Circulair slopen, demonteren en hergebruik van complete gebouwelementen vormen het volgende hoofdstuk in de overgang naar een circulaire economie. Hoogwaardig hergebruik van materialen en gebouwelementen gebeurt nog niet op grote schaal, maar is niet langer toekomstmuziek. Zo bestaat in Amersfoort de intentie om een vrijstaande villa van 80% procent hergebruikt materiaal te bouwen.

Coöperatie De Ombouw, een samenwerking van deskundigen in belangrijke vakgebieden in de bouw, werkt aan deze circulaire ontwikkeling. Naast onder andere Superuse Studios als architect en ingenieursbureau Boot maakt adviesorganisatie Kontek (onderdeel van Brink Groep) deel uit van het team van experts dat zich met de ontwikkeling bezighoudt. “Wij werden in de zomer van 2015 benaderd door De OMbouw om advies uit te brengen, vooral op het vlak van kosten”, vertelt adviseur Sander de Jong. “Toen stond een bijzonder duurzaam schetsontwerp vast, geënt op het hergebruik van (duurzame) materialen en het putten uit het donorgebouw, een ziekenhuis dat op de locatie staat. Dit wordt gesloopt en hier kunnen we allerlei materialen uit putten.”

Potentie van volledig hergebruikbare woning

Voor adviseur Liesbeth Flipsen is deze circulaire herontwikkeling ‘Villa Lichtenberg’ koren op de molen. “Als afstudeerder startte ik in 2014 bij Kontek, met grote interesse in circulair bouwen. Daarom zocht ik uit wat de meerkosten en baten zijn van hergebruik van sloopafval, bij de bouw van eengezinswoningen. De OMbouw gelooft in de potentie van een grotendeels uit hergebruikte materialen gebouwde woning en dat sluit goed aan op mijn afstuderen.” Of de ambitie volledig ingevuld kan worden, onderzoekt het tweetal samen met de partners van de OMbouw.“ Of we 80% gaan halen, weten we nog niet dit is uiteraard wel het streven. Natuurlijk kunnen we hele hoge ambities stellen, maar dat heeft ook impact op de kosten. Daarin moeten we een optimum bereiken”, vertelt De Jong over de financiële doelstellingen.

Wat wil de koper?

Er is al regelmatig contact geweest met potentiele kopers voor de villa. “Met de kopers ontdekken we de wensen, eisen en hoe die in onze ambitie op te nemen zijn. Er is behoorlijk belangstelling voor onze circulaire ambitie in de markt”, weet Flipsen. Uitdagingen zijn onder andere het hergebruik van gevelopeningen, de beoordeling van sloopwerkzaamheden en de kosten voor een aannemer. “Daarvoor is materialenkennis noodzakelijk, want je moet ze beoordelen op bruikbaarheid en duurzame potentie. Het spanningsveld is dat wij een ideaal hebben op het gebied van hergebruik, terwijl de realiteit van kosten, voorschriften en garanties heel veel hobbels opwerpt”, aldus De Jong. “Het spanningsveld ligt daar nu, binnen nieuwbouw-regelgeving en garantiestellingen die de koper verlangt bij nieuwbouw, echter nu met gebruik van hergebruikte materialen. Dit is een uitdaging voor de komende tijd.”

Opgedane kennis delen

Aanjager van het project De OMbouw stopt niet bij deze individuele realisatie. “We krijgen enthousiaste reacties uit de markt en zien dit als een pilotproject. Meerdere locaties in Nederland zijn rijp voor dit soort ontwikkelingen: het is slechts een kwestie van tijd om deze plekken te ontdekken en ze onder handen te nemen”, vertelt Flipsen. Na realisatie van het project is het belangrijk om de opgedane kennis te delen, zodat anderen ermee aan de slag kunnen. “Nederland komt verder in het realiseren van duurzame doelstellingen als we ervaringen met elkaar delen. Zo blijft het niet bij een individuele realisatie en zorgen we dat de kennis bij meer partijen wordt ondergebracht om zo de meerkosten voor circulair bouwen te verlagen. Daar gaat het om: een volledig circulaire economie een stuk dichterbij brengen door onderlinge kennisdeling en samenwerking”, aldus De Jong.

Integrale samenwerking als sleutel

In het ontwerpteam is inmiddels intensief overleg met de  sloopaannemer van het ziekenhuis om samen uit te zoeken welke materialen in het ontwerp kunnen worden opgenomen, binnen het totale sloop- en bouwproces. Hier ligt een schat aan informatie over het mogelijke hergebruik van de materialen ligt. Dit laat nogmaals zien dat integrale samenwerking – hoe vaak we het ook horen en zeggen – absoluut de sleutel is voor succesvolle transformaties en ontwikkelingen in het algemeen.” Flipsen vult aan: “De OMbouw gaat voor een circulaire revolutie.”

Bij de totstandkoming van dit artikel was Sander de Jong in dienst van Kontek. Inmiddels is hij werkzaam als projectleider bij RPS.

Voor meer informatie over de villa en Coöperatie De OMbouw: www.deombouw.nl of www.kontek.nl. De uitgebreide versie van dit artikel is verschenen in Duurzaam Gebouwd Magazine, zie DuurzaamGebouwd.nl/Duurzaam-Gebouwd-Magazine.