Natuur als blauwdruk voor een duurzame toekomst

Natuur als blauwdruk voor een duurzame toekomst

Met meer dan 3,8 miljard jaar aan ervaring in research and development heeft de natuur fantastische probleemoplossende vaardigheden ontwikkeld. Ze heeft strategieën ontwikkeld voor vraagstukken, waarvoor wij een oplossing voor zoeken. Dit leren van de natuur wordt sinds de jaren 90 biomimicry genoemd. De bouwwereld staat nu voor de uitdaging deze lessen toe te passen.

Zo hebben planten een eigen methode ontwikkeld voor het opwekken van zonne-energie: fotosynthese. Daarnaast zijn er meerdere voorbeelden van dieren, die met minimaal energieverbruik kunnen reizen: van de hydrodynamische vorm van dolfijnen tot albatrossen die met gebruikmaking van thermiek door de lucht weten te zweven. Bacteriën produceren op een duurzame manier complexe chemicaliën om water te reinigen en zo de kwaliteit van het milieu te verbeteren.

Evolutie van biomimicry

De Amerikaanse biofysicus Otto Schmitt gebruikte voor het eerst de term ‘biomimetics’ in de jaren 50 van de vorige eeuw om apparaten te beschrijven, die modellen en systemen uit de natuur nabootsten. De mensheid keek echter al eeuwen eerder naar de natuur om inspiratie op te doen voor het oplossen van complexe vraagstukken. Zo vond Leonardo da Vinci inspiratie in vogels door de anatomie van hun vleugels en hun bewegingen tijdens de vlucht te bestuderen, toen hij in de 15e eeuw zijn eerste modellen voor vliegmachines ontwierp. Hoewel zijn ontwerpen niet succesvol waren, vormden zij wel de inspiratie voor de gebroeders Wilbur en Orville Wright, de vliegtuigpioniers en uitvinders van het eerste functionerende vliegtuig. Dankzij de Amerikaanse Janine Benyus, grondlegster van de term biomimicry, heeft dit leren van de natuur zich door de jaren heen steeds meer als wetenschappelijke discipline ontwikkeld. Zij zette in 1997 de toon met haar boek ‘Biomimicry: Innovation inspired by nature’. Biomimicry heeft ons niet alleen leren vliegen, maar kan ons ook veel leren over duurzaam bouwen.

Leonardo da Vinci vond zijn inspiratie in vogels door de anatomie van hun vleugels en hun bewegingen tijdens de vlucht te bestuderen, toen hij in de 15e eeuw zijn eerste modellen voor vliegmachines ontwierp.'

Geanne van Arkel, Interface

Airco gebaseerd op systeem in termietenheuvel

Het kantoor- en winkelcentrum Eastgate Centre in Harare (Zimbabwe) heeft een airconditioningssysteem ontworpen dat is gebaseerd op systemen zoals die in termietenheuvels in het zuiden van Afrika aangetroffen zijn. Natuurlijke termietenheuvels zijn gemaakt van modder met een hoge thermische massa en in de basis van de structuur zitten ventilatiegaten die gedurende de dag open en dicht worden gezet door de termieten zelf. Zo zorgen de insecten ervoor dat binnen in de heuvel een constante temperatuur van 30 graden is, ondanks het feit dat de buitentemperatuur enorm schommelt. Door dit principe toe te passen, verbruikt het ventilatiesysteem in het gebouw in Harare negentig procent minder elektriciteit dan conventionele ventilatiesystemen. 

Neusgaten van kamelen

Architect Michael Pawlyn is onder de naam Sahara Forest Project een proefproject gestart, waarbij 10.000 m2 woestijngrond in Qatar vruchtbaar wordt gemaakt. Zonlicht wordt geconcentreerd om superhete stoom op te wekken. Door hiermee zeewater te verdampen, gaat de luchtvochtigheid in de gebouwde kassen omhoog en de temperatuur naar beneden. Dit idee ontleende Pawlyn aan de manier waarop neusgaten van kamelen werken. Met deze inspiratie is nu in de woestijn een gunstig groeiklimaat voor planten gecreëerd. Buiten de kassen worden speciale heggen geplant, die kunnen leven op het relatief zoute afvalwater. Een ander deel van het zoute water wordt gebruikt om algen in te kweken, die als meststof of biomassa kunnen worden ingezet. Dit zorgt ervoor dat er niet alleen weer planten en bomen in de woestijn groeien, maar dat ook de biodiversiteit toeneemt.

