De Gemeente Oude IJsselstreek is een bijzondere brug rijker. De oude wandel- en fietsbrug die Ulft verbindt met Silvolde is vervangen door een circulaire versie, die voor 90% bestaat uit hergebruikte materialen. Daarmee slaan de gemeente Oude IJsselstreek en Dusseldorp Infra, Sloop en Milieutechniek samen een brug naar een duurzame toekomst.

In opdracht van de Gemeente Oude IJsselstreek is Dusseldorp Infra, Sloop en Milieutechniek samen met een aantal gespecialiseerde partners deze uitdaging aangegaan. De bestaande ijzeren constructie van de Hoge (Oer)Brug is hergebruikt in de nieuwe brug. Het nieuwe hout dat nodig was voor het brugdek wordt gecompenseerd door het aanplanten van bomen.

Bouwen met circulaire materialen is iets waar sloopbedrijf Dusseldorp al jaren voor pleit. “Het was een hele uitdaging om deze opdracht aan te gaan, want wij zijn immers geen bruggenbouwers”, vertelt René Plaggenburg, directeur sloop en reststoffencentra Dusseldorp. “Toch wilden we deze kans voor duurzamer bouwen met twee handen aanpakken. Het was een prachtig project om zo onze duurzame visie in de praktijk te kunnen brengen. Samen met een aantal gespecialiseerde partners werkten we onze ideeën uit en presenteerden we het plan van de circulaire brug bij de gemeente. Zij zagen meteen de ultieme kans om met dit plan direct invulling te geven aan hun duurzame visie.”

Hoog op agenda

“Wij zijn blij”, vervolgt Plaggenburg, “met de manier waarop de gemeente Oude IJsselstreek circulariteit als uitgangspunt neemt voor nieuwbouw. Met het circulair vernieuwen van de Oude Brug steken zij hun kop boven het maaiveld uit. In hun aanbesteding werkten zij volgens een bepaalde meetmethodiek en daar zijn wij als beste uitgerold. Dat zij de opdracht gunnen aan een sloopbedrijf is een teken dat het de goede kant opgaat met de mindset over hergebruik. Want waarom zou je vrijkomende hoogwaardige materialen niet meenemen naar nieuwbouwprojecten?”

“De circulaire economie staat hoog op de agenda in Oude IJsselstreek”, vult wethouder Janine Kock aan, “en met deze sterk innovatieve aanbesteding is daaraan concreet invulling gegeven. Het is een belangrijke eerste stap op weg naar een circulaire economie: actief sturen op een minimale inzet van nieuwe, zogeheten virgin grondstoffen en een maximaal hergebruik van die grondstoffen. Eerst hergebruiken als product en als dat niet meer kan, als hoogwaardige grondstof. Dit sluit naadloos aan op het Rijksbrede programma Nederland circulair in 2050. Beschikbare grondstoffen zullen schaarser worden en het wordt daarom steeds belangrijker om die grondstoffen zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Dit geeft ook nieuwe kansen voor bedrijven, nieuwe markten en meer samenwerking.”

Recreatief ontwerp

De combinatie van de samenwerking tussen de bedrijven, de artistieke expertise, de circulaire visie en de vakkennis van de technische uitvoering leverde uiteindelijke een prachtig resultaat op: de eerste brug in Oude IJsselstreek die geheel vanuit circulair oogpunt is ontwikkeld. Het ontwerp van de circulaire brug is vormgegeven door conceptontwikkelaar Mothership. Zij zijn onder andere bekend van het ontwerp van de Rotterdamse Markthal.

“Wij wilden vanuit een ander oogpunt kijken naar de brug, naar de openbare ruimte en de toepassing van materialen”, aldus Plaggenburg. “Jeroen Everaert van Mothership heeft geholpen met het ontwerp en bedacht dat de brug een bordes nodig had. Hierdoor krijgt de 43 meter lange brug recreatieve meerwaarde. Het bordes aan het uiteinde van de brug biedt een prachtig uitzicht over de Oude IJssel, een plek waar men kan genieten van de mooie natuurlijke omgeving. Ook ’s avonds kan men veilig gebruikmaken van de brug, want de hele brug is voorzien van ledverlichting.”

