Europa’s eerste commerciële, 3D-geprinte gebouw verschijnt in het Gelderse Teuge. Niet bouwvakkers maar vooral gameontwikkelaars zorgen voor de totstandkoming. “Met het kleine bouwbestek van een half A4 hebben we het team uitgedaagd tot meer creativiteit.”

Beeld: The Form Foundation

Afgelopen januari is de bouw gestart van ‘De Vergaderfabriek’, waarvan het idee zo’n drie jaar geleden ontstond bij initiatiefnemers Marjo en Arvid Prigge. “Mijn vrouw Marjo is eigenaar van ‘De Slaapfabriek’, een plek waar directie- en managementleden kunnen vergaderen. Om ’s ochtends direct te kunnen starten in de huidige ontbijtruimte worden de kamers de avond van tevoren geboekt”, vertelt Centre4Moods-eigenaar Arvid Prigge. “Deze trainingen lopen erg goed en zorgen dus voor veel geblokte avonden. Zodoende kregen we het plan om uit te breiden. Aangezien we dit met passie doen, wilden we dit op een bijzondere manier uitvoeren.” Zijn voornaamste eis was om te zorgen voor een iconisch en duurzaam gebouw, de gasten spraken de wens uit tot rond vergaderen om de communicatie te bevorderen.

Al snel kreeg Prigge het idee om het gebouw te laten 3D-printen. “Online had ik een filmpje gezien van een Chinees bedrijf dat huizen print. Maar ik wist niet of dit mogelijk was, wie dit in Nederland doet en wie hierin goed is.” Uiteindelijk kwam hij terecht bij Berry Hendriks van Cybe Construction uit Oss, die voorstelde om de vraag – duurzaam en ronde vormen – voor te leggen tijdens zijn hackathon. Hierbij was ook architect Pim van Wylick van The Form Foundation aanwezig, die voor het ontwerp heeft gezorgd. In overleg met de gemeente Voorst en de welstandscommissie is dit ontwerp aangepast, maar het oorspronkelijke idee is behouden gebleven. “Dit hebben we te danken aan wethouder Arjen Lagerweij, die hiervoor een apart team heeft opgesteld.”

Uitdagen tot creativiteit

Met een klein bouwbestek wilde hij alle betrokken partijen uitdagen tot meer creativiteit. “Met te veel richtlijnen beperken we de partijen in hun creativiteit en dat willen we niet”, legt Prigge uit. Zo verbruikt een 3D-printmodel alleen de hoeveelheden beton die nodig zijn voor de draagconstructie en wordt er met holle wanden gewerkt. In deze wanden heeft een van de betrokken partijen, Koston, gezorgd voor natuurlijk afbreekbaar isolatiemateriaal dat is gemaakt van melkzuur. “Dit materiaal is niet alleen cradle-to-cradle, maar kan het in de toekomst ook in een ander gebouw worden gebruikt. Dit materialenhergebruik is een van de voordelen van 3D-printen en hebben we overal waar mogelijk toegepast. Daarnaast verminderen we met deze techniek de materiaalverspilling.”

De totale bouwtijd van het vergadercentrum bedraagt tien dagen. In die tijdspanne printen gameontwikkelaars en bouwvakkers het gebouw achter hun computer: ze sturen een robotarm met een betonspuit aan. Volgens Prigge kan ook dit de creativiteit een stap vooruit helpen. “Behalve de zwaartekracht houdt niets je meer tegen. Alles wat we bedenken, wordt gecontroleerd door de software op haalbaarheid. Ik denk dat dit een van de antwoorden zou kunnen zijn voor het personeelsprobleem in de bouw.”

Het printen van de wanden. Foto: Mediavisie

Niet eenvoudig

Die ultieme creativiteitswens maakte de totstandkoming overigens niet eenvoudig. “We hebben de juiste competenties bij elkaar gebracht en die moesten dezelfde taal laten spreken”, verklaart hij. “Naast creativiteit gaat het namelijk ook om gebruiksgemak en technische mogelijkheden. Daarbij goten we dit alles in een proces, dat verre van standaard proces is. Ook dat maakt het lastig, want in de bouwsector is heel veel standaard. Beide zaken leveren natuurlijk wel eens wrijving op, maar dat houdt iedereen ook scherp.”

Ook de wens voor een rond gebouw zorgde voor een moeilijkheid. “Normaal gesproken worden de stenen van gebouwen recht op elkaar gezet. Op het gebied van zwaartekracht geeft dat geen probleem. Maar wij kiezen voor krommingen aan de horizontale en de verticale kant en de zwaartekracht maakt dat een stuk lastiger.” Desondanks is hij verrast over de snelheid waarin het 3D-printen is verbeterd. “In drie jaar tijd hebben we gezamenlijk gezorgd voor de Europese marktintroductie van 3D-betonprinten, dat is enorm snel. De Vergaderfabriek is esthetisch bijvoorbeeld stukken beter dan de eerdere 3D-geprinte gebouwen in Dubai en Saoedi-Arabië.”

Perfecte grootte

De grootte van 120 m² is perfect om het gebouw helemaal functioneel te gebruiken, geeft hij aan. “Vanwege deze nieuwe techniek wilden we dat het gebouw niet te groot, maar ook niet te klein zou worden. Het moet namelijk wel iets voorstellen.” Om die functionaliteitsreden komt de techniekruimte niet binnen maar buiten het gebouw te staan. “In het gebouw komt een pantry, toiletgroep en een perfecte cirkel van negen meter om in te vergaderen.”

Naar verwachting verschijnt ‘De Vergaderfabriek’ komende april naast ‘De Slaapfabriek’. “Dat is geen harde deadline: dat kan en mag ook later. Het voornaamste is dat het goed gebeurt.”

Auteur: Tim van Dorsten