Dat er in de komende 15 jaar in China voor nog een keer 45 miljoen nieuwe inwoners huizen en steden moeten worden gebouwd, daar ben ik inmiddels wel aan gewend. Dit staat nog los van de vervangingsvraag. De levensstandaard stijgt, tientallen miljoenen goed opgeleide en goedverdienende Chinezen willen groter, hoogwaardiger en vooral gezonder wonen.

Ik moet nog wel een beetje wennen aan het voornemen om 50 miljoen Chinezen te verhuizen van het koude en volle noorden, naar het warmere en legere zuiden en westen van China. In het koudere noorden worden de slecht geïsoleerde huizen met steenkool verwarmd. De luchtkwaliteit is daar in de winter zo slecht dat de levensverwachting van de stadsbewoners ruim vijf jaar lager is dan van de bewoners van de steden in het zuiden.

ISOCARP
Er is in China veel behoefte aan basale kennis en ervaring op het gebied van integrale stadsplanning. Ik ben in de gelukkige omstandigheid dat ik in China voor ISOCARP, the International Society of City and Regional Planners, workshops mag organiseren. Het zijn workshops die er toe doen. Voor ISOCARP mag ik teams van zes tot acht internationale experts samenstellen. We gaan dan voor een week aan de slag om een Chinese stad te helpen met hun opgaven en ambities.

China heeft een rijk verleden met grootse en meeslepende projecten. Zo zijn ze in het jaar 500 voor onze jaartelling (!) begonnen met het aanleggen van een kanaal voor massa transport over water, van Hangzhou naar Beijing over een afstand van bijna 1800 kilometer, dwars over rivieren en voorzien van sluizen. In onze vroege middeleeuwen was het kanaal alweer toe aan een grote renovatiebeurt. Nu zijn ze bezig met het omleggen van rivieren om de grote steden van water te voorzien.

Workshops
De opgaven waar we in die workshops aan werken mogen er ook zijn. Van het herstructureren van een groot binnenstedelijk meren- en recreatiegebied van 65 vierkante kilometer in Wuhan, het herontwikkelen van de oude en grotendeels nog complete binnenstad van Shantou, een van de oudste havens van China, of het helpen van Nanjing met de sprong over de kilometers brede rivier de Yangtze voor een satellietstad voor vier miljoen inwoners. De schaal, maat en het tempo van deze ontwikkelingen zijn adembenemend.

Duurzame ruimtelijke ontwikkeling, duurzame energie, ecologie, watervraagstukken, milieu, leefbaarheidsvraagstukken, het staat hier allemaal en zonder uitzondering hoog op de agenda. Maar basale kennis, data en vaardigheden ontbreken veelal. Daar zijn die workshops dan weer goed voor. Dan leggen we uit dat je voor ecologie wel enig idee moet hebben over biotopen, waterkwaliteit en doelsoorten. We laten zien dan een eeuwenoud stelsel van kleine kanalen nog steeds een voorname functie kan hebben bij het waterbeheer maar dat je die kanalen wel moet uitbaggeren en onderhouden.

Shantou
De haven- en industriestad Shantou staat in geen enkele reisgids. De uitgestrekte oude en vervallen binnenstad van Shantou is zeer de moeite waard. Shantou was aan het begin van de vorige eeuw (toen Swatow) een van de eerste open havens van China en er waren veel handelshuizen en consulaten gevestigd. De binnenstad is opgetrokken in een wonderlijke mengeling van Europese en Chinese bouwstijlen.

Ik loop daar nu met enige regelmaat rond als een soort van Indiana Jones, compleet met hoed, en leg dan aan de lokale bestuurders en planners uit dat de authentieke westerse invloeden op de stadsplattegrond, met afgeronde hoeken, arcades en pleinen, en de architectuur, o.a. Art Deco, de binnenstad buitengewoon bijzonder maken. Eenmaal herkend, erkend en ontwikkeld kan de binnenstad een vitale trekker worden van binnenlandse en buitenlande toeristen.

Streepje voor
Ik merk steeds opnieuw dat Nederlanders en Nederlandse adviseurs in China een streepje voor hebben. Schiphol is een belangrijke overstapplaats en men neemt altijd de gelegenheid om naar Amsterdam te gaan. Zonder uitzondering zijn Chinese bestuurders en leidinggevenden meerdere malen in Nederland geweest en komen enthousiast weer thuis. Als ik doorvraag, dan is Nederland in hun ogen mooi in balans, vooral als je Nederland vanuit de lucht ziet. Water, verstedelijking, historie, landbouw, de zeewering, havens, alles is keurig geordend.

Voor de avonturiers onder ons is China een prachtige plek om te werken. Je moet wel bestand zijn tegen wild opspattende ambities, ondoorgrondelijke besluitvorming, scherp van koers wisselende omstandigheden en uitbundige diners met exotische gerechten. Er valt ook veel te bereiken. Nu vind je de Chinese zonnepanelen die hier in Europa tegen dumpprijzen worden aangeboden nauwelijks terug op de daken van de woningen, door de heftige smog hebben ze daar toch nauwelijks rendement, maar er zijn nog tientallen miljoenensteden zonder behoorlijk openbaar vervoer. Daar valt nog een wereld te winnen.

Specifieke vaardigheden
Onze Chinese collega’s zijn oprecht geïnteresseerd in onze kennis, onze ervaring en onze specifieke vaardigheden. Wij zijn snel van begrip, kunnen scherp analyseren, we zijn creatief en we zijn vaardig om deze eigenschappen in te zetten in integrale adviezen en ontwerpen. Onze Chinese collega’s zijn weer heel goed in het razend snel uitvoeren van projecten. Op onze traditionele procesmanagers en onze nieuwerwetse gebiedsontwikkelaars zitten ze overigens niet te wachten. Daarmee gaat te veel tijd, inhoud en energie verloren.

Ik heb het wel proberen uit te leggen, dat we in Nederland procesmanagers, gebiedsontwikkelaars en zelfs duurzame gebiedsontwikkelaars hebben. Of hadden, beter gezegd. Wat ze dan deden of wat ze toevoegden aan het uiteindelijke resultaat of welke specifieke kennis zij dan inbrengen, ik had moeite om dat uit te leggen. Ik had al moeite om gebiedsontwikkeling naar het Engels te vertalen. Laat staan naar het Chinees.

Auteur: Martin Dubbeling