Onze natuurlijke systemen zijn nauwgezet op elkaar afgestemd. Kunnen we hier zomaar in ingrijpen vanwege economisch belang? Paul Koster geeft tekst en uitleg.

Menselijk ingrijpen wordt tot nu toe teveel gebagatelliseerd. Tot nu toe werd menselijk ingrijpen in natuurlijke systemen afgedaan als zijnde economisch noodzakelijk en vrijwel zonder enige neveneffect op het grote wereldgebeuren.

Echter het is apert onjuist te veronderstellen, dat één enkele soort van alle op deze wereld voorkomende soorten - die weliswaar met 6,5 miljard eenheden is vertegenwoordigd - geheel en al op onnatuurlijke wijze ingrepen mag doen in alle natuurlijke systemen zonder rekening te houden met alle overige soorten en systemen.

Het is onvoorstelbaar dat alleen op grond van het bestaan van de menselijke ratio superioriteit wordt geclaimd. Nog sterker het afstand nemen van de natuurlijke evenwichten op onze planeet en alle er zich afspelende processen is een grove misvatting, een onderschatting van het verloop van natuurlijke evenwichtige processen.

Evenwicht
Neem eens deze veronderstelling in gedachte: de gehele kosmos is opgebouwd uit natuurlijke dynamische evenwichten; op een manier die vele malen boven onze eigen impact op het universum uitgaan. Moeten we dit dan niet als uitgangspunt kiezen in plaats van ons economisch belang? Het universum is tenslotte niet ondergeschikt te maken aan de grillen van een van zijn geringe schakels.

Systemen bestaan bij hun tegenwichten, die voor de balans zorgen. Bedenk maar eens wat er gebeurt wanneer er alleen maar regen zal vallen en er geen opname door bijvoorbeeld bomen plaats vindt en dus daarop weer geen verdamping in de atmosfeer. Systemen raken verstoord en hierdoor het evenwicht.

Dit betekent tevens dat lokale verstoring invloed kunnen hebben op totaalsystemen wanneer er door menselijke ingreep in deelevenwicht verkerende systemen om zeep wordt geholpen.

Ingrijpen
Ingrijpen in natuurlijke systemen om daarmee verbeterde systemen te ontwikkelen, betekenen per definitie een verstoord evenwicht, de Discovery (TV populair wetenschappelijk thema kanaal) veronderstelling dat wetenschappers natuurlijke systemen kunnen verbeteren... laten we er alsjeblieft niet aan denken. Dit grenst aan de discussie tussen de boer en de vakantieganger: de een wenst regen en de ander zon!

We moeten echter onze eigen plek innemen binnen de natuurlijke systemen. Het is natuurlijk niet zo, dat we geen enkel natuurlijk product mogen gebruiken. Echter alleen die producten, die in het verlengde van het bestaande natuurlijke evenwicht liggen. Moeten we dan onmiddellijk stoppen met voedselproductie? Nee, natuurlijk niet. Integreer onze voedselbehoefte binnen natuurlijke systemen. Dat verstoord namelijk niet. Dat is daadwerkelijke duurzaamheid! Nog sterker onze voedselketen zal hierdoor zeer sterk verbeterd worden. Met als slagzin: verbeterd door de natuur!

Duidelijke structuur
Natuurlijk kunnen we hier en daar ingrijpen in natuurlijke systemen. De enige voorwaarde is dat het geschiedt aan de hand van een duidelijke structuur en niet op ad hoc basis. Als we behoefte hebben aan hout voor meubelen kan dit door op beperkte schaal dit te onttrekken aan de natuur. Als we dan vervolgens weer aanplanten hersteld dit weer op den duur. Dit is het grote voordeel van het dynamische evenwicht.

Ieder tijdelijke set back kan worden opgevangen binnen het natuurlijke evenwicht. Destructie van een systeem betekend daarom ook geen herstel meer. Nederland is hier een zeer schrijnend voorbeeld van met uitzondering van een paar hectare in Twente en Limburg komt hier geen natuurlijk evenwicht meer voor!

Paul Koster