Hoe versnelt hennep biobased bouwen?

timer8 min
Hoe versnelt hennep biobased bouwen?

Om de circulaire economie een boost te geven, biedt bouwen met vlas en hennep een uitkomst, zo blijkt uit onderzoek van ABN AMRO. Maar in hoeverre wordt dit in de praktijk al opgepakt? Building for Good bekeek de mogelijkheden van bouwen met hennep in Nederland.

Foto boven: Gertjan Bruins en Kor Hoving

Als we met meer met vezels van vlas en hennep doen, kan de bouw stukken milieuvriendelijker worden. Maar hoe pak je dat aan, welke voordelen heeft bouwen met biobased materialen en welke grond is geschikt om ze te produceren? In een door Building for Good georganiseerde rondetafel laten partijen uit de markt hun licht schijnen op biobased bouwen en verbouwen.

Aan het woord: agrariër Kor Hoving, mede-eigenaar Nico Wissing van NL Greenlabel en Gertjan Bruins, expert biobased bouwen en directeur bij Building for Good.

Voordelen hennep

Het besef om biobased te bouwen dringt bij steeds meer partijen door. Maar de ontwikkelingen staan volgens ABN AMRO nog in de kinderschoenen. De markt kent de nodige uitdagingen: telers worstelen met hun verdienmodel en bouwers kopen overwegend in op basis van prijs. Welke voordelen van hennep als biobased product kunnen overtuigen om dit uitgangspunt te veranderen?

Biobased bouwen-expert Gertjan Bruins: “Hennep is een mooie, veelzijdige plant. Die kan je volledig benutten. De vezel is te gebruiken voor de isolatie van gebouwen, maar hennep wordt ook gebruikt om bijvoorbeeld een dashboard in een auto te maken. Hennepvezels zijn ook te gebruiken voor papier of textiel. En bloem en blad van de hennepplant kun je weer voor CBD-olie gebruiken. De regels houden dat nog wel tegen in Nederland, maar in het buitenland gebeurt dat al volop.”

Agrariër Kor Hoving is mede-eigenaar van HS-Agri en verbouwt hennep op een gebied van zo’n honderd hectare. “In het blad van de hennepplant zit ook veel eiwit. Het is ideaal om als veevoer te gebruiken. Omdat vezelhennep in Nederland onder de Opiumwet valt, mag het niet worden gebruikt.”

De hennep van Hoving wordt verwerkt door Dunagro. Zij maken er producten van zoals isolatiematten voor de bouw. Deze zijn honderd procent natuurlijk, CO2-negatief, en volledig recyclebaar. De henneppanelen hebben net als traditionele isolatiematerialen een hoge isolatiewaarde. Maar ze scoren beter op vocht- en temperatuur-regulerende eigenschappen, wat zorgt voor een gezonder en prettiger binnenklimaat in een woning. Henneppanelen zijn dus uitermate geschikt als vervanger van glas -en steenwol, zo oordelen de deelnemers van het rondetafelgesprek.

Hoe versnelt hennep biobased bouwen?

Kor Hoving: "In het blad van de hennepplant zit ook veel eiwit, ideaal om als veevoer te gebruiken."

Hennep verbouwen

Uit het onderzoek van ABN AMRO blijkt dat de teelt van hennep bijdraagt aan een meer milieuvriendelijke landbouw. De gewassen kunnen langdurig CO2 opslaan en maken de bodem waarop ze groeien schoon. Verder is vlas en hennep niet erg afhankelijk van extra bemesting en water. Was de keuze om hennep te verbouwen een voor de hand liggende voor Hoving?

“Je bent altijd op zoek naar het beste voor je bedrijf. Wij kozen voor vezelhennep omdat Dunagro het proces verder uit handen neemt. Zij verwerken het. Maar wij zagen de voordelen van vezelhennep gelijk in. Het is diepwortelend en laat de grond mooi achter.”

Je moet er wel goed over nadenken, stelt Hoving: “Je moet als agrariër goed plannen wat je jaarlijks gaat verbouwen. Je kunt niet zomaar overstappen naar een gewas als zonnekroon, simpelweg omdat dat duurzaam is. Er moet vraag zijn, je moet een afnemer hebben. Die keuze is ook politiek gedreven, want voor duurzame producten krijg je vanuit de EU een toeslag van honderd euro per hectare. Bepaalde gewassen krijgen dus een zetje in de rug. Vlinderbloemigen bijvoorbeeld leveren veel punten op. Vezelhennep heeft op dit moment een hogere opbrengst dan gerst. Dus boeren nemen dat mee in de besluitvorming.”

