in kaart van een grote deurenleverancier in het zuiden van het land. We onderzochten en kwamen erachter dat bepaalde energiestromen niet goed op elkaar waren afgestemd of zelfs niet nodig waren voor het goed functioneren van de productiefaciliteit. Door machines uit te lezen, eventueel sensoren te plaatsen en processen in beeld te brengen, ontdek je mogelijkheden om ruimte te creëren in de bandbreedte die je hebt om elektriciteit in te zetten. We zien dat er nog genoeg kansen in te vullen zijn bij industriële automatisering, door te monitoren op lijnniveau en kansen te verzilveren.”

Van afvalwater naar warmtebron

Ook als het om grondstoffen en water gaat, is er te ontginnen potentieel. Henk illustreert hoe SPIE Industry Services dit aanpakt: “Een opdrachtgever loosde veel afvalwater in het riool en we onderzochten of we dit konden optimaliseren.  Het afvalwater had een relatief hoge temperatuur, terwijl op andere plekken energie gebruikt werd om te verwarmen. We besloten om deze warmte uit het afvalwater opnieuw te gebruiken om hierdoor het energieverbruik naar beneden te brengen. Dit leverde 10% gasbesparing op” En Bert vult aan: “Ook vergeleken we bij een drukkerij het gebruik van twee machines. Bij het ene apparaat werd de reststroom blijkbaar niet gebruikt. Dat verlangt dat je diep in processen duikt en op zoek gaan naar optimalisatie.”

Gasloos

Henk besluit met een casus over de capaciteitsuitbreiding van een mouterij van Holland Malt in Eemshaven. Twee torens werden bijgebouwd, waarmee de capaciteit van 140.000 ton naar 280.000 ton mout per jaar gaat.  “Bijzonder is dat we hier van het gas af gingen en een volledig elektrische energievoorziening realiseerden om te voldoen aan de warmtevraag middels warmtepompen. De ambities is om van de mouterij in Eemshaven de grootste en meest duurzame van Europa te maken. Hoewel de focus hier vanzelfsprekend op energie lag, zien we bij opdrachtgevers steeds vaker het belang en de wens om integraal te verduurzamen. De sturing op MVO en kostenverlaging zien we dus niet alleen in de gebouwde omgeving, bijvoorbeeld door CSRD en EU Taxonomie, maar ook in de industrie.”

Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: SPIE Nederland