Leegstand vastgoed: renoveren, transformeren of slopen? 

Leegstand vastgoed: renoveren, transformeren of slopen? 

De Rijksoverheid wil dat in 2023 alle kantoren minimaal energielabel C hebben. Maar overal in het land grijnzen leegstaande kantoren je aan en zonder huurders komt er hoogstwaarschijnlijk geen verduurzaming. Wat wordt het: verduurzamen, transformeren of slopen? “Eenvoudige oplossingen zijn er niet altijd”, zegt Hilde Remøy van TU Delft. 

Volgens het Compendium voor de Leefomgeving stond in september 2016 ruim 17% van de kantoren in Nederland leeg. De structurele leegstand neemt bovendien nog steeds toe. Zo staat het voormalige Belastingdienst-kantoor naast het NS-station van Goes leeg sinds eind 2014. Ook elders in Goes staat veel kantoorruimte te huur. “We kunnen weinig doen”, laat de gemeente bij monde van communicatiemedewerker Heidi de Jager weten. “Deze complexen zijn eigendom van private partijen.” Wel wil Goes graag meedenken over alternatieve bestemmingen.

Samen een gebouw betrekken

Elders in Zeeland gaat het niet veel beter. De gemeente Middelburg en waterschap Scheldestromen wilden vorig jaar samen een gebouw betrekken, ondanks dat hun huidige onderkomens pas 13 jaar oud zijn. Vanwege de slechte kantorenmarkt in de regio bleek ‘samenwonen’ geen aantrekkelijke optie. In Middelburg zijn wel voormalige overheidsgebouwen getransformeerd tot studentenhuisvesting of in gebruik genomen door de Hogeschool Zeeland. Ook in de Randstad vind je veel kantoorlocaties met een hoge structurele leegstand. Voorbeelden zijn Plaspoelpolder, Leidschendam, Gouda en Capelle aan den IJssel. In Amsterdam is de Zuidas erg gewild en ontstaat er zelfs schaarste, maar elders is de leegstand soms nog aanzienlijk. De laatste jaren zijn daar wel kantoren aan de markt onttrokken om ze om te vormen tot woonruimte.

Onderzoek naar leegstand

TU Delft-universitair hoofddocent Real Estate Management Hilde Remøy deed van 2005 tot 2009 onderzoek naar kantoorleegstand voor haar proefschrift. “Niemand vond dit toen een belangrijk onderwerp. Dat veranderde met het begin van de economische crisis. Rond 2000 zijn enorm veel kantoorlocaties ontwikkeld. Dat paste toen bij het optimistische sentiment. Er werd ontwikkeld met het idee ‘Als we maar bouwen, komen de huurders vanzelf’. Terwijl het natuurlijk andersom werkt. Rond 2001-2002 kelderde de markt. Veel kantoren die toen zijn gebouwd, bleven wel 10 jaar leeg staan. Die zijn nu flink aan het verouderen.”

Toekomst van de locatie?

Vastgoedorganisatie Jones, Lang Lasalle heeft de leegstand van commercieel vastgoed vrij goed in kaart gebracht, zegt ze. Maar ook het Rijk en lagere overheden stoten veel vastgoed af en daar hebben onderzoekers volgens haar minder kijk op. “Daarover zijn minder gegevens beschikbaar.” Een deel van het door de overheid afgestoten vastgoed wordt getransformeerd, geeft ze aan. Zo heeft de Universiteit van Leiden de voormalige Rijksgebouwen in het centrum van Den Haag in gebruik genomen. “Wat is de toekomst van een locatie? Mensen willen natuurlijk het liefst in of dichtbij een binnenstad wonen, met cafés op loopafstand. In Rotterdam zie je dat bijvoorbeeld Camelot-kantoren omvormt tot woonruimte.”

Markt in de provincie

De markt in de provincie is nog minder dynamisch. “Daar moeten verhuurders het toch vooral hebben van lokale bedrijven. Als je dan ziet hoe groot de markt is in die gebieden, lijkt de kans op nieuwe huurders klein.” Remøy stelt vast dat veel gemeenten serieus bezig zijn met leegstand. Zo werken ze aan het verkleinen van de planvoorraad, om te voorkomen dat er onbeperkte nieuwbouw van kantoren plaats vindt.

Geen huurders, geen renovatie

Wat betreft de verduurzaming van bestaande kantoren verwacht Remøy dat energielabel C slechts het begin is. Daarna worden de eisen nog strenger. “Veel hangt af van de bij de bouw toegepaste technieken. Verduurzaming betreft vooral het plaatsen van installaties voor klimaatbeheersing en centrale verwarming.” Uiteindelijk moet er iets gebeuren, geeft ze aan. “Een leegstaand kantoor, of het nu energielabel C of G heeft, is niet duurzaam. Maar ik vind wel dat te veel naar het energieverbruik wordt gekeken. Duurzaamheid moet je breder bekijken. Nieuwbouw kan belastender zijn voor het milieu dan het renoveren van een bestaand gebouw.”

