De bouwsector kan niet langer wachten, maar moet nú al aan de slag met de CSRD. Dat was de kernboodschap van de bijeenkomst ‘Van vinkjes naar visie’ die Alba Concepts eerder dit jaar organiseerde. Tessa Verhulst en Lars de Vilder realiseren zich dat de rapportageverplichting veel werk met zich meebrengt. Toch zien ze het vooral als kans en hulpmiddel om duurzaamheid concreet en prestaties meetbaar te maken.
Tessa kan goed onder woorden brengen wat binnen Alba Concepts de drijfveer is bij duurzaamheid: “Je ziet op basis van alle getallen en onderzoeken dat als we op deze manier doorgaan met bouwen en consumeren, we straks geen wereld meer over houden om normaal, gezond en met plezier in te kunnen leven. Ik ben dagelijks bezig om dit bij projecten voor mensen concreet, begrijpelijk en behapbaar te maken.” Lars benoemt nog een ander aspect: “Ik vraag me af waarom we overal ter wereld systemen inrichten die enorme verspilling en vervuiling veroorzaken, terwijl de mens zichzelf ziek en ongelukkig maakt. Er zijn veel scheve dingen die we recht kunnen trekken, en als dat lukt, krijg ik daar energie van.”
Alba Concepts onderscheidt zich volgens Lars omdat de expertise primair ligt op het gebied van circulair bouwen. “Er is geen enkele partij in Nederland die specifiek daarover zo veel kennis in huis heeft. Daardoor kunnen we circulaire bouwprojecten in alle fases uitstekend begeleiden, van initiatief tot realisatie en beheer.” Tessa vult aan: “Alba Concepts vond het altijd belangrijk om niet te komen met een abstracte toekomstvisie maar om het in plaats daarvan bij projecten realistisch, haalbaar en meetbaar te maken. Om die praktijkgerichte aanpak gestalte te geven, is de Alba Academie opgericht.”
Van vinkjes naar visie
Deze academie richt zich zowel op externen als op interne collega’s. Tessa: “Intern willen we aan kennisontwikkeling doen en extern willen we die kennis graag delen met onze relaties. Dat doen we onder andere door bijeenkomsten te organiseren, zoals de Alba Academie: Van vinkjes naar visie. Met als ondertitel ‘Hoe zet je een ESG-rapportage in voor een duurzame organisatieverandering?”
Tessa Verhulst: “We willen projecten realistisch, haalbaar en meetbaar maken.”
Aanleiding voor de bijeenkomst was de Corporate Sustainability Reporting Directive, een Europese richtlijn die veel grote bedrijven vanaf 1 januari 2025 verplicht om jaarlijks een duurzaamheidsrapportage op te stellen. Lars: “Vanuit Alba Concepts hebben we de meeste expertise op de milieu gerelateerde onderdelen van de CSRD, daar kunnen we dan ook een grote meerwaarde leveren. Dan kun je denken aan het meten van prestaties, het formuleren van concrete doelstellingen en die twee samenbrengen tot een overzichtelijk stappenplan. De laatste jaren worden we ook steeds vaker gevraagd om mee te denken in de duurzame strategievorming bij grote organisaties zoals universiteiten, gemeenten en woningcorporaties. Daarbij helpen we ze om een duurzaamheidsparaplu op te tuigen, om een visie helder te maken en om daarbinnen prioriteiten te stellen. Die visie, strategie en prioriteiten zijn essentiële ingrediënten in de CSRD. In veel gevallen zien we dat een strategietraject een waardevolle voorbereiding is richting de CSRD-rapportage.“
Geen bedreiging maar hulpmiddel
Volgens Tessa zien veel organisaties de CSRD momenteel als iets ingewikkelds of een bedreiging en als een volgende verplichting waaraan voldaan moet worden. “Wij willen laten zien dat CSRD een kans is, een hulpmiddel dat organisaties gebruiken om te zien waar ze op kunnen inzetten en hoe ze (ongrijpbare) zaken meetbaar kunnen maken. Daarom is onze oproep: focus niet op de minimale vereisten en verplichtingen – ‘de vinkjes’ – maar creëer een eigen visie, waarin duurzaamheid integraal onderdeel wordt van je organisatie.”
