In één keer zitten we in een soort quantum leap. Als er niets gebeurd zou zijn, zouden we hier decennia over doen. Plots kijken we heel anders naar de wereld. Fundamentele principes die we voor lief namen zijn wezenlijk veranderd. 

Voorheen normale uitingen komen nu abrupt, misplaatst en zelfs bizar over. Reisadvertenties lijken uit de Truman show te komen, vrolijke optredens lijken freakshows en leuke familiefoto’s in social media lijken uit een vorig leven te komen.  We zetten ineens dagelijks vraagtekens bij het systeem dat we sinds onze geboorte kennen. Zoals de bekende Nederlandse trendvoorspeller Lidewij Edelkoort schreef, dwingt de impact van de uitbraak ons om het tempo te verlagen. Het laat ons vanuit huis werken en meer zelfvoorzienend en bewust te worden.

We wisten allemaal al lang dat we om als soort te overleven draconische veranderingen moeten aanbrengen in de manier waarop we leven, reizen, consumeren en entertainen. Het eindeloos produceren en consumeren van goederen en de slopende hoeveelheid informatie over onzinnige zaken was gemeengoed geworden. We hadden al lang geen tijd meer om dingen te doen zonder te haasten, rustig op antwoorden te wachten of op zoek te gaan naar oplossingen. Ook zelf produceren was grotendeels verdwenen. 

De luchtkwaliteit in China is enorm toegenomen, sinds het moment dat alles tot stilstand kwam. Bron: NASA

Plotselinge stop

Het afgelopen decennium proefde je weliswaar al een transitie naar een meer circulaire economie: natuur, milieu en gezondheid krijgen steeds meer aandacht en in een keer werden we geconfronteerd met zaken als stikstofproblematiek en PFAS-normen. Echter heeft de plotselinge stop van alles de besluitvorming daaromtrent uit onze handen genomen. In een keer zitten we massaal in quarantaine van onze eigen consumptiemaatschappij. De eindeloze Chinese export hebben economieën verstoord, werkloosheid en vervuiling veroorzaakt. Ook dat komt nu tot stilstand. We worden teruggeworpen en herontdekken onszelf.

Zoals iedereen al gezien heeft blijkt uit satellietbeelden dat de luchtkwaliteit in China is toegenomen. Kolencentrales en fabrieken liggen deels stil, waardoor de Chinese CO2-uitstoot met 25% is gedaald. Wereldwijd staan de vliegtuigen op de grond. De ochtend- en avondspits zijn verdwenen en treinen rijden niet meer. Het virus laat ons helder zien hoe vertragen en stilleggen een veel betere leefomgeving kan opleveren die zelfs op grote schaal zichtbaar is. De CO₂-data van het Mauna Loa observatory in Hawaii, laat een duidelijke daling zien van de uitstoot van CO₂.

Door die quantum leap worden we ook op andere feiten gedrukt. Ongelijkheid telt in één keer niet meer; we zitten allemaal in hetzelfde Aardse schuitje. Goede gezondheid en welzijn blijkt toch het belangrijkste van alles. De twee maanden zonder productie levert ons schone lucht, eenden in de fonteinen van Rome en kraakhelder water in de grachten van Venetië, waarin je voor het eerst sinds tientallen jaren de vissen ziet zwemmen. De grote nadelen van onze globalisering zijn ineens zichtbaar en, als het nog even duurt, zal het leiden tot steeds meer lokale initiatieven. Sectoren zullen zich heroriënteren en zich meer op de lokale markten richten, lokale ketens creëren en circulariteit stimuleren.

Groene maatregelen en bezinning

Het virus creëert draagvlak voor veel meer groene maatregelen op het moment dat deze crisis voorbij is. Er is onverwacht ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en bezinning, naast de enorme samenhorigheid en verbondenheid die we al zien. We doen het gedwongen allemaal rustiger aan. Denk aan de mensen die het zwaar hebben, maar neem ook de tijd om de rust op straat te bewonderen, de schone lucht in de ademen, de streeploze luchten te aanschouwen en ontzag te hebben voor de regeneratieve kracht van de natuur in de ontluiking van de lente.

Toch zal op een momento dado de economie weer opgestart worden. De impact van het virus zal een cruciale invloed hebben of we een alternatieve en andere wereld op kunnen bouwen. We kunnen met een schone lei beginnen. Veel bedrijven en veel geld worden weggevaagd. Improvisatievaardigheden en creativiteit zijn de grootste troeven. Opnieuw, meer duurzaam, opstarten vereist veel inzicht en durf. Een nieuwe economie opbouwen met andere waarden en manieren om productie, transport, distributie, detailhandel en bouwwereld aan te pakken.

Het is juist nu het moment om door te pakken en in volle vaart te investeren in meer groene (bouw-)projecten, juist in die duurzaamheid. We weten allen dat op het moment dat het weer gaat draaien, we klaar moeten zijn om te schakelen. Wacht niet tot men de herstart van de economie aangrijpt als excuus om duurzame maatregelen uit te stellen of te schrappen. Positivisme en geestdrift bij ondernemingen en organisaties die zich inzetten voor een meer duurzame wereld om ons heen is alleen maar groter in deze tijd!