Ruim twintig bedrijven in Nederland hebben de handen ineen geslagen om gezamenlijk te werken aan de ontwikkeling van intelligente energieconcepten.

Samenwerkend onder de naam Smart Energy Collective worden enkele grootschalige demonstratieprojecten opgezet op het gebied van Smart Grids - intelligente energienetten - verspreid over Nederland met in totaal ongeveer 5.000 particuliere en zakelijke consumenten.

Voorsprong op buitenland
Met dit initiatief wil het Smart Energy Collective een voorsprong nemen op ontwikkelingen in het buitenland. Voor zover bekend is het Smart Energy Collective het meest omvangrijke initiatief in Europa voor de concrete ontwikkeling van intelligente energiediensten en -netten.

Deelnemende partijen zijn (in alfabetische volgorde): ABB, Alliander, Enexis, Eneco, Essent, GasTerra, Gasunie, GEN Nederland, Heijmans, HUMIQ, IBM, Imtech, Itron, KEMA, Logica, Nedap, NXP Semiconductors, Philips, Rabobank, Siemens, Stedin, TenneT en Unica Installatiegroep. 

Bernard Wientjes, voorzitter VNO-NCW: "Vanuit VNO-NCW zijn we zeer enthousiast over dit gezamenlijk initiatief. Dit is het soort innovatie dat Nederland zowel qua industrie als kennisontwikkeling nodig heeft om internationaal voorop te blijven lopen en de kansen die de energietransitie biedt te benutten. Smart energy en smart grids zijn essentieel voor de energietransitie en bieden zowel eindgebruikers als industrie grote mogelijkheden. Het bedrijfsleven heeft goede ideeën voor deze transitie met concrete oplossingen. Het zou mooi zijn als de Nederlandse regering deze zou ondersteunen en faciliteren."

Versnelde ontwikkeling
Stephan Singer, directeur Mondiaal Energiebeleid Wereld Natuur Fonds: "Het Wereld Natuur Fonds verwelkomt de stap van vele Nederlandse en internationale ondernemingen om de implementatie van smart grids snel op gang te brengen. Het Wereld Natuur Fonds dringt aan op een versnelde ontwikkeling op dit gebied, teneinde de doelstelling van 100% duurzame energie in 2050 op de meest kosteneffectieve manier te behalen."

Het WNF ondersteunt de vaststelling van de Europese Commissie dat volledig gebruik van smart grids 10% primaire energie zou kunnen besparen. Singer: "Om die reden, wordt dit initiatief nadrukkelijk uitgenodigd om zijn werk uit te breiden over Europa. Het Wereld Natuur Fonds ziet ernaar uit om samen te werken met deze ondernemingen."

Netbeheer
Jeroen de Swart, voorzitter Netbeheer Nederland: "De komende decennia voorzien wij belangrijke en ingrijpende veranderingen in onze energievoorziening. De complexiteit van onze energie-infrastructuur en netwerken zal verder toenemen. Smart grids zijn de verbindende sleutel om de transitie naar een duurzaam energiesysteem te faciliteren. De veranderingen zullen ook snel moeten gaan om de duurzaamheiddoelstellingen in Nederland te halen. Om die reden is dit gezamenlijk initiatief van groot belang. Vanuit Netbeheer Nederland ondersteunen we het Smart Energy Collective dan ook ten volste.""

Pier Nabuurs, voorzitter Stuurgroep Smart Energy Collective en CEO KEMA: "Met dit initiatief zetten de deelnemende partijen een belangrijke stap in de ontwikkeling van de energievoorziening van de toekomst. Samenwerking en open innovatie zijn hierbij van essentieel belang. Om die reden kunnen ook andere partijen die waarde aan deze innovatiesamenwerking kunnen toevoegen, zich bij dit initiatief aansluiten. Belangrijk is dat Nederland, ook op energiegebied, goed voorbereid is op de toekomst en dat het zijn concurrentiepositie niet alleen behoudt maar ook verstevigt."

Smart Energy Collective
Het Smart Energy Collective is een brancheoverstijgend samenwerkingsverband van een breed scala aan bedrijven, dat door open innovatie wil anticiperen op onze toekomstige energievoorziening. Dit gebeurt in afstemming met eindgebruikers en andere betrokkenen. Smart energy en smart grids - intelligente energieconcepten en -energienetwerken - stellen consumenten in staat hun eigen energiehuishouding beter te regisseren. Door het gebruiksgemak van en de toegankelijkheid tot het energiesysteem te vergroten, kunnen kostenbesparingen gerealiseerd worden.

Bovendien leiden deze tot een verduurzaming van onze energievoorziening en versnelling van de daarvoor noodzakelijke, commerciële productinnovatie. De grootschalige Smart Energy demonstratieprojecten zijn nodig om de ontwikkeling en toetsing van intelligente energieconcepten en -netwerken in de praktijk te concretiseren. Op dit moment nemen 23 partijen deel aan het Smart Energy Collective. Met een aantal andere partijen lopen gesprekken over toetreding.

Veranderend energielandschap
In de World Energy Outlook 2010 van de International Energy Agency (IEA) wordt geconcludeerd dat de energievraag tussen 2008 en 2035 met 36% zal toenemen, met name door de welvaartsgroei in landen als China. Het aandeel duurzame energie zal in die periode verdubbelen naar 14%. Ook het belang van aardgas zal toenemen, omdat aardgas als flexibele reservebrandstof ingezet kan worden voor het geval dat wind- en/of zonne-energie tijdelijk niet beschikbaar zijn en daarnaast het meest milieuvriendelijke fossiele alternatief vormt.

De algemene verwachting is dat vooral de elektriciteitsvraag zal toenemen door een toenemend gebruik van elektrische apparatuur en warmtepompen, en door de ontwikkeling van elektrisch vervoer. Elektriciteit zal in de komende decennia in toenemende mate decentraal opgewekt worden, waarbij (kleinschalige) duurzame energiebronnen zoals zon-PV en wind maar ook biomassa en groen gas, een groter aandeel in de brandstofmix zullen gaan innemen.

Dit veranderende energielandschap heeft niet alleen grote gevolgen voor de energie-infrastructuur en de wijze waarop vraag en aanbod van elektriciteit op elkaar afgestemd worden, maar waarschijnlijk ook op de rollen van energieproducenten, -leveranciers, eindgebruikers en andere betrokken partijen in de toekomstige energievoorziening. Deze veranderingen creëren kansen voor zowel eindgebruiker als industrie.

Aanpassing energie-infrastructuur
Om deze ontwikkelingen daadwerkelijk mogelijk te maken en om de eindgebruiker in staat te stellen meer regie te laten voeren over zijn eigen energiehuishouding, is het noodzakelijk om de energie-infrastructuur aan te passen. Deze aanpassing is ook nodig om verduurzaming van de energievoorziening te faciliteren.

Waar nu vooral sprake is van eenrichtingsverkeer (van energiecentrale naar eindgebruiker), zal in de toekomst vaker sprake zijn van tweerichtingsverkeer. Hierbij moet elektriciteit teruggevoed kunnen worden naar het net en/of uitgewisseld tussen eindgebruikers onderling. Intelligente energienetten zijn hiervoor onmisbaar. Door optimaal gebruik te maken van ICT-technologie ontstaat een energie-infrastructuur die op onderdelen vergelijkbare kenmerken vertoont als het internet.