Dat biedt een aantal voordelen:
- Duidelijkheid en houvast voor de organisatie.
- Het voorkomt dat je meegaat in de waan van de dag en het grotere geheel uit het oog verliest.
- Door focus aan te brengen, kun je de meeste aandacht besteden aan de onderwerpen die er daadwerkelijk toe doen voor jouw organisatie.
- Last but not least: Een integrale visie op duurzaamheid versterkt ook de toekomstbestendigheid van de organisatie.
Tessa vervolgt: “Bovendien breekt een nieuw tijdperk aan waarin we gaan van vrijwillige initiatieven en globale doelen naar Europese standaardisatie van rapportage, met daarbij passende wet- en regelgeving. De CSRD is een uitgelezen kans voor organisaties om dit in één keer goed aan te pakken en om zo hun organisaties op dit punt voor te bereiden op de toekomst.”
Lars en Tessa geven toe dat de CSRD een flinke hoeveelheid werk betekent. Lars: “Tijdens de bijeenkomst lieten we met diverse voorbeelden zien dat we dat werk wel leuker, interessanter en waardevoller kunnen maken wanneer we het goed inrichten. Het betrekken van werknemers en klanten is echt een no-brainer. Toch zien we dat dit nog te weinig gebeurt.” Tessa: “Probeer niet alles zelf te doen, maar doe het samen, bijvoorbeeld met klanten, leveranciers of andere ketenpartners. Dat maakt het niet alleen leuker, maar ook effectiever. Denk bijvoorbeeld aan het verzamelen van relevante informatie. Wij zien ook organisaties die zelf aan de slag gaan en alles zelf willen uitzoeken, maar dan verdoe je kostbare tijd. Gebruik in plaats daarvan bestaande instrumenten en methodes en leer van koplopers.”
Lars de Vilder: "We kunnen het werk voor CSRD leuker, interessanter en waardevoller maken, als we het goed inrichten."
Zes stappen voor organisaties en drie tips voor ketenpartners
Tijdens de bijeenkomst werden er zes stappen benoemd, die een organisatie nu al kan nemen om te voldoen aan de CSRD:
- Nulmeting. Huidige situatie in kaart brengen en de benodigde stappen richting CSRD-vereisten zetten.
- Eerste inzichten. Starten met een dubbele materialiteitsanalyse en stakeholdersdialoog.
- Strategie bepalen. Opstellen van duurzaamheidsstrategie met doelstellingen en stappenplan.
- Afbakening. Selectie van de materiële thema’s, de methodiek en het rapportageformat.
- Meten. Impactmeting op ecologische, economische en sociale aspecten in de vorm van KPI’s en benchmarks.
- Test. Stel een transitierapportage op voor het boekjaar 2024. Evalueer en verbeter.
Ook waren er drie tips voor ketenpartners om zich voor te bereiden op de CSRD:
- Breng in kaart welke data CSRD-plichtige opdrachtgevers vragen.
- Breng in kaart welke afdelingen en personen momenteel al informatie verzamelen op de gevraagde datapunten.
- Breng in kaart waar nog geen kennis over is binnen de organisatie en zorg dat je die kennis in huis haalt.
De slides van de bijeenkomst zijn op aanvraag beschikbaar. Alba Concepts gaat zich de komende periode meer richtten op CSRD-gerelateerde advisering, datacollectie en rapportage. Daarnaast is het plan om ‘lessons learned’ en ‘best practices’ in kaart te brengen en die breed te delen.
