Afgelopen dinsdag 2 september organiseerde Green Metropole een evenement rond de thema’s ‘Big Data Analyse’ en ‘Data Visualisatie’ voor duurzame steden. Vier sprekers toonden hoe zij omgaan met het meten en verbeelden van enorme hoeveelheden gegevens.

Heerlen, Emmen en Lelystad werden dinsdag 2 september uitgeroepen tot de groenste steden van Nederland. Wetenschappers van onderzoeksbureau Alterra van de Wageningen Universiteit bepaalden dit door de hoeveelheid m² groen te delen door het aantal woningen in de bebouwde kom. Voor veel gemeenten is 'vergroening' wel een speerpunt van beleid, maar die hoeveelheid groen is sinds 2009 nauwelijks toegenomen. Het persbericht over de groenste steden sloot aan op de 4 lezingen die diezelfde dag in Amsterdam-Noord werden gegeven, georganiseerd door Green Metropole. Twee thema’s kwamen aan de orde: Big Data en Data Visualisatie.

Dicht bevolkt

Het is maar hoe je het definieert, de groenste stad. Nico Tillie, landschapsarchitect en onderzoeker bij de TU Delft en Stad Rotterdam legt uit hoe moeilijk het is om gegevens te interpreteren die uit het verzamelen van data naar boven komen in grote steden. “De beleving van de individuele bewoner kan heel anders zijn dan de cijfers laten zien. Mensen in Toronto, een stad die met meer dan 2,6 miljoen inwoners zeer dicht bevolkt is, voelen zich volgens de statistieken prettiger dan de Amsterdammers die meer ruimte tot hun beschikking hebben.”

Om steden leefbaar te houden is het noodzakelijk beleid te ontwikkelen en processen beheersbaar te maken. Het is tegenwoordig mogelijk om grote hoeveelheden data te genereren in en rond steden. Verkeersstromen, energieverbruik, uitstoot, geluid, omzet van winkels. Bij dergelijke hoeveelheden gegevens wordt gesproken van ‘big data’.  Datasets die te groot zijn om met reguliere database managementsystemen onderhouden te worden. De definitie van big data is niet altijd duidelijk. Volgens het grote data-analyse, onderzoeks- en adviesbedrijf Gartner gaat het in elk geval om drie factoren: de hoeveelheid data, de snelheid waarmee de data binnenkomen en opgevraagd worden, en de diversiteit van de data. Daarnaast speelt ook de mogelijkheid tot statistische analyse een belangrijke rol.

Tillie werkt aan een model dat het mogelijk maakt te generaliseren: om bijvoorbeeld te komen tot een uitspraak over de groenste stad van Nederland, maar ook terug te kunnen rekenen naar het wijk- of straatniveau in de stad. Want wat je meet, moet niet in grote getallen verdwijnen.

Ellen de Lange en Hiddo Huitzing toonden manieren om big data met behulp van grafische technieken en computeranimaties inzichtelijk te maken. “Bekend is dat ons brein grote getallen niet kan bevatten”, vertelt One World-projectleider en -datajournalist De Lange. “Visualisatie maakt het eenvoudiger. En dat is hard nodig want de hoeveelheid data is gigantisch; 90% van de data die we vandaag gebruiken, is in de afgelopen twee jaar verzameld.” De Lange maakt grote verhalen persoonlijk en kiest voor een representatief verhaal om die enorme hoeveelheid gegevens weer tastbaar te maken. Datzelfde wordt gedaan met de enorme hoeveelheid data, die beleidsmakers moeten interpreteren.

Explosieve bevolkingsgroei

One World ontwikkelde onder meer de Data Atlas waarin gegevens over onderwerpen als bevolkingsgroei, mobiele telefoonbezit en grondstoffenverbruik in de afgelopen jaren op een inzichtelijke manier wordt gepresenteerd. Zo is op een wereldkaart in de vorm van veranderende cirkels te zien hoe explosief de bevolking is gegroeid in Azië en China in de afgelopen jaren. En ook hoe klein Europa eigenlijk is, mondiaal gezien. De data zijn verzameld uit openbare bronnen. De gepresenteerde graphics zijn vrij te gebruiken. Een prachtig hulpmiddel voor docenten of beleidsmakers.

Data visualiseren

Die infographics zijn ook succesvol toegepast bij het hanteerbaar maken van vraagstukken rond de leefomgeving ‘Nederland Verbeeld’ door het Planbureau voor de Leefomgeving PBL, waar Hiddo Huitzing als wetenschappelijk onderzoeker werkt. Het boekje won de Infographic jaarprijs 2013. “Het was de eerste keer dat we data visualiseerden met infographics”, zegt Huitzing. “Het kan omdat de computer het steeds eenvoudiger maakt grafische middelen te gebruiken. Het moet omdat de tijd voorbij is dat een beleidsmaker ergens in een achterkamer beslist waar het in een stad naar toe moet. Veel meer mensen zijn nu betrokken of wensen inzage. De informatie is complex. Meer specialisten zijn nodig om beleid te maken want elke beslissing heeft invloed op vele factoren.”

Geld verdienen met analyses

Albert Seubers, Global strategy & business development ICT in Cities bij Atos International, geeft voorbeelden van het genereren van de big data. Atos is een bedrijf dat de infostructure voor steden kan leveren. Zo genereert het bedrijf gegevens over verkeersstromen in Berlijn, over het openbaar vervoer in Londen en straks een plan voor het beheersen van opstootjes in de drukste straat in Eindhoven. Hoewel kwesties als privacy en het vergaren van dat ook een rol spelen gaf Seubers ook een voorbeeld van ondernemen met de beschikbare data. “Met een goede analyse van de vergaarde gegevens is geld te verdienen. Slimme ondernemers kunnen de vaak openbaar beschikbare data omzetten in producten die weer gretig afzet vinden. Ook Tillie constateert de interesse van Philips en Cisco in de oprichting van de World Council on City Data (WCCD) begin dit jaar. Big data is big business.

Extra informatie bij het filmpje:
De infographics geven snel een beeld van de orde van grootte en relaties. Soms met verrassende resultaten. “Alle windmolens in Nederland bij elkaar leveren evenveel  de energie als de Amercentrale", legt Huitzing uit. "De open haard geeft meer energie aan huishoudens dan alle zonnepanelen in het land.” Of wat te denken van de voedselketen: “Slechts 3 van de 5 inkoopkantoren van grote supermarkten bepalen voor meer dan 80% van wat er door de consument wordt gegeten.” De uitgaven van het PBL zijn veelal gratis te downloaden. Voor enkele uitgaven moet worden betaald. Aanstaande woensdag 10 september komt de jongste editie van de balans voor de leefomgeving uit.