Niet alleen technologische innovaties voor de energietransitie

Niet alleen technologische innovaties voor de energietransitie

Omdat de energietransitie uit zichzelf te langzaam van de grond komt stimuleert de overheid dit met regelgeving en financiële stimulansen. Een belangrijke component hierin zijn subsidies. Deze subsidies richten zich echter vrijwel uitsluitend op de technologische kant van de transitie, terwijl meer en meer duidelijk wordt dat de grote uitdaging ligt in niet-technologische innovatie en/of sociale innovatie, zoals het hanteren van innovatieve organisatie- en financieringsvormen.

In een reeks blogs geven Duurzaam Gebouwd-experts hun visie op het thema Duurzame Energie, om dit onder de aandacht te brengen bij de aanstaande kabinetsformatie. Tot 15 maart gaan de experts in op de status quo rondom dit onderwerp en geven ze advies aan de nieuwe kabinetsleden.

Op nationaal niveau zijn er bekende subsidies beschikbaar voor de exploitatie van duurzame energie technieken. Denk hierbij aan bekende instrumenten zoals de Energie Investeringsaftrek (EIA) voor energiebesparende investeringen en de Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) waarmee de productie van bijvoorbeeld zon- en windenergie met een recordbedrag van 12 miljard euro gesubsidieerd wordt. Ook op het gebied van innovatiesubsidies zijn er diverse mogelijkheden. Zo zijn er generieke instrumenten zoals de WBSO, welke loonkosten subsidieert m.b.t. onderzoek- en ontwikkelingsactiviteiten maar ook instrumenten die specifiek op energie innovatie zijn gericht, zoals de regeling TKI Urban Energy, Demonstratie Energie Innovaties (DEI) of Hernieuwbare Energie (HER), allen regelingen van de Topsector Energie. Deze innovatiesubsidies hebben echter één ding gemeen: ze zijn bijna uitsluitend gericht op technische innovatie. Willen we met elkaar de energietransitie tot een succes maken dan is er meer nodig dan alleen een focus op technische innovatie.

Barrières doorbreken

Immers er zijn tal van niet-technologische barrières (proces, ketensamenwerking, wetgeving, te beperkte schaalgrootte, etc.) waardoor de businesscase niet rond gemaakt kan worden en veel initiatieven niet of te langzaam van de grond komen. Denk hierbij aan projecten van energiecoöperaties of projecten gericht op het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad. In een gesprek met MVO Nederland noemt Henk Volberda, hoogleraar Strategisch Management en Ondernemingsbeleid aan de Erasmus Universiteit, de aandacht voor de technische kant van de Nederlandse topsectoren dan ook ‘overfocus’. De benodigde technologie voor de energietransitie is volgens hem goeddeels voorhanden. De uitdaging zit hem in het slim inzetten van deze technologie en het integreren ervan in de dagelijkse bedrijfsvoering. Zakelijke dienstverleners doen dit al jaren goed terwijl de bouwsector duidelijk in de achterhoede zit.

In Nederland zijn er nauwelijks subsidiemogelijkheden voor niet-technologische innovatie. Enige uitzondering op nationaal niveau is het instrument Maatschappelijk Verantwoord Innoveren (MVI) maar dit is gezien het beperkte budget feitelijk een druppel op een gloeiende plaat. Op Europees niveau is er meer aandacht voor dit soort innovatie. Zo zijn er Europese subsidies beschikbaar die de projectvoorbereidingskosten van grote energiebesparende projecten subsidiëren (bijvoorbeeld het ELENA of het Horizon EE-22 ‘Project Development Assistance’ instrument). Denk hierbij aan innovatieve organisatie- en financieringsvormen zoals ESCo´s. Ook in het grote EU subsidieprogramma Horizon 2020 is aandacht voor deze meer ‘zachtere’ kant van de energietransitie. PNO voert, in samenwerking met onder meer Duurzaam Gebouwd, bijvoorbeeld met Europese Horizon 2020 subsidie een project uit waarin de bouw- en financiële wereld bij elkaar worden gebracht om de cultuurverschillen te overbruggen en samen tot werkbare oplossingen te komen voor de energietransitie in de bouw.

Verdeel de aandacht

Ook in de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen gaat vrijwel alle aandacht naar technologische innovatie. Slechts een partij geeft in het verkiezingsprogramma aan dat technologische vernieuwingen in goede banen moeten worden geleid door het combineren van technologische innovatie met niet - technologische innovatie en het subsidiëren van dergelijke innovatietrajecten.