Volledig zelfvoorzienend dorp

Het Sahara Forest Project is een mooi voorbeeld van een industriële ecologie; verschillende systemen die samen een ecosysteem vormen. In Almere wordt gebouwd aan het ecosysteem voor een volledig zelfvoorzienend dorp, waarin mensen weer met elkaar en de natuur worden verbonden. De bewoners van dit dorp worden in staat gesteld hun energie, water en voedsel uit hun eigen huis en tuin te halen. James Ehrlich van Stanford Universiteit heeft samen met architectenbureau Effekt het concept ontwikkeld van ReGen Villages. Het model draagt niet alleen bij aan een duurzamere wereld, maar zorgt er ook voor dat gezinnen maatschappelijk en fi nancieel worden versterkt. Het gedachtengoed van dit project uit Almere ligt ook ten grondslag aan het project The Valley. Op een nog te ontwikkelen terrein bij Hoofddorp worden organisaties uitgedaagd om samen te werken aan een inclusieve en
circulaire manier van leven.

Duurzaam bouwen gaat tegenwoordig om regenererend bouwen, waarbij maatschappelijke verbondenheid wordt gestimuleerd.'

Geanne van Arkel

Stimulans maatschappelijke verbondenheid

Duurzaam bouwen draait niet alleen meer om efficiënt bouwen en ruimtes creëren waarin mensen zich prettig voelen. Het gaat tegenwoordig ook om regenererend bouwen, waarbij maatschappelijke verbondenheid wordt gestimuleerd. Een mooi voorbeeld van deze verbondenheid in de natuur – mutualistische symbiose genoemd – is die tussen de acacia en de mier. De acacia heeft grote, holle stekels die mieren als behuizing gebruiken, en de boom scheidt ook een zoete stroop uit die de mieren opeten. Daarmee fungeert de acacia tegelijkertijd als een huis en een supermarkt voor de mier. De mieren beschermen op hun beurt hun huis, en daarmee de acacia, door venijnig in de tong van een planteneter te bijten zodra deze probeert de acacia te eten. Laat dit mooie voorbeeld van mutualistische symbiose en de genoemde projecten in Almere, Hoofdorp en het buitenland, die allen gebaseerd zijn op biomimicry, een inspiratie zijn om in 2017 in de bouw niet alleen te streven naar een verlaging van de impact op het milieu, maar ook een regenererende bijdrage te leveren waardoor bewoners maatschappelijk en financieel worden gesterkt. De uitdaging voor de bouw is nu om bouwprojecten, renovatie en nieuwbouw, te laten functioneren als een bos. En met de innovatieve kracht in deze sector gaat dat zeker lukken. 

Deze expertblog van Geanne van Arkel is als marktvisie verschenen in Duurzaam Gebouwd Magazine #36. Dit vakblad is te lezen via DuurzaamGebouwd.nl/Duurzaam-Gebouwd-Magazine.

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c134 c160 c225 c278 c299
Dit is de waarde van gezonde gebiedsontwikkelingen

Dit is de waarde van gezonde gebiedsontwikkelingen

Om natuurinclusieve en gezonde gebieden en gebouwen werkelijkheid te maken, is het essentieel om inzicht te krijgen in de waarde van dergelijke gebieden. Waar de ...

Lees verder

c21 c26 c41 c160 c185 c260
10R-model voor integraal ontwerp faculteit

10R-model voor integraal ontwerp faculteit

Voor de renovatie van de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht werd een integraal ontwerp ontwikkeld volgens de 10 R’en van circulair bouwen. ...

