De Expeditie Energieneutraal Wonen ligt op koers. Dat bleek tijdens de vierde jaarlijkse expeditiedag, waarin ervaringen en ambities werden gedeeld. In het provinciehuis van Drenthe deelden partners en experts kennis om in 2040 alle Drentse woningen energieneutraal te hebben.

“U heeft lef”, begon dagvoorzitter Eline Faber, “want u onderneemt actie in de Expeditie Energieneutraal Wonen. De opgave die we voor ons hebben is geen eenvoudige en dat zorgt ervoor dat we vallen, maar ook weer opstaan.” Expeditieleider Charles Hussels blikte terug naar 2012, toen het startschot werd gegeven. “Sindsdien hebben we diverse wapenfeiten gerealiseerd waar we met zijn allen trots op mogen zijn.”

Zo vormen de gesloten samenwerkingen tussen de gemeente, woningcorporaties en bedrijven een bron van trots. “Er zijn nu uniforme afspraken tussen deze partijen, waarmee we centrale inkoop organiseren. Dat betekent dat het voor inwoners en bedrijven van Drenthe eenvoudiger wordt om gezamenlijk op te trekken en onder andere zonnepanelen als collectief in te kopen.”

Het succes van energiecoaches

Een ander succesverhaal is de brede inzet van energiecoaches. Deze onafhankelijke en lokale experts geven inzicht in de mogelijkheden voor huishoudens om energie te besparen en stappen te zetten richting energieneutraliteit. “Aan het eind van 2019 vieren we een mijlpaal. Dan hebben we 100 coaches, die een belangrijke bijdrage leveren om het aandeel duurzaam opgewekte energie en energiebesparing te verhogen.”        

Om de expeditie verder te laten versnellen zijn lokale initiatieven nodig die verder tot bloei komen. Ook gedeputeerde Tjisse Stelpstra belichtte de kansen die samenhangen met de juiste type samenwerkingen. “Het is mooi dat we uit verschillende vakgebieden partners betrekken bij de expeditie. Daarmee ontdekken we samen welke richtingen we kunnen inslaan. Bij de Rijksoverheid is de neiging om van bovenaf te sturen, tastbaar. Daarom moeten we laten zien dat we het kunnen en verdergaan met resultaten leveren.”

Op z’n kop

Om die koers vast te houden gaf Duurzaam Gebouwd-expert Marjet Rutten verse inspiratie. “De sector moet op z’n kop en dat is eenvoudiger gezegd dan gedaan. Zo zijn er veel verschillende partijen in het bouwproces die met elkaar rekening moeten houden en krijgen innovaties geen kans om in projecten opgenomen te worden. Dat komt omdat ze niet in de structuur passen die we nu met elkaar hebben opgezet.”

Om daarvan los te breken zijn partijen nodig die anders denken en vooral anders doen. “Dat betekent bijvoorbeeld projectoverstijgend werken en het geven van garanties voor de eindgebruiker. Het nemen van verantwoordelijkheid is spannend, maar tegelijkertijd noodzakelijk om transities te versnellen.” Om de personen achter de voordeur goed te bereiken, moet er een ‘fantastisch’ aanbod komen. Een initiatief dat zich hiervoor inzet is Housewarming. “We hebben 100.000 bewoners nodig die de vraag durven te stellen voor een verregaande woningverduurzaming.”

Wil je als gemeente bewoners sneller aan de slag krijgen, dan neem je best een aantal adviezen ter harte. “Geef handvaten en maak het leuk om met verduurzaming aan de slag te gaan. Je komt nergens als je verplichtingen stelt, omdat dan juist de hakken in het zand gaan.” Daarnaast ziet Rutten waarde in het monitoren van resultaten, zowel vooraf als achteraf. “Stel achteraf monitoren verplicht en geef geen subsidie meer als data niet beschikbaar komt. We vinden te vaak het wiel uit omdat het ontbreekt aan concrete informatie over het resultaat van de verduurzaming. Weten we bijvoorbeeld al na ieder project of bewoners het lekker warm hebben? Dat moet veranderen, anders is het een bedreiging.”

Ook het afwachten op de warmtetransitievisies door bewoners kan parten spelen. “Begin door in kaart te brengen hoe de wijk eruitziet en inventariseer koppelkansen. Wat zijn de kosten per wijk en hoe is de verdeling van de kosten?” Over dit onderwerp schreef Rutten een blog op DuurzaamGebouwd.nl, waarin onder meer de voor- en nadelen naar voren komen van diverse aanpakken.   

Ze sloot af met het onderstrepen van de noodzaak van samenwerking en vulde aan: “We moeten laten zien wat de goede voorbeelden zijn van klantgerichte oplossingen. Bijvoorbeeld hoe woningen uit de fabriek rollen en het kwaliteitsniveau dat we daarmee bereiken. Dat vereist wel een investering. ”Als we zo graag willen bouwen met robots, dan moeten we daar ook het nodige geld in stoppen.”

Werk aan de winkel, dus. Dat weten de partners van de Expeditie Energieneutraal Wonen maar al te goed. Het was aan Ruben van Wendel de Joode van Common Eye om de samenwerkingen rondom de expeditie te belichten en te verstevigen. “Samenwerking tussen organisaties is lastig en er is een wederzijdse afhankelijkheid. Er zijn verschillen in processen, ambities, belangen en organisatie. Het is van belang om hier rekening mee te houden, om gezamenlijk tot het beste eindresultaat te komen.”

Uitwisselen van kennis en inspiratie

De deelnemers mochten vervolgens stemmen op stellingen waar zij zich het best in konden vinden. “We kunnen elkaar beter vinden en realiseren projecten met echte resultaten”, was een van de stellingen die onderstreept werd. “We hebben een ambitie waar iedereen aan wil werken”, was een ander gedachtegoed waar veel aanwezige professionals zich aan verbonden. Daarnaast gaven deelnemers aan dat zij vooral op zoek zijn naar de uitwisseling van kennis en inspiratie.

Die wens werd gedurende de rest van de middag verder ingevuld. De expeditiedeelnemers gingen uiteen in groepjes en droegen bij aan verschillende workshops. Zo gaf Duurzaam Gebouwd-expert Wytze Kuijper een drukbezochte sessie over onder andere de verschuiving van mindset en hoe je van een businesscase naar valuecase gaat. Daarnaast waren er workshops over het stimuleren van duurzaam gedrag en het bouwen aan vertrouwen bij bewoners.

Schrijf in voor Duurzaam Gebouwd Congres

Deze onderwerpen komen nóg uitgebreider aan bod tijdens het Duurzaam Gebouwd Congres, op 6 februari 2020. Op DuurzaamGebouwdCongres.nl lees je meer over het inhoudelijke programma van het event en schrijf je je direct in. Houd DuurzaamGebouwd.nl in de gaten, want hier publiceren we volgende week een groot interview met gedeputeerde Tjisse Stelpstra.   

Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: Provincie Drenthe