De Nobelprijs voor de Economie gaat dit jaar naar de Amerikaan Richard Thaler (72), ook wel de ‘vader van de gedragseconomie’ genoemd. De jury vindt dat zijn bijdragen een brug slaan tussen economische en psychologische analyses van individuele besluitvorming.

Een quote ter illustratie: “De meeste mensen stemmen niet op grond van een analyse of spreadsheet, maar op grond van onderbuikgevoelens.” Dat was Thalers commentaar naar aanleiding van het Brexit-referendum.

Persoonlijk zie ik allerlei interessante parallellen met de bouwwereld: bijvoorbeeld met het besluitvormingsproces van consumenten als het gaat om verduurzaming. En ik geef het maar meteen toe: eigenlijk ben ik vooral heel erg blij met deze Nobelprijs. Het is volgens mij namelijk een erkenning van het inzicht dat je De Norm niet zomaar heilig kunt verklaren. Zeker niet als je met mensen te maken hebt.

Voorspelbare norm vs minder rationele norm

Een voorbeeld van zo’n ‘heilig verklaarde norm’ in de bouw is de EPC-normering. Hiermee is op zichzelf niets mis mee, zolang je maar geen harde conclusies eraan verbindt richting de consument. Want die consument gedraagt zich in de praktijk niet volgens een voorspelbare norm, maar op een veel minder rationele manier. Aangezien de EPC echter de basis vormt voor de EPA-normering, en deze weer de labeling voor woningen voedt, geeft deze koppeling in de praktijk helaas bijna altijd aanleiding tot teleurstelling bij de consument. Want beloofde energiebesparingen die ‘horen bij’ een bepaald pakket aan energiemaatregelen, worden in de praktijk zelden gehaald. Consumenten willen zekerheden: wordt er naar hen geluisterd of blijven wij rationele normen, die niet werken, heilig verklaren?

Ik denk dat wij niet meer ontkomen aan de omslag van norm-denken naar mens-denken. In de economie, in de gezondheidszorg, in het onderwijs en ook in de bouwwereld. Mijn pleidooi: integreer het menselijk gedrag zoveel mogelijk in al het norm-denken.

Is dat moeilijk? Ja, dat is ongelooflijk complex. Is het onmogelijk? Nee! Ook in de bouw zijn al  stappen gezet. Oplossingen die de bouwwereld bedenkt, zijn vaak te bedrijfsgericht – echter met een gezamenlijke omslag naar mensgericht denken, lukt het volgens mij wel.

Van norm-denken naar mens-denken

Welke voorbeelden kent u waar het mens-denken de plaats inneemt van norm-denken? En heeft dit u aangesproken? Ik zoek voorbeelden over de hele breedte, omdat ik erg benieuwd ben welke initiatieven er worden ontplooid – welke vernieuwing zich voordoet.

Zelf werk ik mee aan oplossingen zoals:

• De EnergiePrestatieGarantie die SWK en BouwGarant in de markt hebben gezet. De aangesloten leden (lees: aannemers) kunnen hiermee via een onafhankelijke partij de consument bieden waar hij recht op heeft: de garantie dat als een beloofde besparing niet wordt gehaald, schadeloosstelling volgt. Dit willen consumenten natuurlijk willen.
• De  ontwikkeling van een betere, meer op het menselijk gedrag aansluitende rekenmethodiek door SamenGroen (ondersteund door bureau Nieman RI) om de bovengenoemde EnergiePrestatieGarantie te kunnen uitvoeren.
• Het opzetten voor gemeenten van een platform ten behoeve van een integrale aanpak verduurzaming bebouwde omgeving in gezamenlijkheid met ketenpartners.

Auteur Anton Sinke is makelaar en directeur van CasaMundus, makelaardij in duurzaamheid en vastgoed.