Ik heb meerdere jaar gewerkt als programmamanager voor de rijksoverheid, in het team utiliteitsbouw bij RVO.nl (destijds Agentschap NL). Ik richtte me destijds met name op energiebesparing in kantoren en scholen. Om partijen in beweging te krijgen hanteerde ik vooral de ‘preek’: ‘Gebouweigenaar, gij zult energie besparen; dat is goed voor uw portemonnee én voor moeder aarde!’ 

Dit naar analogie van ‘de wortel, de preek en de stok’, de drie beleidsinstrumenten van overheden om gewenst gedrag uit te lokken door iemand met een wortel te belonen, hem waarschuwend toe te spreken of hem een stokslag te geven bij een overtreding.

Helaas blijkt overheidscommunicatie, waarbij de preek centraal staat, weinig effect te sorteren. Zonder dreiging van de stok - wetgeving in combinatie met adequate handhaving - blijft energiebesparing voor veel gebouw- en huiseigenaren ‘de eeuwige tweede’ en sterft steeds weer een langzame dood in het moeras van goede voornemens.

In beweging

Echter, sinds minister Blok in november 2016 in een brief aan de Tweede Kamer heeft gedreigd dat kantoren vanaf 2023 minimaal energielabel C moeten hebben, is de verduurzaming van kantoren in beweging. Door te dreigen met deze label C-stok is het dossier ‘verduurzaming huisvesting’ overgegaan van het bureau van de MVO-manager naar de Afdeling Compliance. Dit geldt zeker voor de vastgoedfinanciers. Als kwartiermaker van de ‘Taskforce toekomstbestendig huren kantoren’ heb ik van dichtbij waargenomen hoe de banken reageerden op deze aankondiging van de minister: ING heeft als eerste grootbank verklaard dat zij vanaf 2018 alleen nog maar kantoren met minimaal label C zullen financieren. En mijn stellige overtuiging is dat de andere twee grootbanken spoedig zullen volgen. Daarmee is de kantorenmarkt in belangrijke mate om. Wat één ministeriële brief teweeg kan brengen.

Erop of eronder

En zo verwacht ik in aanloop naar 2023 dat het voor een deel van de kantorenmarkt erop of eronder gaat worden. Verduurzamers en slopers van kantoren, maakt uw borst maar nat! Na dit succes is het denkbaar om de label C-stok ook te gaan hanteren in andere sectoren, te beginnen bij scholen, sporthallen en zorggebouwen. Dit met het oog op het realiseren van onze nationale besparingsdoelstelling: 20% energiebesparing in 2020. Want in de kantorenmarkt is gebleken: preken is zilver, (dreigen met) de stok is goud.