Lars: “De komende periode zullen we scherp zijn op de ontwikkelingen (in de kwaliteit) van de rapportages. Daarnaast zijn we ook erg benieuwd welke benchmarking er op gang zal komen en welke gevolgen dit gaat hebben. Tenslotte weten we dat de komende jaren de sectorspecifieke standaarden beschikbaar komen. In die standaarden komt te staan over welke thema’s bepaalde sectoren verplicht moeten rapporteren. Dat anders dan in de huidige situatie, waarin de organisatie een eigen relevantie-analyse uitvoert.” Tessa roept de bouwsector op om niet te wachten voor de bouwsector specifieke eisen: “We weten nu al waar de grootste impact van de bouwsector ligt. Door dit nu onder ogen te zien en aan te pakken, zijn organisaties straks goed voorbereid op de nieuwe rapportage eisen.”
Dubbele materialiteitsanalyse
De CSRD schrijft een dubbele materialiteitsanalyse voor, die organisaties moeten doen op impact voor planeet en samenleving en op financiële gevolgen. Lars licht toe: “Materialiteit kun je lezen als relevantie”. In deze analyse ga je binnen je bedrijf en buiten je bedrijf – in je keten met je klanten en leveranciers – op zoek naar wat de meest relevante onderwerpen zijn. Op die onderwerpen ga je dan rapporteren. Een voorbeeld: er zijn 30 klimaatrisico’s gedefinieerd. Inclusief lawines en tornado’s. Die zijn voor lokale Nederlandse bedrijven niet relevant. Inmiddels heeft de branche een standaardaanpak gedefinieerd waarin de vier belangrijkste klimaatrisico’s voor gebouwen in Nederland zijn vastgesteld: wateroverlast, droogte, hitte en overstroming.” Tessa: “Dit is een mooi voorbeeld hoe we een groot en complex thema juist concreet en behapbaar kunnen maken voor organisaties.”
Tony’s Chocolonely
Tijdens de bijeenkomst werd aan de hand van het inspirerende voorbeeld van Tony’s Chocolonely aangetoond, wat er aan rapportage al mogelijk is en wat die oplevert. Lars: “Zij zijn ooit begonnen met als missie om slavernij uit de chocolade-industrie te verbannen. Echter kwamen ze in hun missie nog drie grote problemen tegen: het ontbreken van een leefbaar loon, ontbossing en kinderarbeid.” Lars vertaalde het vervolgens naar de onderwerpen waar de bouw- en vastgoedsector juist het verschil kan maken: “Als je kijkt naar de inkoop van bouwmaterialen zit de impact met name in het beschermen van bestaande materiaalvoorraden, in het beschermen van het milieu en in reductie van afval.” Ook gaf hij het voorbeeld van Pretty Plastic dat gevelbekleding maakt van 100 procent gerecycled PVC en daar transparant over communiceert. “Doordat zij die gegevens in huis hebben, kunnen ze net als Tony’s Chocolonely eenvoudiger voldoen aan rapportageverplichtingen.”
Nuttige hulpmiddelen
Tijdens de bijeenkomst werden verschillende hulpmiddelen behandeld voor organisaties die met de CSRD aan de slag willen gaan. Lars en Tessa noemen er een aantal:
Nationale Milieudatabase. Lars: “Een fantastisch hulpmiddel voor de bouw. Je kunt zien wat de meest impactvolle producten zijn en je kunt de milieuprestaties van bouwwerken berekenen.”
Framework for climate adaptive buildings. Lars: “Dit instrument, ontwikkeld door de Dutch Green Buildings Council samen met zo’n 30 organisaties, is een antwoord op de vraag van de Europese Unie om de klimaatrisico’s in beeld te brengen. Het biedt een behapbare en eenduidige aanpak om dit te doen.”
Het Nieuwe Normaal. Tessa: “Dit is ontwikkeld vanuit Cirkelstad en vormt een lat voor circulair bouwen. Als je hiermee aan de slag gaat, heb je al veel overlap met thema’s die ook in de CSRD terugkomen.”
EU-Taxonomie voor duurzame activiteiten. Tessa: “De meetlat voor duurzame activiteiten waarmee organisaties hun prestaties kunnen meten. Met name in de financiële sector is dit relevant, omdat bedrijven en organisaties getoetst kunnen worden op de duurzaamheid van hun investeringen.”
Tekst: Peter Bekkering