Market trends and projections to 2018, International Energy Agency: Een vrije vertaling en samenvatting met kort commentaar op de Nederlandse situatie.

De rol van duurzame energie in de Globale “Power Mix” neemt gestaag toe. Duurzame energie, denk aan waterkracht, wind en zon, is zelfs de snelste groeier van allemaal. Al in 2016 passeert de duurzame elektriciteitsproductie, de productie met gas. Duurzaam opgewekte elektriciteit zal zelfs dubbel zo veel zijn als productie met kerncentrales.

Deze snelle groei kan helaas niet verhinderen dat steenkool nog langere tijd de grootste energiebron voor elektriciteit zal blijven. Hier ligt de grote uitdaging. Binnen het duurzame spectrum blijft waterkracht nog lange tijd toonaangevend. Maar zon en wind nemen een steeds grotere plaats in.

Volgens het rapport ligt de groei in productie van duurzaam opgewekte elektriciteit op het juiste pad om de klimaatverandering binnen het ‘twee graden Celsius scenario’ te houden. Let wel: het gaat hier alleen om elektriciteitsproductie. Energieontwikkelingen in bijvoorbeeld de transportsector zijn nog lang niet duurzaam genoeg .

International Energy Agency (IEA)
De IEA is een autonome organisatie gevormd door 28 lidstaten. Economische voorlopers zoals de meeste landen van Europa, heel Noord Amerika maar ook Turkije, Australië, Japan en Zuid Korea.

Sinds september 2011 zwaait Maria van der Hoeven, ex-minister van Economische Zaken, er de scepter. Een positie van belang. Want de IEA is een wereldwijd erkende organisatie als het gaat om globale energievraagstukken. De IEA streeft naar betrouwbare, betaalbare en schone energie voor haar 28 lidstaten (en daarbuiten).

World Energy Outlook
Jaarlijks publiceert de IEA de World Energy Outlook (WEO). Een gewaardeerd rapport over energieproductie en -gebruik, wereldwijd. Voor politici en beleidsmakers een fundamentele bron van informatie, vooral ook omdat trends en relatie tot duurzaamheid  ruimschoots aan bod komen. Ontwikkelingen gaan de laatste jaren steeds sneller met name op het gebied van duurzame energie.

Voor een samenvatting, eveneens van ondergetekende, van de WEO 2012 zie het artikel 'Verandering noodzakelijk én mogelijk'. Omdat de ontwikkelingen, met name op het gebied van duurzame energie, razendsnel gaan publiceerde de IEA eind juni 2013 dan ook dan ook het in de titel genoemde rapport: Renewable Energy, Medium Term Market Report 2013. Market Trends and Projections to 2018.

Globale duurzame elektriciteit productie
Uit onderstaande grafiek zijn al snel een aantal belangrijke conclusies te trekken. 

De gebruikte term OECD dat staat voor Organisation for Economic Co-operation and Development. Het gaat hierbij om de landen van (West) Europa, Noord Amerika, Australië & Nieuw Zeeland, Israël, Japan, Noord Korea en Turkije. Een grote overlap met de IEA landen dus. Een complete lijst is te vinden op de website van OECD.

Te zien is dat duurzame elektriciteit in 2018 25 procent zal zijn van de totale hoeveelheid opgewekte elektriciteit (stippellijn). Ook is te zien dat met name in 2012 en 2013 OECD Europa het grootste deel voor haar rekening neemt maar dat daarna China die rol met verve overneemt. OECD Americas (Lees: met name de VS) en OECD Asia (lees: Japan, Zuid Korea) nemen een steeds grotere plaats in.

China zal zelfs 40 procent van de wereldwijde groei in duurzame energie voor haar rekening nemen, gevolgd door landen als Japan, India, Zuid Afrika en Brazilië. Ze zullen de relatieve stagnatie van Europa ruimschoots compenseren.

Steenkool en aardgas blijven echter zeer belangrijke concurrenten, zeker nu de prijzen voor deze energiedragers met name in de Verenigde Staten lijken te zakken (o.a. door grootschalige winning van schaliegas).

Bijdragen elektriciteit capaciteit per duurzame energiebron
Onderstaande tabel geeft de bijdrage van elke duurzame energiebron aan in de periode 2011 – 2018 in Gigawatts.

Waterkracht is en blijft de grootste duurzame stroomproducent gevolgd door windenergie dat tot 2018 in capaciteit bijna zal verdubbelen. Met name windmolens op zee zullen het leeuwendeel voor hun rekening nemen.

Zonne-energie komt in absolute getallen op de derde plaats maar is veruit de snelste groeier met een verdriedubbeling van de capaciteit tussen nu en 2018.

Duurzame stroomproductie is 'on track'
Het goede nieuws is dat de groei van duurzame elektriciteitsproductie “on track “ is wat betreft de klimaatdoelstelling van maximaal twee graden Celsius temperatuurstijging (ETP 2DS in 2020).

Zie figuur 8 hieronder:

Het slechte nieuws is dat dit zeker niet geldt voor energiegebruik t.b.v. warmte en de transport/mobiliteit sector.

Bovendien blijft het fossiele energiegebruik een grote bedreiging zeker nu er, met name in de VS, prijsverlagingen van gas en steenkool te zien zijn.

Het spectrum van energiegebruik en ontwikkelingen is complex en verschilt sterk per regio en zelfs per land. De rol van de politiek is en blijft belangrijk waar het gaat om verdere facilitering van fossiele energiebronnen dan wel een verschuiving richting duurzame bronnen waarbij nieuwe economische en fiscale keuzes gemaakt moeten worden.

Nederland; SER-akkoord
Het SER Energie Akkoord in Nederland laat zien hoe moeilijk dit te verwezenlijken is. De afgelopen maanden hebben werkgevers- en werknemersorganisaties samen met  stroomproducenten, milieuorganisaties en woningbouw corporaties buitengewoon intensief over deze problematiek gesproken en onderhandeld. Voor meer informatie over het onderhandelingsproces, de deelnemers en de (voorlopige) bevindingen zie de website van SER.

Het voorlopige resultaat is een gematigd duurzaamheidstraject dat in elk geval voldoet aan de Europese richtlijnen. Maar ook niet meer dan dat.

Bovendien zal de Tweede Kamer haar licht nog over de voorstellen laten schijnen. Waarna uiteindelijk de regering haar handtekening zal moeten zetten. Het is niet onlogisch te verwachten dat de ministeries van financiën en economische zaken bepaalde gevestigde belangen en belastinginkomsten niet uit het oog zullen verliezen. Het is geen geheim dat de Nederlandse staat veel ‘verdient’ aan belastingen op juist fossiele brandstoffen. En dat juist de grootste energieverbruikers het minste betalen voor hun stroom per kWh.

Het belang van duurzaamheid staat voor iedereen buiten kijf. De technologie om het te doen is er, en kan nog verbeterd. De daadwerkelijke transitie zelf wordt echter, vooral om financieel-economische redenen, nog een hele kluif. Wij, als pleitbezorgers van zonne-energie, zijn er klaar voor en wensen de politiek veel duurzame visie en moed toe.

Auteur: Theo Jans, de Stroomplantage

De executive summary van dit IEA-rapport is te vinden op de website van IEA.