De bijna 350 woningcorporaties in Nederland staan aan de vooravond van grote kantelingen om de energietransitie in te vullen. Roadmaps, actieplannen en duurzaamheidsmatrixen moeten richting geven aan de grootste klimaatopgave ooit.

Foto: Harry Rupert, woningcorporatie Welbions

Al uit de eerste minuten van een gesprek met directeur Harry Rupert van Welbions wordt duidelijk dat er vanuit deze corporatie schijnwerpers staan op deze ambities. Niet alleen Welbions is aan de slag met verduurzaming: 15 Twentse corporaties, verenigd in WoON, hebben een kerngroep Duurzaamheid. Rupert is een van de directeuren in deze kerngroep. “Verduurzaming is voor ons een zoektocht. Er zijn veel verschillende mogelijkheden om een huis gasloos en toekomstbestendig te maken. Naast wind- en zonne-energie om de elektriciteit duurzaam op te wekken is er de mogelijkheid om van oppervlaktewater gebruik te maken of restwarmte van bedrijven en riolering in te zetten om de woning warm te krijgen.”

Een veelvoud aan keuzes, maar welke is nu de juiste? “Wellicht moeten we nu zelfs beslissingen maken waarvan we ons in de toekomst realiseren dat een alternatief duurzamer is. Dat is de realiteit van nu.” Niet alleen de woningcorporaties van Nederland buigen zich op dit moment over de verschillende verduurzamingspaden die ze kunnen bewandelen. Ook gemeenten stellen strategieën op over de mogelijkheden voor het toekomstbestendig maken van complete wijken. In 2021 moeten de plannen gereed zijn. “Dat is een grote opgave, want het is niet zo dat zij per definitie meer kennis hebben dan bijvoorbeeld de woningcorporaties en de bouwers. Tegelijkertijd hebben ze te maken met een woud aan belanghebbenden, die vanuit een eigen wereld denken. Dat terwijl de verduurzaming juist iets is van ons allemaal, waarbij we het gezamenlijke belang op tafel moeten krijgen.”

Investeren in relevante oplossingen

Verschillende stakeholders met allerlei belangen. Dat is niet de enige uitdaging die gemeenten voor hun kiezen krijgen. Ook de veranderingen binnen de elektriciteits- en gasinfrastructuur zorgen voor een kennisvraag. “Op dit moment is het nog lastig om hier alle gevolgen en kansen van te zien. Desondanks weten overheden dat we aan de slag moeten met de energietransitie en dat we het ons niet kunnen permitteren om niets te doen. Dat betekent enerzijds dat we moeten investeren in oplossingen die in de toekomst relevant blijven en anderzijds keuzes maken voor innovaties die na verloop van tijd een vervanger krijgen.”

Het dak van appartementencomplex De Klokstee in Hengelo ligt vol met zonnepanelen.

Bovenal is het devies om tijdig de handen uit de mouwen te steken. Door achterover te leunen en af te wachten worden de duurzaamheidsdoelstellingen niet gehaald. “We zetten in op Nul op de Meter-bouwen als het gaat om nieuwbouw. Hierin werken we samen met marktpartijen die met goede ideeën komen om deze ontwikkelingen betaalbaar te maken.” Traditiegetrouw is bestaande bouw lastiger duurzaam te krijgen. Vooral de hoogbouw blijft een punt van aandacht. “Voor grondgebonden woningen zijn er interessante oplossingen beschikbaar, maar portiekflats zijn onze grootste uitdaging.”

Markt in beweging zetten

Om deze bouw, renovatie en transformatie vorm te geven zijn er nog een aantal drempels te nemen. “Van corporaties wordt verwacht dat we een trekkende rol hebben en de markt in beweging zetten. Tegelijkertijd hebben we te maken met de Europese ATAD (Anti-Tax Avoidance Directive) en veel geld dat teruggaat naar het rijk. Indirect betalen onze huurders veel belastinggeld richting Den Haag en dit zijn juist de middelen die we nodig hebben om de duurzaamheidsambitie in te vullen.” Ook het meekrijgen van bewoners is essentieel om de ambities vorm te geven. “Alle bewoners in wijken moeten we meekrijgen in de transitie en dat kost inspanning en tijd.”