Kantoren slopen?

Maar een deel van de kantoren moet op den duur worden gesloopt om een andere invulling aan de grond te geven. Achter het verhaal van leegstand zit natuurlijk een verhaal van waardeverlies. “Maar zeggen dat bezitters van commercieel vastgoed hun verlies gewoon moeten nemen, is te eenvoudig. Door hoge hypotheken staat het problematisch vastgoed toch al onder water. Investeren is niet realistisch, zolang er geen huurders zijn. Dit probleem is voorlopig nog niet opgelost.”

Foto bovenaan: het postsorteercentrum in het stationsgebouw van Goes staat leeg sinds het najaar van 2013.

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c134 c160 c225 c278 c299
Dit is de waarde van gezonde gebiedsontwikkelingen

Dit is de waarde van gezonde gebiedsontwikkelingen

Om natuurinclusieve en gezonde gebieden en gebouwen werkelijkheid te maken, is het essentieel om inzicht te krijgen in de waarde van dergelijke gebieden. Waar de ...

Lees verder

c21 c26 c41 c160 c185 c260
10R-model voor integraal ontwerp faculteit

10R-model voor integraal ontwerp faculteit

Voor de renovatie van de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht werd een integraal ontwerp ontwikkeld volgens de 10 R’en van circulair bouwen. ...

Lees verder

c21 c26 c160 c243
Startbouwimpuls voor betaalbare en gezonde woningen

Startbouwimpuls voor betaalbare en gezonde woningen

Het startschot klonk voor de bouw van 264 betaalbare en gezonde woningen aan het Berlijnplein in Leidsche Rijn Centrum. BLOEI 030 bestaat uit 156 sociale huurwoningen ...

Lees verder

c21 c160 c225
De mens wil zich met de natuur omringen

De mens wil zich met de natuur omringen

Het belang en de impact van gezonde gebouwen op je medewerkers kwam naar voren tijdens Duurzaam Gebouwd Op Locatie: Gezonde Gebouwen. Diverse experts betraden het ...

Lees verder

c21 c40 c160 c225
Sandra Gritti: zo heb je invloed op je werkomgeving

Sandra Gritti: zo heb je invloed op je werkomgeving

De vierde spreker voor het programma van Duurzaam Gebouwd Op Locatie: Gezonde Gebouwen is bekend: Sandra Gritti van Leesman Futures. Op 17 april hoor je experts ...

Lees verder

c21 c40 c160 c225 c293
Veranker binnenluchtkwaliteit in wet- en regelgeving

Veranker binnenluchtkwaliteit in wet- en regelgeving

De Science-publicatie ‘Mandating indoor air quality for public buildings’ is een feit. In de bijdrage doen experts een oproep om de kwaliteit van binnenlucht ...

Lees verder

c21 c41 c160 c225
Gezonde Gebouwen centraal in Van Nelle Fabriek

Gezonde Gebouwen centraal in Van Nelle Fabriek

Op woensdag 17 april vindt de Duurzaam Gebouwd op Locatie met het thema 'Gezonde Gebouwen' plaats in de historische Van Nelle Fabriek in Rotterdam. Deze fabriek ...

Lees verder

c21 c40 c160 c225 c293
Primeur: woningen Newtonpark krijgen eerste gezondheidskeurmerk

Primeur: woningen Newtonpark krijgen eerste ...

De middenhuurwoningen van Newtonpark in Enschede, ontwikkeld en gerealiseerd door Trebbe, worden aantoonbaar gezond gebouwd. Als eerste in Nederland kregen ze het ...

Lees verder

c21 c160 c225 c237 c265
Green Building Cards geven inzicht in duurzaamheidskenmerken

Green Building Cards geven inzicht in duurzaamheidskenmerken

De introductie van Green Buildings Cards door Tarkett is een feit. Dit zijn kaarten die inzicht bieden in de duurzaamheidskenmerken van producten. Met de informatie ...

Lees verder

c21 c41 c160 c225 c260 c293
Opmars noodzakelijk van gezonde materialen

Opmars noodzakelijk van gezonde materialen

Toxiciteit is een thema dat aandacht wint, onder meer vanwege circulair bouwen, maar nog onvoldoende onderdeel uitmaakt van beslissingstrajecten in de bouw. We ...

Lees verder

c21 c160 c185 c190 c225
‘Holistische aanpak gezondheid kan niet zonder aanpak VOS-emissies’

‘Holistische aanpak gezondheid kan niet ...

Het thema gezondheid lijkt overal aan aandacht te winnen: steeds meer mensen richten zich op gezondere voeding, willen een aangename en gezonde werkplek en stellen ...

Lees verder

c21 c41 c160 c225
Gezonde Gebouwen: ‘Geen loze claims, maar objectieve certificering’

Gezonde Gebouwen: ‘Geen loze claims, maar ...

Als je het Han Vrijmoed vraagt, moet gezondheid als thema een veel belangrijkere vertegenwoordiging krijgen in duurzaamheidsdiscussies. Met Gezonde Woning Keur ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up