In het voorjaar van 2021 jaar ondertekende een brede coalitie van bedrijven, overheden en kennisinstellingen de OSKA Intentieverklaring koeling gebouwen. Centraal daarin staat de Ladder van Koeling, die momenteel verder wordt uitgewerkt en internationaal de aandacht trekt.

De coalitie van ondertekenaars onderschrijft met de verklaring de noodzaak om in het ontwerp en bij renovatie van gebouwen systematisch rekening te houden met het veranderende klimaat en de steeds vaker optredende hittegolven. De verklaring richt zich daarbij op de normen en praktijkstandaarden die de basis vormen voor de manier waarop we in Nederland bouwen.

Centraal in de verklaring staat de Ladder van Koeling. Deze bevat vier treden:

1.  zorgen voor een verkoelende omgeving (bijv. met bomen of groen dak);
2.  warmte weren (bijvoorbeeld met screens of zonwering); 
3.  passief koelen (bijvoorbeeld met nachtventilatie);
4.  milieuvriendelijke actieve koeling (bijvoorbeeld met warmtepomp).

De toepassing van dit concept zorgt ervoor dat woningen leefbaar en gezond kunnen blijven en voorkomt dat mensen massaal de voor het milieu schadelijke airconditioning gaan gebruiken. Het concept is verbeeld in het onderstaande plaatje.

Wetenschap

Een groep deskundigen is nu bezig om de Ladder van Koeling uit te werken in een ISSO-ontwerprichtlijn ‘voorkomen van oververhitting in gebouwen’. Per trede in de ladder zijn er deskundigen uit onderzoekscentra en bedrijfsleven die uitwerken hoe die trede concreet kan worden ingevuld.

Inzichten uit klimaatwetenschap, technische ontwikkelingen en praktijkinzichten worden zo samengebracht. Dat zal straks een concreet en tastbaar handvat opleveren voor hoe gebouwen op een verantwoorde en effectieve manier hittebestendig ontworpen kunnen worden. Dit betekent ook een verbreding en verdieping van de aanpak uit de huidige NTA 8800, die met de zogeheten TOjuli een rekenmodel geeft om met hitte rekening te houden.

In de eerdergenoemde intentieverklaring hebben partijen afgesproken dat de inzichten van de ISSO-ontwerprichtlijn op termijn opgenomen zullen worden in de NTA 8800. Daarmee zal het de standaard gaan vormen voor hoe we in Nederland nieuwe gebouwen realiseren, rekening houdend met de stijgende temperaturen.

Glasgow

Het concept krijgt intussen ook internationale aandacht. ISO, de wereldwijde koepel voor standaardisatie, heeft het in de Glasgow-conferentie (zie video onder) ingebracht als inspirerend voorbeeld van hoe standaarden kunnen helpen om de samenleving beter bestand te maken tegen klimaatverandering. Verder wordt het concept op 17 februari gepresenteerd tijdens een Europees congres over de rol van standaarden bij het omgaan met klimaatverandering.

OSKA is een nationaal platform dat zich richt op standaarden die rekening houden met effecten van klimaatverandering, zoals extreme neerslag, hitte en langdurige droogte. De genoemde intentieverklaring is getekend door o.a. Bouwend Nederland, Neprom, NLingenieurs, BNA (Architecten), ministeries van BZK en I&W, IPO (provincies), NEN en ISSO.

Lees ook het verslag van de ondertekening van de verklaring.