“Probeer eens van een doorsnee woning een biobased variant te maken. Wat kom je dan allemaal tegen?” Met deze opdracht werd ik tijdens mijn studie naar huis gestuurd. Al speurend op het internet kwam ik tal van bestaande oplossingen tegen. Verschillende fabrikanten hebben het biobased bouwen al opgepakt en zijn er fanatiek mee aan de slag gegaan. Maar wat is ‘biobased’ eigenlijk? En is het goed te integreren in de bouwwereld?

Van fossil-based naar bio-based
Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie zet zich in om van Nederland een biobased economie te maken. Het gaat hier om de overgang van een economie die draait op fossiele grondstoffen naar een economie die draait op biomassa als grondstof: van fossil- based naar bio-based. In een biobased economie gaat het dus over het gebruik van “groene grondstoffen”. Deze grondstoffen uit de levende natuur blijken bij uitstek geschikt als basis voor diverse bouwmaterialen. We spreken dan over biobased bouwen.

Composteerbaar?
Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen ‘biodegradable’ materialen en ‘biorenewable’ materialen. De eerste categorie is op de natuurlijke manier verkregen en is ook in de natuur composteerbaar. Denk aan hout, hennep, vlas en bamboe. De tweede categorie betreft materialen van natuurlijke, biologische oorsprong die vervolgens door bioraffinage – op een scheikundige manier –  zijn geproduceerd.

Deze materialen zullen niet in de natuur composteren, maar zijn wel hernieuwbaar. Een voorbeeld hiervan is biofoam. Dit materiaal is vergelijkbaar met EPS (piepschuim) maar de aardolie is vervangen is door een plantaardig materiaal. Daar waar water, lucht en grond bij elkaar komen, is het gevaar dat natuurlijke materialen sneller gaan rotten of schimmelen dan wenselijk is. De biorenewable materialen bieden hier een goed alternatief.

Voorbeelden van biobased
Een biobased variant maken van een woning? Het is zeker mogelijk. Daan Bruggink (ORGA architect) en Claudia van Pul (Bouwpuur) dragen de ideeën van biobased bouwen breed uit. En zij laten ook in de praktijk zien dat het heel ver doorgevoerd kan worden. Het vraagt wel om specifieke kennis. Dit heeft mij geïnspireerd om hier de volgende twee Kennispapers aan te wijden (deze kunt u gratis downloaden):

• Kennispaper Cradle to Cradle®, herbruikbaar bouwen als principe
• Kennispaper Cradle to Cradle®, oplossing voor het grondstoffenvraagstuk

Deze zijn onderdeel van een serie van vier, en gaan uitgebreid in op de gemaakte keuzes  tijdens de ontwerpfase.Bij biobased bouwen gaat veel aandacht uit naar het ontwikkelen van nieuwe materialen. Maar er is nog te weinig kennis over de kwaliteit en houdbaarheid van deze materialen.

En dat is een probleem. Niemand gaat materialen gebruiken waarvan niet bekend is hoe lang ze mee zullen gaan. Een ander probleem is dat veel aannemers nog niet willen werken met deze materialen. Ze weten er te weinig vanaf en daarom vinden ze het gemakkelijker om te werken met de bekende standaard producten. 

Green Deal Biobased Bouwen
De groene, biobased economie krijgt steeds nadrukkelijker voet aan de grond. Maar deze ontwikkeling verdient een duwtje in de rug. Daarom is op 12 november, tijdens de Innovatie Estafette 2013, een Green Deal Biobased Bouwen ondertekend door ruim 20 partijen uit de bouwsector. Om onze welvaart ook voor toekomstige generaties te behouden, is het noodzakelijk om de belasting van het milieu en de afhankelijkheid van fossiele energie en schaarse grondstoffen te verminderen.

SBRCURnet maakt ook onderdeel uit van de Green Deal. Wij zullen ons focussen op het verbeteren van de kennisuitwisseling over de beschikbaarheid en toepasbaarheid van biobased bouwproducten. Daan Bruggink heeft samen met de Universiteit van Wageningen een 'Catalogus biobased bouwmaterialen’ gerealiseerd. Daarin kunt u alvast een kijkje nemen. Geïnteresseerden die op zoek zijn naar aanvullende informatie over de Green Deal Biobased Bouwen kunnen contact opnemen via een e-mail adres.

Auteur: Natalie Prinsen, projectmanager SBRCURnet

Bronnen van afbeeldingen:
Boven: ORGA architect
Midden:  Bouwpuur