Lees verder

c21 c26 c160 c243
Startbouwimpuls voor betaalbare en gezonde woningen

Startbouwimpuls voor betaalbare en gezonde woningen

Het startschot klonk voor de bouw van 264 betaalbare en gezonde woningen aan het Berlijnplein in Leidsche Rijn Centrum. BLOEI 030 bestaat uit 156 sociale huurwoningen ...

Lees verder

c21 c160 c225
De mens wil zich met de natuur omringen

De mens wil zich met de natuur omringen

Het belang en de impact van gezonde gebouwen op je medewerkers kwam naar voren tijdens Duurzaam Gebouwd Op Locatie: Gezonde Gebouwen. Diverse experts betraden het ...

Lees verder

c21 c40 c160 c225
Sandra Gritti: zo heb je invloed op je werkomgeving

Sandra Gritti: zo heb je invloed op je werkomgeving

De vierde spreker voor het programma van Duurzaam Gebouwd Op Locatie: Gezonde Gebouwen is bekend: Sandra Gritti van Leesman Futures. Op 17 april hoor je experts ...

Lees verder

c21 c40 c160 c225 c293
Veranker binnenluchtkwaliteit in wet- en regelgeving

Veranker binnenluchtkwaliteit in wet- en regelgeving

De Science-publicatie ‘Mandating indoor air quality for public buildings’ is een feit. In de bijdrage doen experts een oproep om de kwaliteit van binnenlucht ...

Lees verder

c21 c41 c160 c225
Gezonde Gebouwen centraal in Van Nelle Fabriek

Gezonde Gebouwen centraal in Van Nelle Fabriek

Op woensdag 17 april vindt de Duurzaam Gebouwd op Locatie met het thema 'Gezonde Gebouwen' plaats in de historische Van Nelle Fabriek in Rotterdam. Deze fabriek ...

Lees verder

c21 c40 c160 c225 c293
Primeur: woningen Newtonpark krijgen eerste gezondheidskeurmerk

Primeur: woningen Newtonpark krijgen eerste ...

De middenhuurwoningen van Newtonpark in Enschede, ontwikkeld en gerealiseerd door Trebbe, worden aantoonbaar gezond gebouwd. Als eerste in Nederland kregen ze het ...

Lees verder

c21 c160 c225 c237 c265
Green Building Cards geven inzicht in duurzaamheidskenmerken

Green Building Cards geven inzicht in duurzaamheidskenmerken

De introductie van Green Buildings Cards door Tarkett is een feit. Dit zijn kaarten die inzicht bieden in de duurzaamheidskenmerken van producten. Met de informatie ...

Lees verder

c21 c41 c160 c225 c260 c293
Opmars noodzakelijk van gezonde materialen

Opmars noodzakelijk van gezonde materialen

Toxiciteit is een thema dat aandacht wint, onder meer vanwege circulair bouwen, maar nog onvoldoende onderdeel uitmaakt van beslissingstrajecten in de bouw. We ...

Lees verder

c21 c160 c185 c190 c225
‘Holistische aanpak gezondheid kan niet zonder aanpak VOS-emissies’

‘Holistische aanpak gezondheid kan niet ...

Het thema gezondheid lijkt overal aan aandacht te winnen: steeds meer mensen richten zich op gezondere voeding, willen een aangename en gezonde werkplek en stellen ...

Lees verder

c21 c41 c160 c225
Gezonde Gebouwen: ‘Geen loze claims, maar objectieve certificering’

Gezonde Gebouwen: ‘Geen loze claims, maar ...

Als je het Han Vrijmoed vraagt, moet gezondheid als thema een veel belangrijkere vertegenwoordiging krijgen in duurzaamheidsdiscussies. Met Gezonde Woning Keur ...

Lees verder

Reacties

Prachtige voorbeelden van beter gejat dan zelf bedacht. Nu nog de nature compatible decisions van de overlevende cel jatten als inspiratiebron voor de aanjaging van een dynamische aansturing van de stad of het dorp, te beginnen bij enzyminductie en de IKEA - achtige celassemblage.

De natuur en de techniek laten samenwerken. Luchtzuiverende planten om de luchtkwaliteit in gebouwen te verbeteren, zie website. www.activeplants.nl

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up