Via de Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO) hebben belanghebbenden uit 160 landen een voorstel gekregen om tot een norm voor duurzaamheidskeurmerken te komen. Dit laat de Nederlandse non-profitorganisatie NEN weten.

Volgens consultant normontwikkeling Thamar Zijlstra van NEN is dit een reactie op de vele duurzaamheidskeurmerken, die met name voor onduidelijkheid zorgen bij consumenten. “Niet alleen over de betekenis van de keurmerken, maar ook over de waarde ervan. Er zijn inmiddels zo veel duurzaamheidskeurmerken, in allerlei diverse sectoren, dat ze door de bomen het bos niet meer zien.”

Dalend consumentenvertrouwen

Het idee voor dit voorstel bestaat al 10 jaar. In 2007 heeft ISO een workshop georganiseerd over de vraag of consumenten duurzaamheidskeurmerken kunnen vertrouwen. Naar aanleiding daarvan stelde ze samen met met enkele fairtrade-organisaties een rapport op: hieruit blijkt dat consumenten het belangrijk vinden om kennis te hebben over wat een goed duurzaamheidskeurmerk is. Daarnaast staat in dit rapport dat het goed is om afspraken te maken over de kenmerken van een geloofwaardig keurmerk.

“Het vertrouwen van consumenten is in het geding”, laat Zijlstra weten. “Dit blijkt ook uit een rapport dat de Autoriteit Consument & Markt het afgelopen jaar heeft gepubliceerd. Consumenten kunnen geen onderscheid meer maken tussen goede en slechte keurmerken.”

Waaraan moet een goed keurmerk voldoen?

Deze nieuwe norm is bedoeld voor de duurzaamheidskeurmerken zelf en krijgt de vorm van een Technical Specification (TS). “De norm geeft aan waaraan een keurmerk moet voldoen en hoe een organisatie tot een goed duurzaam keurmerk komt”, laat ze weten. “Daarom nemen we onder meer criteria op, die betrekking hebben op geloofwaardigheid, helderheid, transparantie, niet misleidend, adequate informatie en traceerbaarheid.”

De norm bevat geen definitie van duurzaamheid. “Deze norm schrijft niet voor wat duurzaamheid is”, geeft Zijlstra aan. “Het definieert hooguit welke onderwerpen binnen de norm vallen, maar niet de exacte invulling. Zo kan ‘kinderarbeid’ binnen de scope vallen, maar bepaalt het niet wat kinderarbeid precies is. Zo is het nuttig voor elk keurmerk uit iedere sector: van de bouwbranche en de kledingsector tot en met de voedingssector.”

Norm moet keurmerken verbeteren

Volgens Zijlstra maakt deze norm voor iedereen inzichtelijk waaraan een goed keurmerk voldoen. “Organisaties kunnen deze norm gebruiken om een nieuw keurmerk op te stellen of een bestaand keurmerk te verbeteren. Anderen kunnen deze norm gebruiken om na te gaan of een keurmerk geloofwaardig is. Deze norm is vrijwillig en niet verplicht. Het is een hulpmiddel.”

Ook aanbeveling vanuit ministeries

Begin vorig jaar stuurden de staatssecretarissen Martijn van Dam (Economische Zaken) en Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu) al het rapport 'Bevorderen effectiviteit duurzaamheidskeurmerken' van Milieu Centraal naar de Tweede Kamer. Dit onderzoek had ze uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Hieruit bleek dat dit soort keurmerken een positieve bijdrage kunnen leveren aan duurzaamheid, maar ook dat de effectiviteit verbeterd kan worden. Daarnaast kwam naar voren dat een grote hoeveelheid aan keurmerken het vertrouwen van consumenten kan ondermijnen. Deze conclusie kwam ook uit het onderzoek van de Autoriteit Consumenten en Markt: 'ACM over keurmerken'.

Op basis van beide onderzoeken gaven de staatssecretarissen de oproep om de aanbevelingen van Milieu Centraal en ACM op de pakken. In hun ogen was het van belang om te komen tot een kader voor het oprichten en beheren van keurmerken om daarmee de effectiviteit te vergroten.

Overigens duurt het nog even voordat de norm er is. Tot en met 1 oktober 2017 kunnen Nederlandse belanghebbenden hun reactie achterlaten via een online vragenlijst. “Zo peilen we of ze behoefte hebben om deze norm te ontwikkelen. En hoewel ze nog ruim een maand kunnen reageren, zijn er al aanwijzingen dat die behoefte er wel is.”