Gelegen in een van de hipste wijken ter wereld verrijst de energieleverende woontoren BOLD. Aan de overkant van het IJ en recht tegenover het Centraal Station van Amsterdam wordt het innovatieve pand gerealiseerd, met een futuristisch ontwerp en een indrukwekkend uitzicht over de hoofdstad. Bepalend voor de esthetiek en essentieel voor de duurzame prestaties van het markante gebouw is de schil vol innovatie.

Dapper, onverschrokken en moedig: enkele synoniemen als je BOLD vertaalt. Die koenheid zie je onder andere terug in de ambities om een energieleverend gebouw neer te zetten, met een EPC van -0,12. Met die doelstelling doorbreekt het projectteam, bestaande uit onder andere VORM, OZ Architects, Facédo en Physee, de vereiste standaard. Sterker nog, men loopt zelfs vooruit op de aankomende BENG-eisen, die naar verwachting in juli 2020 definitief worden.

Vanuit de gemeente Amsterdam kwam een uitvraag gericht op duurzaamheid. De plannen voor de gebouwschil trokken meteen de aandacht van Facédo. “Acht jaar geleden deden we al zaken met VORM en we hebben in die tijd een volledige vertrouwensrelatie met elkaar opgebouwd”, geeft directeur Dennis Leijser van Facédo aan. Onze DNA’s matchen goed, onder andere op het gebied van snelheid en de werkwijze die we aanhouden, evenals de focus op duurzaamheid en innovatie.” Laatstgenoemde pijlers waren van essentieel belang voor de ontwikkeling van BOLD.

De innovatieve gevel is een belangrijke voorwaarde om te komen tot het duurzaamheidsresultaat.

“Destijds was de EPC nog leidend, waar een scherpe eis aan werd gekoppeld”, geeft ontwikkelingsmanager Niek Smook van VORM Ontwikkeling aan. “We moesten bewijzen dat we die coëfficiënt halen en dat het ook getoetst wordt. Daarom monitoren we en tonen we aan dat de duurzaamheidsambities ook daadwerkelijk ingevuld worden. De innovatieve gevel is een belangrijke voorwaarde om te komen tot het duurzaamheidsresultaat.”

Beleving en duurzaamheid

De samenwerking kreeg een nieuwe impuls met de ontwikkeling van BOLD. “We schoven in een vroeg stadium van het bouwproces aan om actief mee te denken in de uitwerking en het proces”, gaat Leijser verder. “Die betrokkenheid is nog geen vanzelfsprekendheid in ieder project, maar we zien het wel als een essentieel punt. Het geeft ons de mogelijkheid om onze creativiteit maximaal in te zetten en voor een optimaal rendement te zorgen met engineering en innovaties.”

Dat beaamt collega en projectmanager Maikel van Wijk. “Vanuit een pril idee of concept kunnen wij verschillende ideeën en uitwerkingen presenteren. We adviseren daarin graag de klant, onder andere over hoe een innovatieve gevel kan bijdragen aan beleving en duurzaamheid.”

Zo ook bij BOLD, waar alle gevels maximaal benut worden met pv-panelen en aluminium raamkozijnen om van binnenuit maximaal uitzicht te bieden over het IJ en de binnenstad. Met ongeveer 14.000 vierkante meter gevelelementen en 4.000 vierkante meter pv-panelen is de gebouwschil van BOLD zonder twijfel een bijzondere verschijning. De toren van 80 meter hoog heeft 158 luxe appartementen, 203 studentenwoningen en ongeveer 3.000 vierkante meters aan commerciële ruimte.

“Alle verticale rasters zijn van maaiveld tot dakrand voorzien van pv-panelen”, weet Van Wijk. “De dakranden zijn anderhalve meter verhoogd, zodat je zonnepanelen kunt plaatsen waar onderhoud aan gepleegd kan worden.