Puzzelen met de grond

Komt de voedselopbrengst in de knel als je biobased gaat verbouwen om er producten van te maken? Nico Wissing: “Ons landbouw areaal is 2.2 miljoen hectare, wereldwijd is er iets van 2.5 miljard hectare grond beschikbaar. We hoeven niet te produceren voor de rest van de wereld, dat is onzin. Het is veel slimmer om ons als kennisland te positioneren. Onze rijke delta heeft veel kleigronden, daar kunnen we goed voedsel verbouwen. Biobased verbouwen moet je niet op heel grote schaal gaan inzetten.” 

Bruins: “Je moet als agrariër goed kijken naar de mix. Je moet per gebied gaan kijken waar biobased verbouwen interessant is. Vezelhennep is qua opbrengst in de Veenkoloniën interessant, maar in andere delen van het land is dat veel minder. Ik geloof niet dat je alle biobased producten uit Nederland kan halen. Als je naar hennep en vlas kijkt die groeien eigenlijk het best in landen als Roemenië en Bulgarije. De grond is er armer en zorgt er voor meer winst dan hier. Als je het lokaal niet kan krijgen in de keten, dan moet je het over de grens zoeken. Het moet haalbaar en schaalbaar zijn.”

Hoe versnelt hennep biobased bouwen?

Nico Wissing: "Biobased verbouwen moet je niet op heel grote schaal gaan inzetten."

Wissing: “Door biobased te verbouwen kun je krachtige productielandschappen creëren. Biobased verrijkt dan de akkerbouw. Je hebt geen monoculturen meer, je gebruikt de grond niet eenzijdig. Het is landschapsherstel en je maakt je land klimaatbestendig. Ik zie hele mooie kansen als je gebieden gaat vernatten. Veel gebieden worden nu kunstmatig drooggelegd door waterschappen om boeren te kunnen laten boeren. In de rafelranden en in natte gebieden kun je vervolgens producten gaan verbouwen die er ook thuishoren. Dat kan een mooie impuls zijn voor de biobased economie.”

De woorden van de experts worden bevestigd door het ABN AMRO-onderzoek. Het is in Nederland puzzelen met de beschikbare grond. Voor serieuze opschaling van de teelt van gewassen voor bouw- en isolatietoepassingen wordt gesproken over een verdubbeling van het huidige areaal naar circa 10.000 hectare en voor 2030 wellicht naar 50.000 hectare. Het roept de vraag op: ‘Hoe kun je de circulaire economie het beste versnellen?”

Waarde van groen

Om biobased verbouwen te versnellen moeten we de waarde van groen beter duiden, denkt Wissing. “We moeten het groen gaan kapitaliseren. Groen moet sterker zijn dan een gebouw. Als je dat vertaalt naar biobased bouwen dan kun je een gebouw uitstrooien over je akker en gaat hij op in de natuur. Dat is de gedachtegang. Verder is het zaak om onze kennis van de duurzame landbouw over te dragen naar andere landen. Dat is een nieuw, mooi verdienmodel waar we goed mee uit de voeten kunnen.”

Hoe versnelt hennep biobased bouwen?

Gert-Jan Bruins: "Je moet als agrariër goed kijken naar de mix en per gebied kijken waar biobased verbouwen interessant is." 

Bruins ziet voor de bouwsector ook nog wat aandachtspunten: “We moeten goed naar het Bouwbesluit kijken en de wetgeving met betrekking tot isolatie-eisen. Je moet bij biobased isoleren ook de pluspunten mee gaan wegen, zoals vochtregulatie, faseverschuiving en geluidsisolatie en dergelijke. We moeten meer gaan werken met biocomposieten en hout in plaats van steen. Met biocomposieten kun je prima constructieve delen maken, maar de overheid moet dit wel gaan stimuleren.”

Hoving: “Als je iets wil, moet je altijd zoeken naar een gezamenlijk belang. We hebben zulke mooie producten beschikbaar. Er zijn veel kansen. Marktpartijen en overheden kunnen hand in hand met de landbouw mooie stappen gaan maken.”

Het ABN AMRO rapport: ‘Vezelrijke verduurzaming - Toepassing van vlas en hennep biedt kansen voor landbouw en bouw.’ verscheen in juli 2023.


Van lineaire naar circulaire economie

Bruins: “Er komt nogal wat op ons af in Nederland. We hebben te maken met klimaatproblemen. We stoten teveel stikstof en CO2 uit. Er is een tekort aan grondstoffen. Tegelijkertijd moeten er jaarlijks 100.000 duurzame nieuwbouwwoningen bijkomen.

Het is zaak om ons slimmer te gaan organiseren. We moeten van een lineaire economie - waarin we producten en grondstoffen verbranden - naar een circulaire economie. Hier worden geen grondstofvoorraden uitgeput. Reststoffen worden volledig opnieuw ingezet in het systeem. En dat is hard nodig want heel veel grondstoffen beginnen schaars te worden”


Over Building for Good

Building for Good maakt o.a. duurzame bestemmingsplannen voor overheden en LCA’s voor bedrijven. Een LCA (Life Cycle Analysis) is een methode voor het in kaart brengen van de invloed van producten en menselijke activiteiten op het milieu.

