Innovaties voor een zelflerende en optimale werkplek en de businesscases voor slimme gebouwen stonden centraal tijdens het seminar Smart Buildings, gehouden op de Bouwcampus van de TU Delft.

De locatie voor de bijeenkomst bleek al snel treffend gekozen. Normaal gesproken geeft de campus ruimte voor ketenpartners om samen te werken aan innovatieve ideeën en oplossingen. Zowel vraag als aanbod was aanwezig tijdens het seminar, om invulling te geven aan het thema Smart Buildings. Hoe maak je gebouwen slim en wat levert het de eindgebruiker uiteindelijk op? Op die vraag gaven meerdere experts op 5 juli 2018 een passend antwoord.

Dagvoorzitter Fred Kloet, directeur van Smart Workplace, gaf het startschot voor de inspiratie door het programma voor te stellen en vanuit eindgebruikersperspectief naar Smart Buildings te kijken. “Tegenwoordig leg je snel de verbinding tussen smart cities, buildings, workplaces en homes. Een werkplek hoeft niet per se meer in een gebouw ondergebracht te worden. We zijn flexibeler geworden.”

Om een werkplek toekomstbestendig te maken zijn er innovaties nodig op onder andere technisch en sociaal gebied. “Data en software helpen mee om verduurzaming te versnellen. Net als diverse sociale vernieuwingen die bijvoorbeeld productiviteit verhogen. Vandaag leren we meer over dergelijke innovaties.”

De eerste presentatie legde de focus op de impact die nieuwe ideeën op de werkomgeving kunnen hebben. “We richten ons daarbij onder andere op innovaties die energiebesparing teweegbrengen”, geeft Lucienne Krosse van Kic InnoEnergy aan. “Daarbij zetten we in op thema’s als energieopslag, energie uit biomassa, smart grids en slimme steden. Dit alles om innovatieve projecten op gang te helpen en daarmee productontwikkeling.”

Innoveren voor gebruikersbeleving

Dergelijke oplossingen helpen om een gebouw slim te maken en de gebruikersbeleving naar een hoger niveau te brengen. Krosse stelde enkele verse noviteiten voor. “Sunridge is een zonnecollector die in het gebouw geïntegreerd zit. Opmerkelijk is dat het systeem op de nok van het dak ligt en modulair is. Er is geen risico op oververhitting en eenvoudig te installeren in zowel bestaande en monumentale gebouwen.” Een andere nieuwe oplossing zet in op comfortverhoging en energiebesparing in kantoren. “Vilisto is een zelflerende thermostaat voor radiatoren waarvoor je geen app nodig hebt. De innovatie leert van gebruikersgewoontes en is toepasbaar voor elke ruimte in een gebouw.”

Het doel van dergelijke noviteiten is niet alleen om energie te besparen, maar ook om de beleving voor de gebruiker te optimaliseren. Uit de presentatie van Ton van Rooijen van Deerns bleek dan ook de meerwaarde van een slim versus een traditioneel gebouw. “Een smart building kan bijvoorbeeld helpen onderscheiden in de markt, bijvoorbeeld om nieuw personeel aan te trekken. Daarnaast komt er meer wet- en regelgeving rondom verduurzaming, dat de inzet op slimme oplossingen in de hand werkt.”

Op verschillende vlakken, waaronder logistiek en comfort, biedt een smart building meerwaarde. “Het gebouw kan je helpen om snel een werkplek of vergaderzaal te vinden. Of je weet direct waar je collega’s uithangen. Je kunt daarnaast onderhoud preventief inplannen en je persoonlijke comfort verhogen.” Toch maakt een rijtje lessons learned duidelijk dat er verschillende uitdagingen zijn bij de realisatie van een optimaal en slim gebouw. “Maak een goed onderscheid tussen Nice To Have en Must Have en beoordeel welk probleem je specifiek wilt oplossen en welke technische oplossingen daaraan meehelpen. Denk daarnaast na over je Return On Investment (ROI), hoeveel invloed gebruikers hebben en hoe je intern communiceert over je slimme gebouw.”

Het ideale proces om een smart building te realiseren heeft onder andere hechte samenwerking met verschillende stakeholders als kerningrediënten. “Betrek bij overleg onder andere HR en IT. Daarnaast hoort de eindgebruiker ook bij dit gesprek, evenals een consultant. Werk met een functioneel programma van eisen en plan referentiebezoeken in om de vinger aan de pols te houden en eventueel bij te sturen.”

Vitale werkomgeving

Het meten van het welbevinden en het toepassen van data om de werkomgeving te verbeteren kwam in de laatste presentatie door Tako Werts van OfficeVitae aan de orde. “Wat is nu een vitale werkomgeving?”, vraagt hij de zaal. Het kan volgens hem op verschillende manieren misgaan. “Zo is de werkplek vaak niet gezond en past hij niet bij de individuele wensen van je gebruikers. Daarnaast heeft de werkgever geen dagelijks inzicht en geen concrete en stuurbare data.”

Dat kan anders. Door sensortechnologie toe te passen is er meer informatie beschikbaar om verbeteringen door te voeren, onder andere op het gebied van welzijn. “Hierbij is het niet alleen een kwestie van data verzamelen en structureren, maar ook visualiseren, analyseren en daarmee aan de slag gaan. Meten is dus niet alleen weten, maar ook verbeteren.” Goed gestructureerde informatie kan het verschil betekenen tussen een vitale en ongezonde gebruiker. “Definieer dagelijkse comfort- en vitaliteitsdoelstellingen. Zorg daarnaast voor de juiste matching tussen je persoonlijke profiel en de werkplek. De gebruiker is hierbij het uitgangspunt.”