Wij verwelkomen architectenbureau VenhoevenCS als nieuwe partner van Duurzaam Gebouwd. Duurzaamheid in al haar vormen ligt het bureau na aan het hart. “Of het nou gaat om huisvesting, ICT keuzes, woon-werk verkeer of de dagelijkse lunch; duurzaamheid is altijd een belangrijke overweging.”
Foto boven: Het Platform bij Utrecht Centraal is gebouwd bovenop een station van de Uithoflijn. Design: VenhoevenCS | Foto: Ossip van Duivenbode
Op welke manier zetten jullie in op duurzaamheid?
“Duurzaamheid is écht onderdeel van het DNA van ons bureau. Omdat het begrip duurzaamheid zo veelomvattend is, zoeken wij steeds weer nieuwe oplossingen. Concreet spelen binnen ons bureau drie verschillende lijnen op symbiotische wijze door elkaar heen:
- Duurzaamheid najagen binnen projecten (stedenbouw en architectuur)
- R&D en ontwerpend onderzoek om kennis over duurzaamheid zelf verder te brengen
- Duurzame bedrijfsvoering: ‘practice what you preach’”
“De ontwerpen en adviezen die we binnen projecten produceren, het primaire proces van ons bureau, is waar we de grootste impact kunnen maken. Wij hanteren een duurzaamheidsmatrix die helpt om het overzicht over het duurzaamheidsspeelveld te houden zodat we op consequente keuze kunnen sturen en maatregelen kunnen inzetten om meerdere doelen na te jagen.”
“We kunnen individuele maatregelen hiermee bovendien altijd in the big picture plaatsen. Een maatregel is nooit een doel op zich; alle losse maatregelen staan in verband en zijn gestuurd vanuit een visie. Soms meer gefocust op biobased materialen, soms op duurzame mobiliteit, soms op overmaat en flexibiliteit over de levensduur en soms op alles tegelijk, maar altijd doordacht en sturend op het maximale resultaat.”
“De VenhoevenCS Academy is waar we al onze R&D kracht bundelen en waar we projectoverstijgend kennis kunnen opdoen en delen. In nagenoeg alle gevallen gaat dit direct of indirect over duurzaamheid. Ook heeft VenhoevenCS als enige architectenbureau de hoogste certificering op de CO2 prestatieladder (niveau 5). Onder andere dit instrumentarium helpt ons om binnen de eigen organisatie te sturen op duurzaamheid.”
Hoe passen onze hoofdonderwerpen Energietransitie, Circulariteit, Slim en Gezond en Innovatieve Samenwerking in jullie initiatieven en projecten?
“Belangrijke thema’s waartoe wij ons moeten verhouden, maar het bouwen aan biodiversiteit en sterke ecosystemen en het uitbannen van vervuiling in de meest brede zin zijn dat bijvoorbeeld ook. Er is nooit een hoofdonderwerp: duurzaam ontwerpen gaat over integraal en over de breedte. Dat gezegd hebbende: energie wordt een belangrijk ruimtelijk component in, op en rondom onze leefomgeving. Het is natuurlijk zaak om zinloze energieverspilling drastisch te verminderen. De gebouwde omgeving biedt hiervoor goede kansen. We bouwen nu al all-electric EPC-0 zwembaden en er zijn steeds betere producten op de markt voor integratie van de opwekking van zonne- en windenergie op zichtbare locaties.”
“Ondertussen komen wij het onderwerp circulariteit eigenlijk in elk project wel tegen. Wat opvalt is dat we duidelijk in een transitiefase zitten waarbij er driftig geëxperimenteerd wordt met de invulling van wat circulariteit op projectniveau betekent. Wij hebben een heel aantal projecten waarin ‘sloopmaterialen’ als nieuwe grondstoffen worden toegepast en we maken materiaalkeuzes wanneer het maar kan op basis van de herbruikbaarheid op gebouw-, element- of materiaalniveau. We zitten bovendien midden in onderzoekstrajecten naar mobiliteit en logistieke hubs die nodig zullen zijn bij lokale, circulaire kringlopen.”
“Verder vormen ‘Smart MicroCities’ een denkkader voor veel van onze projecten. In een Microcity wordt gestreefd naar een circulaire economie en een zo duurzaam mogelijk lokaal metabolisme. Met onder andere de hulp van ICT, worden de ketens van de MicroCities – energie, mobiliteit, grondstoffen, afval, water, warmte en voedselproductie - zo veel mogelijk gesloten met het gebruik van zo min mogelijk energie en mobiliteit. Onze stedenbouwers en architecten werken met deze MicroCity filosofie vanuit een integraal perspectief en schakelen continu tussen de verschillende schaalniveaus. In onze ontwerpen streven wij er dan ook naar om een gezond en actief leven voor iedereen mogelijk, maar ook aantrekkelijk te maken.”
