Vorige week woensdag is de Vitaal Beton Prijs uitgereikt, voor de eerste keer. Ik was uitgenodigd om de feestrede houden. Een dergelijk uitnodiging sla je niet af. En dus ga je er eens goed voor zitten en verdiep je jezelf in de prijsvraag en de doelgroepen.

Het is tenslotte een serieuze prijsvraag, er waren meer dan 60 projecten ingediend en voor het Award Dinner werden 200 gasten verwacht.

Eigen karakter
In het prijsvraagreglement las ik dat projecten kunnen worden ingediend waar sprake is van reparatie, renovatie of restauratie. Zo beschouwd lijkt het een ‘reparatieprijs’, of een prijs voor het re-vitaliseren van beton. Een overzicht van de inzendingen leerde dat verreweg de meeste projecten uit de periode vóór 1960 stammen, vooral vóór de industrialisatie die leidde tot grootschalige toepassing van beton. Misschien mag je daaruit afleiden dat we vooral projecten re-vitaliseren die ons in de loop van de tijd dierbaar zijn geworden, omdat ze een heel eigen karakter hebben.

Kwaliteitsniveau
Nu vind ik het prima dat de betonreparatiebranche eens in het zonnetje wordt gezet. Die branche is in korte tijd tot volwassenheid gegroeid. We herinneren ons nog al te goed de ‘betonrot’-periode, begin jaren tachtig. Die volgde onvermijdelijk op de periode van snel, veel en vlug bouwen om te voldoen aan de schreeuwende behoefte aan volkshuisvesting. Aanvankelijk dacht elk schildersbedrijf beton te kunnen herstellen, maar dat was letterlijk en figuurlijk erg oppervlakkig. Inmiddels zijn er gespecialiseerde bedrijven, met hoogwaardige techniek en goedopgeleide vakmensen, die hun kwaliteitsniveau waarborgen met een goede certificatieregeling. Prima dus.

Vitaal
Maar de vraag blijft ‘wat is vitaal beton’. En in het vervolg daarvan ‘wie en wat krijgt de Vitaal Beton Prijs’. Taalkundig heeft vitaal twee betekenissen. Ten eerste: krachtig en energiek. Ten tweede: essentieel voor de werking van iets.

De huidige bouwopgave wordt vooral gekenmerkt door herbestemming met bijbehorend onderhoud, herstel en complexe reconstructies. Vitale delen in betonconstructies moeten dan worden hersteld. Daarvoor is een Vitaal Beton Prijs op zijn plaats. Een deskundig herstel van een vitale betonconstructie is ook prima bijdrage aan duurzaam bouwen. Nieuwbouw is dan immers niet of minder nodig.

Moed
Terug naar mijn feestrede. Ik heb hulde betoond aan de jury, onder leiding van prof. Cees Kleinman. De jury was zo moedig geweest een vierde categorie in te stellen (wat procedureel natuurlijk helemaal niet mag): growing old gracefully. Daarvoor kwamen projecten in aanmerking die de tand des tijds schijnbaar moeiteloos hadden doorstaan. Zelf heb ik in mijn rede nog een buitencategorie voorgesteld: niet-ingediende projecten. Er zijn immers honderden projecten niet ingediend, die toch een toonbeeld van vitaal beton zijn. Het meest vitale beton is het immers het beton dat niet behoeft te worden gerepareerd.

En als treffend voorbeeld daarvan presenteerde ik de bovenleiding-portalen van het spoorvak Groenekan-Maartensdijk in de lijn Hilversum – Utrecht, gebouwd in 1939 naar een ontwerp van ir. J.L.A. Cuperus. Deze vervullen nu meer dan zestig jaar probleemloos hun functie. De portalen zijn een toonbeeld van vitaliteit; rank, sierlijk en duurzaam. In zijn gedicht ‘Oer-Hollands’ schreef dichter F. Wilbrink over deze prachtige constructies:

“Ranke vrouwen zijn het, balletdanseressen
waar overal elders schonkige Russische
gewichthefsters de bedrading tillen
Nee, gedichten in het landschap,
vormen die zowel functioneel als bloedmooi zijn”

Tekst: Hans Köhne; Cement&BetonCentrum
Bron foto: stationmaartensdijk.nl