Merwedekanaalzone: gezond wonen in New Yorkse dichtheden

timer4 min
Merwedekanaalzone: gezond wonen in New Yorkse dichtheden

Merwede wordt een unieke wijk voor Nederland. Dat zegt Hermen Jansen, architect bij VenhoevenCS architecture+urbanism, wijzend op de plannen voor een levendig stukje Utrecht dat met zo’n zesduizend woningen op slechts tien minuten afstand van station Utrecht Centraal komt te liggen. New Yorkse dichtheden, zo noemt de architect het. Ondanks die hoge dichtheid staan welzijn en gezondheid voorop in Merwede door een uitgedokterd stedelijk programma, waar licht, lucht en groen een gedeelde eerste plek innemen.

In Merwede wordt een torenlandschap gecreëerd met hoogtes tot maximaal 100 meter en Floor Space Indexes (FSI) van 4 en hoger. Om in dergelijke hoge dichtheden een gezonde leefomgeving te garanderen, zijn er door BURA urbanism ‘enorme duurzaamheidsambities’ vastgelegd in het stedenbouwkundig plan. “Een warm bad van stedenbouwkundige voorwaarden, met verregaande eisen ten aanzien van gezondheid, biodiversiteit en duurzaamheid in de volledige breedte van het woord”, aldus Jansen. “Dit plan zit holistisch supergoed in elkaar.” De uitdaging is in dit geval een bijzondere, voegt de architect toe, want: “Hoe kunnen wij dit voor ons deelplan nu nog beter maken?”

Parametrisch puzzelen

Merwede bestaat uit 24 nieuwe bouwblokken. In opdracht van een ontwikkelcombinatie bestaande uit 3T Vastgoed, Janssen de Jong en Lingotto werkt VenhoevenCS samen met Marc Koehler Architects (MKA) aan het ontwerp van twee van die bouwblokken. Enkele voorwaarden voor die panden zijn: aardgasvrij, milieuprestatie (MPG) van maximaal 0,7, 75 procent van de gebouwgebonden energie lokaal opgewekt (met uitzicht op 100 procent), nagenoeg regenwaterneutraal, een verkeersnorm van ‘slechts’ 0,3 en verregaande randvoorwaarden ten aanzien van natuurontwikkeling en natuurinclusief bouwen. Ook qua vorm worden hoge eisen gesteld, zegt Jansen: “De wijk moet een organische variatie krijgen, dus niet één grote gevel die hetzelfde oogt. Daarom moet aan iedere straat een diversiteit aan gebouwen komen te liggen met een groot aantal individuele panden en een grote variatie aan hoogtes van plint, goothoogte en dakhoogte, waardoor een echte ‘coulissenstad’ ontstaat.”

Het ontwerpteam van VenhoevenCS en MKA heeft vroegtijdig gebruikgemaakt van parametrische modellen om te komen tot een optimale bouwmassa van de twee bouwblokken voor de benodigde 50.000 m2 BVO. Het resultaat is een gemixt programma met relatief slanke torens afgewisseld met lagere gebouwen, zodat de bezonning in de binnengebieden goed blijft. “We hebben behoorlijk lang op dit stedenbouwkundige niveau gepuzzeld, want we wilden voor de gezondheid en de ervaring van de ruimte eerst de hoofdvorm van de gebouwen écht goed hebben, zodat we voldoende licht en lucht konden waarborgen”, aldus Jansen. Dit leverde op plintniveau best een ingewikkelde Tetris op, maar deze complexiteit draagt uiteindelijk vooral bij aan een prettige afwisseling van wonen, voorzieningen en groen op ooghoogte.

Natuurinclusief

Gezondheid en welzijn staan wat betreft Jansen voorop in Merwede. Dat thema is door het ontwerpteam vanaf dag één centraal gesteld, omdat de basis hiervoor op stedenbouwkundig niveau goed moet zijn. De slanke torens spelen hierbij een hoofdrol. “Door de torens slank te houden, krijg je licht in het middengebied”, zegt hij. “Daardoor kunnen we ook veel woningen maken met aan minimaal twee zijden ramen voor voldoende daglicht en kruisventilatie.”

Ook wilde het architectenbureau het bouwblok voorzien van een zekere ‘doorwaadbaarheid’. “Wij zijn gaan spelen met de basis van het gesloten bouwblok, waarbij een ring van gebouwen rondom een volledig verhoogde binnentuin staat, die door openbare trappartijen vanaf de straat te bereiken is. Wij vinden het belangrijk dat de binnenwereld van de bouwblokken sterk gelinkt is aan de omgeving en het stadsplein waaraan de bouwblokken liggen. Mede met het oog op de wijdverbreide problemen rondom geestelijke gezondheid en eenzaamheid, wilden we ook woningen die niet of slechts gedeeltelijk aan de straatzijde liggen aan de levendigheid van de stad koppelen. Wij hebben samen met landschapsarchitecten van Buro Harro nadrukkelijk een waanzinnig landschap binnen het bouwblok ontworpen, waarin je vanaf de drukke straat geleidelijk via terrassen op verschillende hoogtes een bijzonder en toegankelijk groen heuvellandschap binnenloopt. Daar zijn wij redelijk uniek in, als je kijkt naar de bouwblokken om ons heen.”

