Verduurzaming van gemeentelijk vastgoed rendeert. Sterker nog: het is een goudmijn. Maar kennis hierover ontbreekt nog bij wethouders, raadsleden en andere betrokkenen, waardoor projecten niet snel genoeg van de grond komen.
Een exclusieve voorpublicatie vanuit het magazine Maatschappelijk Vastgoed.

Tijdens een bestuurdersbijeenkomst van De Groene Versnelling bij Agentschap NL in Utrecht stond de vraag centraal hoe je gemeentelijk vastgoed verduurzaamt, samen met de markt.  De bijeenkomst werd georganiseerd door het BlomBerg Instituut.

De centrale vraag: hoe kan verduurzaming van gemeentelijk vastgoed worden benaderd als bedrijfseconomisch interessante businesscase in plaats van als kostenpost?
Het was aan de aanwezige bestuurders (wethouders van Deventer, Zoetermeer, Wageningen, Barendrecht en Den Bosch), directeuren vastgoedbedrijven (Arnhem en Utrecht) en externe deskundigen (Mark Kuijpers van Fakton, Irma Thijssen van Agentschap NL en Frank Bakker van Honeywell Building Solutions) om een antwoord te formuleren. De bijeenkomst leverde een vijftal praktische tips op.

Via een videoverbinding met de Zweedse gemeente Bjuv werden de Nederlandse gemeenten geïnformeerd over de vorderingen die in het hoge noorden zijn gemaakt. In Bjuv, ten oosten van Helsingborg, heeft men door middel van een energieprestatiecontract (EPC) in nauwe samenwerking met de markt een aanzienlijke energiereductie weten te realiseren, mét rendabele investeringen. Een EPC is een overeenkomst waarin de marktpartij energiereductie, verbetering van het binnenklimaat en kostenbesparing garandeert.

Anders Månsson, ambtenaar én lokaal politicus van de Zweedse gemeente:
‘De reden om te beginnen met de verduurzaming van gemeentelijk vastgoed was de stijging van de energiekosten. We hebben de opdracht voor verduurzaming bij de markt neergelegd. Drie partijen streden voor een energieprestatiecontract met als voorwaarde dat er maximaal vijf miljoen euro geïnvesteerd mocht worden. Uiteindelijk kon de winnende partij een prijsdaling en een terugverdientijd van 7 jaar garanderen bij een energiereductie van 2.000 megawatt. In 2006 zijn we begonnen en de resultaten zijn spectaculair. De energiekosten zijn met 20 procent afgenomen bij een investering van in totaal 2,6 miljoen euro. Dit komt neer op een jaarlijkse besparing van ongeveer 140.000 euro. Bijkomende voordelen zijn onder meer het verbeterde binnenklimaat in onze gebouwen en natuurlijk de milieuwinst.’

Uit de Zweedse case zijn lessen getrokken voor de Nederlandse situatie. Om het bij Nederlandse gemeenten te implementeren, moet een aantal hindernissen worden overwonnen. De discussie heeft tot onderstaand stappenplan geleid.

5 tips voor een duurzame gemeentelijke portefeuille

1 Professionaliseer je vastgoedorganisatie
Om verduurzaming van je gemeentelijke portefeuille te realiseren, is het belangrijk om een professioneel vastgoedbedrijf op te tuigen. ‘Dat is écht een cruciale stap voordat de verduurzamingsvraag beantwoord kan worden’, stelt Mark Kuijpers.

2 Durf samen te werken met marktpartijen
Dat kan door bijvoorbeeld een energieprestatiecontract aan te gaan. Bij een EPC worden de reductie van de energie- en operationele kosten gegarandeerd. De benodigde maatregelen worden turn-key uitgevoerd. De risico’s worden van de gemeente overgedragen aan de marktpartij. Budgetneutrale, externe financiering behoort tot de mogelijkheden, maar is geen vereiste.

3 Inventariseer met welke gebouwen je de grootste besparing behaalt
In Zweden is begonnen met de inventarisatie van de gebouwen die de meeste besparingspotentie hebben. Zo kan eerst de grootste klapper worden gemaakt.

4 Zorg binnen de gemeentelijke organisatie voor iemand die warmloopt voor duurzaamheid: een ‘champion’
‘Verduurzaming moet iemands kindje zijn. Bij hem of haar moet je kunnen aankloppen als er binnen de organisatie vragen zijn omtrent vastgoed en de verduurzaming daarvan’, aldus wethouder Jos Pierey van de gemeente Deventer.

5 Pas de gemeentelijke begrotingssystematiek aan
De begrotingssystematiek moet worden aangepast, zodat ook de opbrengsten van verduurzaming beter over het voetlicht komen. In het verlengde hiervan moet verduurzaming van gemeentelijk vastgoed beter worden onderbouwd als economisch rendabele investering. ‘Er moeten quick-wins gepresenteerd worden en meer feiten op tafel komen, zodat we kunnen aantonen dat verduurzaming via bijvoorbeeld energieprestatiecontracten een goede investering is’, zegt wethouder Huib van Olden van de gemeente ‘s-Hertogenbosch.

Mark Kuijpers van Fakton: Als je de begrotingsregels wilt aanpassen, zal je een wetswijziging teweeg moeten brengen. Dat duurt tenminste 2 tot 4 jaar. Binnen de geldende begrotingsregels zal moeten worden gezocht naar mogelijkheden. Zijn die er niet, dan kun je een externe financiering overwegen.

DIt is een exclusieve voorpublicatie uit het magazine Maatschappelijk Vastgoed. Met dank aan Elba Media.

Tekst: Alexander Ploeg