Oogsten uit gebouwen

Op 7 juni 2021 is de Hoge (Oer)Brug van zijn plek weggetakeld en in drie delen naar constructiebedrijf Staalbouw Eeftink-Rensing in Lichtenvoorde getransporteerd. Daar is het ijzerwerk schoongemaakt, gestraald en uit elkaar gehaald. Van de oude constructie moest een nieuwe brug worden gemaakt, die nog minstens vijftig jaar meegaat. Om er een degelijke en veilige brug van te maken, heeft een constructeur van ingenieursbureau Royal HaskoningDHV een plan van aanpak opgesteld en tijdens de werkzaamheden metingen gedaan. De stalen profielen van de oude brug werden gereconstrueerd met gebruikte materialen uit sloopwerken.

“Het aanleveren van de juiste materialen op de juiste momenten was een hele klus”, vertelt Herbert Barink, projectleider van Dusseldorp. “Het oogsten van de benodigde materialen was cruciaal om de brug circulair te kunnen renoveren, maar het is ons gelukt. De draagconstructie is volledig van hergebruikt staal gemaakt en versterkt met ijzer dat is vrijgekomen uit sloopprojecten uit de omgeving, zoals de voormalige buizenfabriek in Silvolde en een elektriciteitsmast. Op sommige plekken van de nieuwe brug is dat nog te zien aan kleine deuken en gaten.”

“Het houten brugdek is wel helemaal nieuw. Daarvoor gebruikten we pijnboomhout dat door een speciale behandeling is verduurzaamd tot Accoya met een minimale levensduur van zestig jaar. Het daarvoor gekapte hout wordt gecompenseerd door het aanplanten van vergelijkbare bomen, die goed gedijen in ons klimaat. Deze bomen produceren binnen 28 jaar dezelfde hoeveelheid hout als we nu voor de brug hebben gebruikt.”

Alle materialen zijn gemonitord op herkomst en dit is in een materialenpaspoort vastgelegd. Hierdoor is alle informatie over de brug beschikbaar en inzichtelijk voor hergebruik of recycling. Zo kan de brug over vijftig jaar weer opnieuw duurzaam gerenoveerd worden.

Duurzame koers

Dusseldorp benutte de klus tevens als educatief leerproject. Leerlingen van Anton Tijdink Techniekopleidingen werkten mee aan de bouw van de brug. “Zo proberen we bewustzijn te creëren voor circulariteit in de bouw”, vertelt Plaggenburg. “Dat is niet alleen milieutechnisch noodzakelijk, ook de grondstoffen raken uitgeput. Elke seconde wordt er maar liefst één voetbalveld aan bomen gekapt en als China en India blijven groeien, krijgen we te maken met een tekort aan aluminium en koper in de wereld. We zullen anders met onze grondstoffen moeten omgaan om in de toekomst nog te kunnen bouwen. Dat geven we de nieuwe generatie bouwers graag mee.”

Stichting Insert

Het hergebruiken van materialen is voor Dusseldorp niets nieuws, want zij werken al ruim tien jaar aan projecten met een circulaire visie. Samen met negen sloopbedrijven hebben zij het circulaire platform ‘Insert’ opgericht. Dat is een marktplaats voor herbruikbare materialen. Het doel van de Stichting Insert is het ondersteunen van de transitie van een lineaire naar circulaire economie.

“De hele branche zou hieraan moeten meedoen”, vertelt Plaggenburg. “Zo kunnen we echt voor verandering zorgen in de wereld van de nieuwbouw. Met Insert zetten we ook productielijnen op van hergebruikt bouwmateriaal. Zo maken we gebruikte systeemplafonddelen weer zo goed als nieuw. In een sociale werkplaats in Doorwerth worden de plafonddelen schoongemaakt en opnieuw gespoten met milieuvriendelijke verf. Zij maken bovendien van het hardhout uit slooppanden gecertificeerde kozijnen.”

Verandering in de keten

Als het aan Dusseldorp ligt, verandert hun positie in de keten. Waar het bedrijf vroeger enkel bezig was met slopen en het breken van puin, wordt het inmiddels steeds meer een leverancier van materiaal. Plaggenburg besluit: “Nieuwe bouwmaterialen worden steeds duurder. Hoe meer we investeren in innovatie om sloopmateriaal weer herbruikbaar te maken, hoe betaalbaarder deze bouwmaterialen uiteindelijk worden. En hoe meer projectontwikkelaars circulair gaan bouwen, hoe beter het is voor de wereld, nu en voor toekomstige generaties.”

Bekijk ook de video met uitleg over het project:

Tekst: Dinès Quist/Achterhoek Nieuws
Beeld: Dusseldorp Infra, Sloop en Milieutechniek