Verder helpt Building for Good helpt agrariërs om een businessmodel in te richten voor biobased.


Andere gewassen verbouwen

Bruins: “Een gewas als hennep is goed toepasbaar omdat in principe de hele plant gebruikt kan worden. Gewassen als miscanthus (olifantsgras), zonnekroon en lisdodde, hebben weliswaar gunstige eigenschappen, maar teelt hiervan is op grote schaal vaak niet realistisch. Bij de lisdodde is slechts een klein deel van de plant geschikt voor verwerking. Miscanthus is in theorie veelbelovend, maar het gebrek aan bestaande marktstructuren maakt grootschalige teelt en verwerking lastig.”

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c185 c225
Slimmer bouwen met minder materiaal

Slimmer bouwen met minder materiaal

Het rondetafelgesprek ‘Slimmer bouwen met minder materiaal’ richtte zich op het verminderen van materiaalgebruik en de integratie van duurzaamheid en ...

Lees verder

c21 c185 c225
Versnelling naar volledige circulariteit

Versnelling naar volledige circulariteit

De bouwsector blijft sterk afhankelijk van primaire, niet-hernieuwbare materialen. Dat zorgty voor hoge materiaalgebonden emissies, zoals beschreven in Op weg naar ...

Lees verder

c185 c223
Whitepaper: De voordelen van herbruikbare gevelstenen voor architecten

Whitepaper: De voordelen van herbruikbare gevelstenen ...

Hoe combineer je als architect esthetiek en duurzaamheid in je projecten? En hoe voeg je karakter toe als circulair bouwen centraal  staat in ...
c21 c140 c185 c225
Alliantie zorgt voor landelijke dekking circulaire gevelstenen

Alliantie zorgt voor landelijke dekking circulaire ...

Een krachtenbundeling zorgt voor een landelijke dekking van aanbod van circulaire gevelstenen. De Rebrick-alliantie, tussen Bouwcenters Concordia, Esselink, Van ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c243
Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we nu al hebben 

Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we ...

Ze is al bijna een decennium Duurzaam Gebouwd-expert, deelt kennis tijdens rondetafelgesprekken én is een veelgevraagd spreker voor het podium. Ook laat ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c261
Het jaar van de waarheid

Het jaar van de waarheid

2050 is hét jaar. Dan moet de gebouwde omgeving klimaatneutraal, circulair én klimaatadaptief zijn. Terwijl onze sector anno 2024 vooral kijkt naar ...

Lees verder

c21 c185 c225
Opschaling nieuw leven voor oude gevelstenen

Opschaling nieuw leven voor oude gevelstenen

De bedrijven Rebrick en het Duitse Klinker Historika, gespcialiseerd in het aanbieden van herwonnen gevelstenen, slaan de handen ineen om op grotere schaal oude ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237
Kennisdelen over regeneratieve bouw

Kennisdelen over regeneratieve bouw

Inzichten en mogelijkheden voor vandaag, morgen en overmorgen voor circulaire en regeneratieve komen naar voren op een event bij Keukenconfessies in Eindhoven op ...

Lees verder

c21 c41 c143 c185 c225 c237 c243
De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine Duurzame Scholen

De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine ...

De onderwerpen CO2-reductie, energiebesparing en de toepassing van secundaire materialen zijn niet alleen prangend in de woningbouw. Integendeel: uit data-analyses ...

Lees verder

c21 c40 c185 c225 c260
“Naar eenduidigheid in duurzaamheid”

“Naar eenduidigheid in duurzaamheid”

De verduurzamingsslag in de bouwsector vertraagt door een gebrek aan eenduidigheid en een gebrek aan een gedegen wetgeving. Op beide gebieden kan Het Nieuwe Normaal ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c243
CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair meerjaren onderhoudsplan

CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair ...

Met de Nederlandse doelstellingen om tegen 2050 een volledig circulaire economie te bereiken en de nieuwe eisen van de Corporate Sustainability Reporting Directive ...

Lees verder

c21 c40 c185 c225 c260
GPR Materiaal gevalideerd door NMD voor A2-dataset

GPR Materiaal gevalideerd door NMD voor A2-dataset

De stichting NMD heeft GPR Materiaal gevalideerd voor het rekenen met A1 én A2-data. Vanaf nu kunnen alle licentiehouders vertrouwd worden met de nieuwe ...

Lees verder

Reacties

Is bouwen met hout en vezels niet aan te bevelen voor aardbevingsgebieden zoals onder andere in Z.O. Turkije en kan Nederland daarin een rol spelen ?

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up