Daarnaast is er een glazenwassersinstallatie ontworpen met een zo klein mogelijke draaicirkel, zodat er zoveel mogelijk zonnepanelen kunnen worden toegepast op het dak. Doordat we de vier gevels maximaal benutten voor duurzame energie, komen we uit op een opwekking van bijna 1MW totaal, inclusief de opwek van de zonnepanelen op de daken. Het dak wordt ook wel de vijfde gevel genoemd.”

Het spanningsveld voor het inbedden van duurzame energie in de gevels, vormde de esthetiek. “Normaal gesproken heb je de PV-cellen op het dak liggen”, licht Smook toe. “Dat betekent dat het esthetische vraagstuk van PV-cellen in de gevel heel belangrijk is. We kozen samen met architect Chris Zwiers van OZ voor een PV-paneel met een zwart, matte fluweel-uitstraling, op alle zijden van het gebouw. Deze omlijnt als een strak raster het uitzicht voor de bewoners. In de zoektocht naar het juiste PV-paneel in de gevel is een perfect evenwicht gevonden in benodigd rendement en uitstraling.

Van zon naar duurzame energie

In totaal zijn er 47 bronnen van 300 meter diep voor Warmte Koude Opslag (WKO) aangebracht, waarmee de bodem als energiebuffer wordt benut. In de winter wordt opgeslagen warm water uit de zomer ingezet om het gebouw te verwarmen. En opgeslagen winterkou kan worden benut in de zomer. “De combinatie met de duurzame energieopwekking in de vorm van PV zorgt ervoor dat we het gebruik van fossiele brandstoffen fors kunnen beperken”, gaat Van Wijk verder. “Verder wordt warmteterugwinning in de woningen toegepast, met een gebalanceerd ventilatiesysteem en douche-WTW’s.”
“Voorts is er sprake van een hoogwaardige schilisolatie en optimale kierdichting”, vertelt Smook.

Daarnaast worden PowerWindows en SmartWindows in de gevel toegepast, waar head of projects Bart Kroes van Physee meer over weet. “Vroeg in het proces schoven we samen met Facédo en VORM aan tafel om de mogelijkheden voor Power- en SmartWindows te inventariseren. Dit zijn volledig transparante isolatieglas eenheden, waaraan we functionaliteit hebben toegevoegd.Met deze ramen kunnen we zonlicht omzetten in duurzame energie, zonder afbraak te doen aan de overige eigenschappen van het glas.”

Met hulp van Facédo wordt het glas ingepast in de gevel, wat een bijzondere expertise vereist. “Het betreft niet alleen de installatie van het glas”, weet Kroes. “Er is bijvoorbeeld ook een bekabeling van ons 24 volt grid (EESYgrid) dat uitgewerkt en weggewerkt moet worden. Verder wordt in het gebouw een aantal centrale batterijsystemen geïnstalleerd. De sensoren in de SmartWindows kunnen klimaatdata meten en daarmee het gebouw optimaliseren.” Voor de eindgebruiker betekent dit onder andere meer comfort en inzicht in de prestaties van Power- en SmartWindows. “Door middel van onze EESY-app is het mogelijk om te zien wat je ramen hebben opgewekt.

Daarnaast is het mogelijk om je Smartphone of tablet te laden met deze duurzame energie. Dat gebeurt in een 24 volt gelijkstroom-grid. Hiermee kun je het aantal omvormers beperken en daarmee kleinere energieverliezen realiseren.” Er is een centrale batterij per drie verdiepingen, die weer is aangesloten op het lichtnet. “Zodat je als je ’s nachts je telefoon oplaadt als de zon lang niet geschenen heeft, je altijd nog een backup hebt.”

De oplevering staat gepland voor het tweede kwartaal van 2021. De bouw is in volle gang: 4 juli 2018 vond een feestelijke gelegenheid plaats die het startschot gaf voor de bouw van het energieleverende gebouw.

Lees de rest van het verhaal nu verder in ons complete magazine (pdf).

Tekst: Marvin van Kempen, Beeld; Facédo, Physee, VORM Ontwikkeling