Wekelijks geven we op Duurzaam Gebouwd lezers de kans om een column te schrijven over een brandende kwestie. Deze week de column van Michiel Bouwer. Hij is stedenbouwkundige en heeft zijn eigen bureau MBDSO. Ook een keer een column schrijven? Stuur een e-mail naar: g.vos@duurzaamgebouwd.nl.

Het DNA van maakbaarheid

In oktober 2009 meldt Trouw het volgende. De natuurontwikkeling rond IJburg is een succes. De biodiversiteit is er nu groter dan voor de aanleg van de eilanden. Diverse verwachte en onverwachte dieren leven nu op en rond de eilanden. De rietkragen zijn daarbij een belangrijke motor.

Goed nieuws! En goed nieuws voor iedereen. De planners van IJ-burg kunnen juichen want dankzij hun eilanden is de natuur uitgebreid. Natuurmonumenten kan juichen want dankzij hun inbreng zijn de plannen veel natuurlijker geworden. Bewoners kunnen juichen want ze wonen in Amsterdam in de natuur. En stilletjes juichen de ringslangen om het hardste mee.

IJsvogels
De natuur is blijkbaar toch maakbaar - die maakbaarheid van de natuur wordt in het artikel nog extra onderstreept: “Als we sterns willen, kunnen we daarvoor zorgen. (…) Willen we ijsvogeltjes, dan krijgen we ijsvogeltjes.” “Dit kunnen we in heel Nederland, misschien wel in heel Europa.”
Het is of we op IJburg het DNA van het ultieme ontwerp hebben uiteengerafeld.

Dit past erg in ons denken, dat alles persoonlijk te regelen is, ik zal het maar typeren met 'kinderen krijg je niet, kinderen neem je.' Het weerspiegelt daarmee ook de paradox van de hedendaagse planning. Enerzijds is er de aversie tegen de maakbare samenleving; niemand die daar nog openlijk in gelooft. Meer nog, men zet zich er juist publiekelijk tegen af. De samenleving is niet maakbaar, de stad is niet maakbaar. Anderzijds zien we de drang alles te maken, regelen en te plannen. Carrières, tuininrichting, vinexwijken, alles wordt vooraf gepland, en nu dus ook de komst van de ijsvogel.

Blauwdruk
Natuurlijk, er wordt ook zovaak gezegd dat de blauwdruk van de toekomst niet meer wordt gemaakt. Maar vervolgens worden er in 99% van de gevallen wel plannen getekend, uitgedetailleerd en financieel doorgerekend, terwijl de realisatiedatum pas in 2030 ligt.

Echt goed ontwerpen, dat ruimte geeft aan toekomstige ontwikkelingen kunnen we nog nauwelijks. Er zijn voorbeelden, vooaral uit de landschapsinrichting van de cascoplanning. Die zie ik in de stedenbouw echter nog steeds niet succesvol toegepast en doorgevoerd. Meer voorbeelden zijn er van plannen met en door bewoners/betrokkenen. Eva Lanxmeer is er groot mee geworden. Erasmusveld Den Haag is de huidige magneet voor duurzaam innoverend Nederland.

Met Meet&Link-bijeenkomsten wordt input gevraagd van iedereen die mee wil. 'Als je wil, is dit je kans' ademt de sfeer rond het project. 'Hier doen we het anders, en duurzaam.'

Nieuwe ruimte
In deze andere aanpak ligt naar mijn mening de nieuwe ruimte voor ‘maakbaarheid’. Ruimte voor duurzaamheid en biodiversiteit. Biodiversiteit en sociodiversiteit. Ruimte voor initiatief zonder te weten wat er gaat komen. En of de ijsvogel bij de Meet&Link komt, dat is niet aan ons, dat is aan hem.

Michiel Brouwer MBDSO