Duurzaam bouwen in een vergrijzend plattelandsgebied is iets anders dan in een groeigebied. Dat betekent niet dat duurzaam bouwen er niet leeft. Wel vraagt het om op een andere manier te denken. Noord-Beveland kent een zeer actief stimuleringsbeleid ten aanzien van duurzaam bouwen. 

Zeeland telt verhoudingsgewijs veel ouderen, van wie zo’n driekwart een eigen woning heeft. Verduurzamen van een verouderde woning tegen redelijke kosten kan echter een probleem worden. “Als een ouder huishouden verdwijnt, is dat een kans om een verouderde woning uit de markt te nemen en te vervangen door duurzame nieuwbouw”, stelt onderzoeker Dick van der Wouw van het Zeeuws Planbureau. Probleem is dat woningbezitters of erfgenamen geld willen zien, al kan het misschien jaren duren voordat het huis verkocht wordt. “Er moet een stimulans komen om deze ‘rommelwoningen’ te verkopen”, vindt Van der Wouw. “Bijvoorbeeld met fiscale maatregelen.” Alleen Zeeuwse woningcorporaties nemen nu op grotere schaal verouderde woningen uit de markt.

Duurzaam beleid

Noord-Beveland telt 7435 inwoners. Naar verwachting krimpt de bevolking van Noord-Beveland op termijn licht, stelt wethouder Adrie van der Maas. “Onze financiële situatie is zeer gezond. We gaan ervanuit dat het hier min of meer blijft zoals het nu is. Noord-Beveland ligt centraal ten opzichte van de Randstad en Antwerpen en met name Belgen en Duitsers zoeken hier rust en ruimte.” Hoewel deze gemeente ook vermogende huishoudens telt, geldt in zijn algemeenheid dat (huur-)woningen hier betrekkelijk goedkoop zijn. Dat trekt mensen met een smallere beurs aan. Toch kent juist Noord-Beveland een zeer actief beleid wat betreft energieneutraal (ver-)bouwen en wonen.

Passiefhuizen als toekomstige bouwstandaard

Op initiatief van projectleider Tom Vermin is een ruimte in de voormalige brandweerkazerne in Wissenkerke ingericht. Hier krijgen Noord-Bevelanders voorlichting over zaken als energiezuinige cv-installaties, warmtepompen, het stoken van houtpellets, zonneboilers, typen muur- en dakisolatie en de nieuwste typen dubbelglas. Ook inwoners van andere gemeenten komen soms kijken, want het duurzaamheidscentrum is uniek in Zeeland.

Daarnaast zijn in de wijk Natuurlijk Wissenkerke 10 betaalbare passiefhuizen gebouwd, met ruimte voor in het totaal 60 passiefhuizen. De gemeente ziet passiefhuizen als de bouwstandaard voor de toekomst en speelt hier een actieve rol, ook bij het aantrekken van vooruitstrevende architecten. De zeer goed geïsoleerde woningen hebben het nieuwste HR+++-glas, zijn luchtdicht gebouwd en hebben zeer lage energiekosten. Bewoners zijn zeer te spreken over het wooncomfort en de energiezuinigheid. 

Aannemers die bouwden in de wijk Natuurlijk Wissenkerke (zie foto bovenaan), kregen korting als ze passief bouwen toepassen. De gemeente stelt wel vast dat veel bouwbedrijven nog zeer conventioneel denken. Maar de opgave qua verduurzaming ligt vooral bij verbouw van bestaande woningen. Van der Maas en Vermin merken dat bouwbedrijven niet zo op kleinere klussen zitten te wachten, terwijl daar wel de grootste opgave ligt. Daarnaast ziet de wethouder dat ouderen bezig zijn met verduurzaming van hun woning. “Misschien denken zij meer aan de toekomst dan jongeren, die eerder geld steken in een nieuwe keuken.” Inmiddels heeft de gemeenteraad het nieuwe klimaatbeleid vastgesteld. Op iedere locatie waar de gemeente grond uitgeeft, dient de Nul-op-de-Meternorm gehaald te worden.

Transformatie naar duurzaam wonen

Onderzoeker Van der Wouw stelt vast dat er nog erg veel bouwplannen liggen bij de Zeeuwse gemeenten. Vlissingen en Middelburg bezitten te veel bouwgrond en raakten daardoor in grote financiële problemen. De kans lijkt niet groot dat al die bouwgrond nog ontwikkeld wordt. “Qua bevolkingsgroei zit Zeeland even in de plus, maar de krimp komt eraan”, denkt hij. “Vaak reageren bestuurders daarop. Het lijkt alsof ze het niet goed doen, maar het is een gevolg van demografische ontwikkelingen. We zijn Amsterdam niet.” Verliezers zijn onvermijdelijk, denkt hij. “Het is aan de overheid om te zorgen dat de transformatie naar duurzaam wonen zo rechtvaardig mogelijk gebeurt. Dat vraagt om krachtig bestuur.” In krimpgebieden zal het niet meer vanzelfsprekend zijn dat een woning zijn waarde behoudt, vindt Van der Wouw. “Woningen in krimpgebieden kun je misschien beter als consumptiegoed zien.”