Samengevat is het zo dat er binnen Nederland relatief gezien goede stimuleringsinstrumenten bestaan voor het thema energiebesparing en verduurzaming. De overheid zet hierbij in op zowel exploitatiesubsidies als subsidies voor technologische innovatie. Deze subsidies zijn noodzakelijk om de beoogde energie- en duurzaamheidsdoelstellingen voor Nederland te behalen. Echter, een additionele voorwaarde voor het slagen van (grootschalige) energie- en duurzaamheidsprojecten is dat technologische innovatie hand in hand gaat met niet-technologische innovatie. Deze kant van het spectrum is in het Nederlandse subsidie- en financieringsinstrumentarium op dit moment nog structureel onderbelicht.

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c40 c125 c225 c243
Tweede Kamer steunt nieuwe Energiewet

Tweede Kamer steunt nieuwe Energiewet

De Tweede Kamer nam de nieuwe Energiewet aan, met brede steun. De verse regelgeving vervangt oude elektriciteit- en gaswetgeving.

Lees verder

c125 c211 c212 c223
Whitepaper: Zorg met een integrated virtual power plant voor energiecontinuïteit en vul klimaatdoelstellingen in

Whitepaper: Zorg met een integrated virtual ...

Hoe zorg je voor bedrijfscontinuïteit en een license to operate, terwijl je stappen zet in de energietransitie en energieneutraal wordt? In deze whitepaper ...
c21 c125 c225 c265
Green Energy Day valt op 8 maart

Green Energy Day valt op 8 maart

8 maart is de dag. Dan is het ‘Green Energy Day’ en is alle duurzame energie die we in Nederland produceren ‘op’, als we alles gebruiken. ...

Lees verder

c21 c125 c184 c225 c243
Netcongestie is bepalend voor bouwprojecten

Netcongestie is bepalend voor bouwprojecten

Voor de jaarwisseling werd duidelijk dat ook Den Haag, Groningen en Overijssel volle stroomnetten hebben. Ze worden toegevoegd aan een steeds langere rij aan plekken ...

Lees verder

c21 c125 c225 c243
EIA in 2024: impuls energiebesparing 

EIA in 2024: impuls energiebesparing 

Er is in 2024 een budget van € 259 miljoen beschikbaar voor bedrijven om energiezuinige investeringen te doen. De EIA-Energielijst bevat technieken die een ...

Lees verder

c21 c26 c125 c243
CO2-neutraal Ikazia Ziekenhuis dankzij zonne-energiesysteem distributiecentrum

CO2-neutraal Ikazia Ziekenhuis dankzij zonne-energiesysteem ...

Vanaf november voorziet het distributiecentrum Panattoni Park Heerlen de lokale huurder JD Sport en externe organisatie Ikazia Ziekenhuis te Rotterdam van groene ...

Lees verder

c21 c125 c148 c225 c243
Warmte en stroom combineren voor een flexibeler energienet

Warmte en stroom combineren voor een flexibeler ...

In 2021, tijdens de ontwerpfase van de Regionale Energie Strategie (RES), stond het de bestuurders niet op hun netvlies. Tegenwoordig, bij de uitvoering van de ...

Lees verder

c21 c125 c225
Energierijk Den Haag: leren van de batterij

Energierijk Den Haag: leren van de batterij

Wie dit jaar op Den Haag Centraal arriveert en vervolgens naar Rijnstraat 8 loopt, zal het wellicht zijn opgevallen. In de overdekte passage naar de rijksgebouwen ...

Lees verder

c11 c21 c125 c225 c243 c261
Quick wins dankzij energiemonitoring en -management

Quick wins dankzij energiemonitoring en -management

Waar voorheen aardgas de dienst uitmaakte en onze gebouwen van energie voorzag, is er een duidelijke verandering ingezet. Fossiele brandstoffen maken plaats voor ...

Lees verder

c21 c125 c225 c243 c261
De toekomst van systemen voor energiemanagement

De toekomst van systemen voor energiemanagement

Hoe gaan we het internet of energy in de toekomst inrichten en welke kwesties moeten daarvoor nog worden opgelost? Die vragen stonden centraal tijdens de drukbezochte ...

Lees verder

c21 c125 c225 c243
‘Extra investeren in opslag van duurzame elektriciteit’

‘Extra investeren in opslag van duurzame ...

Nederland is in Europa koploper op het gebied van zonne-energie, maar de enorme opwekcapaciteit vraagt snel om meer ruimte voor het lokaal opslaan van elektriciteit. ...

Lees verder

c21 c125 c225 c243 c261 c281
Nieuwste oplossingen voor groene waterstofketen

Nieuwste oplossingen voor groene waterstofketen

Waterstof biedt een oplossing voor de uitdagingen van de elektrificatie van de industrie. De ontwikkelingen op dit gebied gaan momenteel heel snel. Blijf daarom ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up