Duurzaam Gebouwd-partners Viega en Wilo organiseerden het webinar 'Circulatieleidingen voor warm tapwater'. Achtergrond voor het evenement waren de vele nieuwbouw-, renovatie- en herbestemmingsprojecten van appartementen, hotels, kantoren of woningen waarin warm tapwater circulatiesystemen worden toegepast. Experts van Viega en Wilo en Oeds Kuipers, adviseur op het gebied van drinkwaterbeveiliging behandelden alle aspecten van dergelijke systemen.

De warmwater circulatieleiding wordt van oudsher toegepast om bij appartementencomplexen de verschillende woningen en tappunten van warm water te voorzien. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van een ringleiding en aftakkingen naar de tappunten, vanuit een centrale voorziening. Wat de techniek zo actueel maakt is de wetgeving met betrekking tot drinkwaterveiligheid. Daarnaast worden bewoners steeds kritischer op comfortniveaus. Dat betekent in beide gevallen dat een installatie nodig is die zodanig is ontworpen dat met beide aspecten rekening wordt gehouden.

Het systeemontwerp moet daarbij allereerst garanderen dat op elk tappunt een temperatuur van 60 graden wordt gehaald en dat de wachttijd op het tappunt maximaal 20 seconden is. Ook de stroomsnelheden zijn belangrijk. Zo mag de maximale snelheid bij afname 2 m/s zijn en bij geen gebruik 0,7 m/s. In de praktijk is de gemiddelde circulatieleiding echter veel te ‘snel’ – een gevolg van de dimensionering van de leidingen en de pompkeuze.

Te hoge einddrukken

Een belangrijk onderdeel in dat ontwerp is de drukverhoging die veelal direct achter de watermeter is opgesteld en als doel heeft de lokale voordruk in druk te verhogen zodat ook op alle hoger gesitueerde tappunten voldoende druk aanwezig is. Drukverhoging is dus voornamelijk noodzakelijk wanneer men te maken heeft met gebouwen van meer dan 2 verdiepingen. De einddruk in een installatie wordt gevormd door de optelsom van lokale voordruk en pompdruk. Op dit punt worden echter veel verkeerde keuzes gemaakt waardoor te hoge einddrukken in een installatie ontstaan, wat zeer nadelig is voor de aanwezige appendages.

Een tweede belangrijk onderdeel is het leidingwerk waar overwegend koper voor wordt gekozen alhoewel er ook andere materiaalkeuzes zeer goed denkbaar zijn. De keuze wordt door een groot aantal variabelen bepaald: bijvoorbeeld de uitzetting van de materialen. Een andere eigenschap is de weerstand van de leidingen, fittingen en appendages in de installatie. Deze weerstand wordt aangeduid als Zeta-waarde. Die weerstand is afhankelijk van verschillende grootheden, zoals dichtheid, temperatuur, viscositeit en snelheid van het stromende medium. Elke fabrikant dient van een hulpstuk, appendage of leiding deze waarden vrij te geven. De installateur kan vervolgens met die waarde de installatie uitrekenen. En dezelfde grootheden spelen ook weer mee bij de keuze van de recirculatiepomp.

Zoveel mogelijk gekoppeld

De rode draad is steeds weer dat ontwerp, uitvoering en beheer zoveel mogelijk aan elkaar gekoppeld worden. Alleen dan is een installatie mogelijk die comfort, veiligheid en energiebesparing hand in hand laat gaan. Daar is ketensamenwerking voor nodig. Een mooi voorbeeld van die ketensamenwerking deed zich voor bij de verbouwing van een kantoorpand tot appartementencomplex. De bestaande installatie met 2 cv-ketels met boiler om de pantry’s van het kantorencomplex te voeden moest opnieuw worden ingericht met een warmwater circulatieleiding voor 62 appartementen. Na meerdere schetsen hebben is gekozen voor een liggende circulatieleiding met een buis-in-buis-systeem. Het project wordt beschreven tijdens het webinar dat kan nog steeds kan worden bekeken via deze website.