De duurzaamheidsplannen houden niet op bij de realisatie van de gebouwen. Integendeel: beheer en onderhoud is belangrijk en wordt belangrijker. Ook voor corporaties is de exploitatiefase een essentieel onderdeel. “Dit telt bijvoorbeeld extra zwaar bij appartementen die gebruikmaken van een lift. Die gebouwelementen moeten uiteraard onderhouden worden en energiezuinig zijn. Daarnaast zijn sommige bewoners volledig afhankelijk van een lift.” In totaal heeft Welbions 3860 appartementen onder de mantel die gebruikmaken van oplossingen voor verticale mobiliteit. “Daarvoor hebben we KONE als partner om deze oplossingen te realiseren en te onderhouden. We hebben gekozen voor een contractvorm waarbij we heldere KPI’s stellen op kwaliteit en prestaties.”

Liften worden gekoppeld aan de cloud, waar ze signalen naartoe sturen.

Dat slimme technologie kan helpen met beheer en onderhoud, wordt bewezen met de slimme technologie 24/7 Connected Services. “De liften worden gekoppeld aan de cloud, waar ze signalen naartoe sturen. Diezelfde signalen worden verzameld en geanalyseerd. Je kunt je voorstellen dat deze data essentieel is om patronen te ontdekken. Doordat de patronen bekend zijn, kunnen afwijkingen hierop snel worden gesignaleerd. Hierdoor kunnen we voorspellen wat een lift nodig heeft en ongeplande stilstand voorkomen.”

Op het moment dat er toch onverhoopt een lift stil staat, is in de meeste gevallen al bekend wat er aan de hand is. “Door middel van sensoren meten we op wel 300 parameters”, weet senior adviseur service Joppe Erkelens van KONE. “Als zich een probleem voordoet kunnen we er direct naartoe met de juiste componenten in de auto. Dat scheelt veel tijd en zorgt ervoor dat we het probleem spoedig kunnen verhelpen en de lift snel weer in gebruik is. Een monteur is altijd op de hoogte van de status. Erg belangrijk, want nogmaals: voor sommige bewoners is het liftgebruik essentieel om bij de woning te kunnen komen.”

Erkelens : “Ik ben ervan overtuigd dat onderwerpen als Internet of Things en Smart Buildings nóg belangrijker worden de komende jaren. Daar zetten we met onze oplossingen ook op in. Diezelfde focus op de toekomst zien we terug bij Welbions: ze zijn innovatief en willen mee met de nieuwste ontwikkelingen.”

Aardgasvrije nieuwbouw

De inzet op de energietransitie, circulariteit en beheer en onderhoud past goed binnen de ambities die Welbions eerder schetste in haar ‘duurzaamheidsopgave’. “Daarin gaven we onder andere aan dat we vanaf 2020 inzetten op energieneutrale nieuwbouw en voor een CO₂-neutraal woningbezit gaan in 2050. Daarnaast veranderen we bestaand woningbezit bij levensduurverlenging minimaal naar een Energie-Index van minder dan 1,40.” Af en toe gaat de corporatie verder dan de eigen ambities. “Zo zijn we in het kader van aardgasvrije wijken aan de slag bij De Nijverheid in Hengelo. Het doel is om hier woningen te laten verrijzen die geen gebruik meer maken van fossiele grondstoffen en in de eigen energiebehoefte voorzien. Ik ben er trots op dat we die stappen zetten en ambities verhogen, om bewoners een toekomstbestendige en comfortabele woning te bieden.”

Meer informatie

Meer weten over KONE? Klik dan onderaan deze pagina op het partnerprofiel en lees alle artikelen die we over deze organisatie hebben geschreven. 

Beeld: Welbions en Kone