“Voor VenhoevenCS is integraal ontwerpen en samenwerken vanzelfsprekend. In een vroeg stadium doen wij proactief voorstellen voor strategische economische keuzes, die ruimte maken voor meer kwaliteit daar waar gewenst. Elke keuze wordt integraal gemaakt, waarbij er een afweging gemaakt wordt tussen investeringskosten, exploitatiekosten (incl. energie en onderhoud) en de architectonische ambitie. We bezoeken regelmatig fabrieken en spreken met tal van mensen uit ‘de industrie’ over duurzame innovatie. Dat zou wat ons betreft nog veel meer mogen.”
Op welke realisatie van de afgelopen tijd zijn jullie trots?
“Recent is Het Platform in Utrecht opgeleverd, een bijzonder gebouw pal boven het bus- en tramstation van de Uithoflijn, direct naast Utrecht Centraal. Het Platform is één van de eerste gerealiseerde natuurinclusieve woonwerkgebouwen op deze schaal in Nederland. Vier daktuinen en royaal begroeide groene gevels vormen een essentieel onderdeel van het gebouw. Samen met IMd Raadgevende ingenieurs is hiervoor een maatwerk lichtgewicht staalconstructie met 3D-vakwerkliggers ontwikkeld, waardoor uiteindelijk in het platform de helft minder staal en beton nodig was ten opzichte van een conventionele constructie.”
“Het ontwerp voor het Centre Aquatique Olympique voor de OS2024 in Parijs is een schitterend voorbeeld van duurzaam bouwen. We zitten momenteel nog in het technisch ontwerp en moeten nog vele materiaal- en ontwerpkeuzes maken. Met uitzondering van de betonnen sokkel wordt het stadion geheel uitgevoerd in (naald)hout en krijgt het een markant hangend dak met zonnepanelen, die 90% van de energiebehoefte leveren. Na de spelen zal dit project voor de bewoners van Saint-Denis een ontzettend waardevolle toevoeging aan de leefbaarheid van hun wijk zijn.”
Waarom zijn jullie partner geworden van Duurzaam Gebouwd?
“We volgden de activiteiten en het magazine al langere tijd en beschouwen het als één van de belangrijkste platforms voor duurzaam bouwen in Nederland. Meer en meer kregen we het idee dat het belangrijk is om niet alleen te volgen, maar ook actief te participeren binnen dit netwerk. We beschouwen onszelf als een vooruitstrevend bureau met heel veel kennis over architectuur, stedenbouwkunde en duurzaamheid, maar ook wij hebben, net als iedereen, bij lange na niet alle kennis in huis. We hopen dan ook via dit netwerk veel kennis op te doen over de laatste producten en ontwikkelingen.”
Welke uitdaging zouden jullie willen stellen aan de achterban van Duurzaam Gebouwd?
“Wij geloven dat de fundamentele transities alleen kans van slagen hebben als ze zijn ingebed in de cultuur in de breedste zin van het woord: sociale ordening, zingeving, wetenschap en kunst. Het onderwerp duurzaamheid heeft in onze praktijk dan ook heel veel te maken met de verhalende kant van de architectuur. Een duurzaam gebouw met veel licht en groen zegt iets over onze tijd, over wat we belangrijk vinden en het geeft een perspectief op waarom we als brede samenleving die kant op zouden willen. Het perspectief moet verschuiven van ‘weten’ naar ‘willen’."
"Als uitdaging voor onszelf en voor dit gehele netwerk zien wij dan ook het versterken van het onderliggende verhaal. Technische of politieke maatregelen zoals producten voor de bouw en beleidsmaatregelen zijn middelen. Als we alle middelen die binnen het netwerk voor handen zijn, dwars door de commerciële belangen heen, eens op elkaar zouden stapelen, dan hebben we een ontzettend rijk instrumentarium. Allemaal maken ze onderdeel uit van de stappen die we nodig hebben om van ons huidige systeem naar een duurzaam systeem te komen. Die samenhang, die eerlijkheid over maatregelen en die kracht van een overkoepelende verbeelding van waar we naar toe willen; dat wensen wij dit netwerk toe en daar hopen we heel actief aan bij te gaan dragen.”