Een woning die in de winter als een warme deken over je heen valt en in de zomer heerlijk koel is. In de woning is veel licht en uitzicht. Door slim gebruik te maken van aspecten als zon en wind, wordt je woning comfortabel en energiezuinig.

Er worden hier enkele voorbeelden gegeven zoals beschreven in het boek ‘architectuur als klimaatmachine’.

Voorkomen afkoelen

Bij koud weer trek je een jas aan, zo heeft een woning ook af en toe behoefte aan een jas. Met name ’s nachts gaat er door de ramen veel warmte verloren. Door luiken te plaatsen en deze ’s nachts te sluiten, blijft de warmte binnen.

Een voorbeeldwoning voorzien van luiken in de gevel.

De woning zoals deze eruit ziet met gesloten luiken.

Voorkomen oververhitting

Een parasol biedt schaduw. Zonwering biedt ook schaduw aan een woning waardoor deze minder opwarmt. Door de zonwering los te houden van de gevel wordt erachter geventileerd waardoor de woning nog minder opwarmt. Een voorbeeld van zonwering die warmte goed tegenhoudt is lamellenzonwering.

Een voorbeeldwoning voorzien van lamellenzonwering.

De woning met gesloten zonwering.

Ventilatie

Ventilatie zorgt voor frisse lucht en koelte maar kan ook tocht en kou veroorzaken.
Termieten bouwen hun woningen in de vorm van een heuvel. Verse lucht wordt door de bodem ingevoerd waardoor deze in de winter warm is en in de zomer koel. De heuvel werkt als een schoorsteen waardoor gebruikte lucht wordt afgevoerd. Door in de tuin buizen aan te leggen, kan er ook via de bodem geventileerd worden. Een zonneschoorsteen op het dak voert de lucht weer af. Een zonneschoorsteen werkt sterker als de zon schijnt zodat op warme dagen goed geventileerd wordt en de woning heerlijk koel blijft.

Doorsnede van het principe: een buis in de grond voor ventilatietoevoer, een zonneschoorsteen op het dak voor ventilatieafvoer.

Op het dak van de woning is alleen de zonneschoorsteen te zien in de vorm van een zwarte buis.

Invloed van de bewoner

Waarom een heel gebouw warm houden als je ook direct je lichaam kunt verwarmen. Een ruimtepak is een volledige klimaatbeheersing rondom je lichaam. Lopen we in de toekomst in geklimatiseerde pakken? Of houden we het bij een trui in de winter en een ijsje in de zomer?

Net zoals je op vakantie op zoek gaat naar het ideale klimaat, zou je ook met een mobiel huis voortdurend kunnen verhuizen. Dit is echter verre van duurzaam. Een goede woning geeft voorzieningen waarmee je je eigen klimaat kunt beïnvloeden zoals te openen ramen.

Woningen Israël

Vera Yanovshtchinsky architecten heeft in Holon, Israël een ontwerp gemaakt voor meerdere gebouwen rondom een plein. In een deel van de gebouwen komen appartementen.
In Israël is het voorkomen van opwarmen het belangrijkste thema, er is dan ook gebruik gemaakt van lamellenzonwering rondom. Zelfs het dak is voorzien van een pergola met lamellen zodat de ruimte eronder gebruikt kan worden als dakterras. De afmetingen en richting van de lamellen zijn afgestemd op de manier waarop de zon op de verschillende gevels schijnt. Verse lucht wordt door de koele bodem gehaald. Regenwater wordt opgevangen in de kelder en kan de verse lucht indien nodig nog verder afkoelen. Zonneschoorstenen in de gevel voeren de warme lucht uit de woningen snel af.

Het plein met de verschillende gebouwen eromheen. In de gevel zitten de lamellen soms horizontaal en soms verticaal vanwege de manier waarop de zon op de gevel schijnt.

Bovenaanzicht van het ontwerp.

Impressie van het ontwerp bij nacht.

Tekst en afbeeldingen: Vera Yanovshtchinsky en Kitty Huijbers, Vera Yanovshtchinsky architecten

Boek 'Architecture as a climate machine'
Klimaatontwerpen is steeds meer geïntegreerd in het vak van de architect. Het creëren van een gezond en comfortabel binnenklimaat is uitgegroeid tot een maatschappelijke behoefte. 'Architectuur als klimaatmachine' biedt een theoretische basis en bespreekt diverse praktische toepassingen van passieve en actieve systemen die in staat zijn het comfort in gebouwen te verhogen.

Bij passieve klimaatbeheersing wordt gebruik gemaakt van het stedenbouwkundige, architectonische en bouwkundige ontwerp: klimaatbeheersing zonder stekker. Toch valt tegenwoordig een energieneutraal gebouw niet te realiseren met passieve middelen alleen. Correct geïntegreerde actieve klimaatinstallaties halen het beste uit een architectonische ontwerp.

Het boek Architectuur als klimaatmachine is uitgebracht in mei 2012. Het boek is mede mogelijk gemaakt door de bijdrage van Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Climat Design & Sustainability aan de faculteit Bouwkunde van de Technische Universiteit Delft en expert bij Kennisplatform Duurzaam Gebouwd.
In dit boek werden de resultaten van eerder onderzoek 'als een tweede huid' bij elkaar gebracht. Vanaf september 2012 zal het boek onder andere worden gebruikt als lesmateriaal op de TU Delft.