'Innovatie' en 'duurzaam' is niet hetzelfde

Auteur: Mark Kemna

Heeft u wel eens van Ritsumasyl gehoord? Enkele weken geleden viel mijn oog op een artikel in een vakblad voor de grond-, weg- en waterbouw met de mededeling dat in deze Friese plaats, onder de rook van Leeuwarden, een innovatieve brug van biobased materiaal wordt gemaakt.

Het biobased composieten exemplaar gaat een stalen brug vervangen. Belangrijke ingrediënten zijn plantaardig vezels en hars. Dit soort innovaties, met projecten waarbij ‘fossiele’ materialen zoveel mogelijk gaan wijken voor hergroeibare producten, moeten we natuurlijk van harte toejuichen. En daarbij is zo’n ontwikkeling ook geheel conform onze grote beleidsvisies als het Grondstoffenakkoord en de Bouwagenda, die het gebruik van primaire grondstoffen uitfaseren en inzetten op de toepassing van natuurlijke materialen.      

Onrustig

Maar…toch werd ik ook een beetje onrustig van die brug, ondanks al dat veelbelovende nieuws. Ik zie in het artikel heel veel woorden, maar weinig getallen. Wat is nou precies de milieu-impact van zo’n brug? Want ‘composiet’, dat klinkt niet meteen fris en groen, daar ligt toch een stevig productieproces aan ten grondslag? Hoe zien die cijfers eruit? We hebben immers prachtige instrumenten als bijvoorbeeld een levenscyclusanalyse (LCA) om een rekensommetje te maken.

Te snel duurzaam

Even voor de duidelijk, ik heb geen waardeoordeel over het Friese project. Ik ken de getallen ook niet, en naar ik begrijp zijn ze nog aan het experimenteren met de juiste grondstoffen. Wat ik wel zie is een trend dat ‘innovatief’ erg snel, misschien wel te snel, automatisch wordt vertaald in ‘duurzaam’. En dat is natuurlijk niet zoals het hoort. Ik herinner me een onderzoek van de overheid in 2013 naar fietsbruggen, met de conclusie dat het meest innovatieve materiaal leidde tot de grootste milieu-impact. Het gangbare materiaal, gecertificeerd tropisch hardhout, bleek het beste te scoren op milieu, en klimaat in het bijzonder.

Mark Kemna, Duurzaam Gebouwd-expert en Manager FSC Netwerk

De initiatiefnemers van de nieuw brug in Ritsumasyl gaan er prat op dat er wereldwijd nog geen brug bestaat van 100% biobased composiet. En ik twijfel daar geen moment aan, dat is een mooie prestatie. Ik wil wel opmerken dat al duizenden jaren overal ter wereld bruggen worden gebouwd van een ander 100% biobased materiaal. Daar komt geen ingewikkeld productieproces aan te pas. Het bouwmateriaal groeit vanzelf, en slaat tijdens die groei zelfs CO₂ op.

Soms liggen oplossingen zo voor de hand, dat je ze niet ziet. Innovatie is waardevol, maar niet heilig. Dat geldt vaak ook bij duurzaam bouwen.