De natuur komt naar buiten woekeren in de bouwblokken van VenhoevenCS en MKA. “Ja, het is een stad, maar met een groene energie die naar buiten toe explodeert”, zo omschrijft Jansen het. Het idee erachter is dat men hier prettig verblijft, bewoners én bezoekers, en kinderen hier in echte natuur kunnen spelen. “Dat is óók gezondheid: plekken waar mensen elkaar ongedwongen tegenkomen en met elkaar samenleven. Het is lang niet altijd eenvoudig om daarop te sturen, want als je dit soort ‘zachte’ waardes rondom gezondheid niet aantoonbaar kunt maken, loop je het risico dat juist deze kwaliteiten sneuvelen in de businesscase die onder dit soort bouwprojecten ligt. Binnen dit plan voor Merwede gaat dat heel goed. Veel meer aspecten rondom gezondheid zijn daarnaast in meetbare eenheden vastgelegd. Voor de bouwblokken geldt bijvoorbeeld een minimale hoeveelheid aan natuurdaken.”

Lees nu het complete verhaal in ons nieuwe digitale magazine Gezondheid.

Tekst: Reinoud Schaatsbergen
Ontwerp en beeld: VenhoevenCS architecture+urbanism, Marc Koehler architects en Buro Harro

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c225 c293
Initiatief onderstreept belang van gezond binnenklimaat

Initiatief onderstreept belang van gezond binnenklimaat

Stichting Binnenklimaattechniek zet de volgende stap in het voorzien van de kennisbehoefte van de professional die zich inzet voor een gezond binnenklimaat: op ...

Lees verder

c21 c41 c225 c243 c293
Breng praktijkkennis eerder in bij ontwerp- en bouwprocessen

Breng praktijkkennis eerder in bij ontwerp- ...

Zijn er kansen voor duurzame ventilatie in de gestapelde bouw? Die vraag werd beantwoord door diverse experts tijdens het R- Event 2024. Duurzaam Gebouwd was erbij, ...

Lees verder

c21 c40 c160 c225 c293
Veranker binnenluchtkwaliteit in wet- en regelgeving

Veranker binnenluchtkwaliteit in wet- en regelgeving

De Science-publicatie ‘Mandating indoor air quality for public buildings’ is een feit. In de bijdrage doen experts een oproep om de kwaliteit van binnenlucht ...

Lees verder

c21 c225 c243 c293
Zo renoveer je zonder spijt

Zo renoveer je zonder spijt

Het webinar 'Toekomstbestendige renovatie' kun je vanaf nu terugkijken. Experts delen inzichten met je over isolatie, ventilatie, bewonersgedrag en comfort. Ontdek ...

Lees verder

c21 c40 c160 c225 c293
Primeur: woningen Newtonpark krijgen eerste gezondheidskeurmerk

Primeur: woningen Newtonpark krijgen eerste ...

De middenhuurwoningen van Newtonpark in Enschede, ontwikkeld en gerealiseerd door Trebbe, worden aantoonbaar gezond gebouwd. Als eerste in Nederland kregen ze het ...

Lees verder

c21 c41 c160 c225 c260 c293
Opmars noodzakelijk van gezonde materialen

Opmars noodzakelijk van gezonde materialen

Toxiciteit is een thema dat aandacht wint, onder meer vanwege circulair bouwen, maar nog onvoldoende onderdeel uitmaakt van beslissingstrajecten in de bouw. We ...

Lees verder

c21 c160 c225 c293
Nieuwe talkshow over gezond binnenklimaat

Nieuwe talkshow over gezond binnenklimaat

In de derde talkshow in de serie van Uptempo en Duurzaam Gebouwd, praat Niels Rood (TKI Urban Energy, Squarewise) met Harm Valk van Nieman Raadgevende Ingenieurs ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265 c293
Kantoren in 4 stappen naar Energielabel C

Kantoren in 4 stappen naar Energielabel C

Is jouw kantoorgebouw een van de 21.000 kantoren zonder Energielabel C? Dan is er een kans dat de gemeente als handhavende instantie optreedt en het gebouw niet ...

Lees verder

c21 c225 c293
Betere binnenlucht zorgt voor betere cognitieve prestaties

Betere binnenlucht zorgt voor betere cognitieve ...

De kwaliteit van de binnenlucht beïnvloedt en verbetert onze cognitieve prestaties. Dat blijkt uit het onderzoek ‘The COGfx Study’ van Harvard, ...

Lees verder

c21 c225 c265 c293
Binnenklimaat, gedrag en de effecten op het energiegebruik

Binnenklimaat, gedrag en de effecten op het ...

Geen gebouwbeheerder kan meer weglopen voor een aangenaam binnenklimaat, met grondige aandacht voor comfort, temperatuur en ventilatie. Dat moet echter wel met ...

Lees verder

c21 c160 c225 c243 c293
‘Gezondheid van huurwoningen staat nog in de kinderschoenen’

‘Gezondheid van huurwoningen staat nog ...

Zijn verduurzaamde woningen wel echt duurzaam en gezond? Het antwoord op die vraag blijkt complexer dan gedacht, zo blijkt uit de resultaten van een bewonersonderzoek ...

Lees verder

c21 c35 c225 c243 c244 c293
Bramske van Beijma: belang en urgentie ABN AMRO Duurzame 50

Bramske van Beijma: belang en urgentie ABN AMRO ...

Extern evenement Tijdens de komende, vernieuwde editie van Building Holland, op 8 en 9 november 2023 (Koninklijke Jaarbeurs, Utrecht), wordt tijdens het Green Tie Gala de ABN AMRO ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up