In mijn vorige blog in juni informeerde ik u over het feit dat de overheid de eisen aan het gebouwgebonden energiegebruik op korte termijn ingrijpend zal aanscherpen. In deze blog informeer ik u graag over de veranderingen die op korte termijn zullen plaatsvinden en hoe u daar met uw projecten op kunt inspelen. Zodat uw vastgoed niet alleen voldoet aan de scherpe energieprestatie-eisen van de toekomst, maar de benodigde aanpassingen méér voordelen opleveren.

In juli 2015 heeft minister Blok de voorgestelde eisen die per 2020 zullen gelden in een brief aan de tweede kamer gepresenteerd. Om te voldoen aan deze eisen voor Bijna EnergieNeutrale gebouwen, moet er op korte termijn al veel veranderen. Volgens mij liggen er grote kansen en mogelijkheden om grote energiereductie te bereiken, door meer te ontwerpen op de gebruikersvraag en het gebruikersgedrag.

We kunnen ons niet meer veroorloven om hele gebouwen -die vaak maar deels gebruikt worden - te ventileren, verwarmen, koelen en verlichten. Gebouwen zullen veel meer ‘fit for purpose’ (op maat, passend bij het specifieke gebruik nu en in de toekomst)  ontworpen moeten worden. Dit leidt tot grote energiebesparingen en bovenal tot grote opbrengsten zoals een comfortabeler gebouw, een hogere productiviteit en een lager ziekteverzuim.

Bekijk de afbeelding op volledige grootte

Fit for purpose

In de recente publicatie van de Dutch Green Building Council ‘Gezondheid, Welzijn en Productiviteit in kantoren’ staat waardevolle informatie over hoe u hier binnen uw organisatie mee aan de slag kunt gaan.

Zo zijn technieken die u kunt toepassen onder andere:

• meer zoneren van gebieden in gebouwen (bijvoorbeeld bouwkundige scheidingen en fijnmazige goed regelbare installatie systemen)
• gericht klimatiseren (bijvoorbeeld een klimaatsysteem dat het binnenklimaatniveau voorziet met lokaal aanvullende ventilatie, verwarming, koeling en verlichting. Denk aan werkplek klimatiseringssystemen)
• slimmer bezettingsgericht regelen (bijvoorbeeld beter regelen op basis van geplande bezetting en naregelen op basis van aanwezigheidsdetectie met infrarood of andere sensoren denk aan mobiele telefoon).

Duurzame energiebronnen

Om in de resterende energiebehoefte te voorzien, zal energie uit duurzame energiebronnen ingezet kunnen worden. Een probleem van deze duurzame energiebronnen is dat deze niet altijd beschikbaar zijn als je er gebruik van wilt maken. Daarom is het van belang om optimaal gebruik te maken van energie-uitwisseling (bijvoorbeeld een overschot aan warmte in kantoren gebruiken voor woningen) en energieopslag (bijvoorbeeld warmte koude opslag systemen in de bodem en ook korte termijn opslag van warmte en koude). Binnen projecten worden ook nu al één of meerdere van deze technieken toegepast. Stedelijke verdichting in combinatie met de hogere te realiseren energieprestatie bieden kansen en zullen ook noodzaken tot meer toepassing van deze technieken. De 5-stapenmethode geeft mooi weer wat ik bedoel. Om te kunnen versnellen, moeten we naar mijn idee afstappen van de Trias Energetica en nu focussen op de 5-stappen methode.

Bekijk de afbeelding op volledige grootte

Organisatie, gedrag en techniek

Alleen gericht op techniek aan de slag gaan zal onvoldoende zijn. Het is van groot belang dat u ook alle stakeholders betrekt, uw organisatie goed inricht en bewustwording creëert bij de gebouwgebruikers. Concrete stappen waar u met uw organisatie en gebouwen mee aan de slag bent of nu zou moeten gaan:

• Organisatie: bepaal op het hoogste niveau in uw organisatie uw doelen, uw beschikbare middelen en richt uw organisatie zo in dat effectief energiemanagement ook mogelijk is.
• Gedrag: betrek alle stakeholders en creëer bewustzijn en bereidheid om gezamenlijk de huisvesting te verbeteren en tevens het gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen.
• Techniek: zorg dat u systemen en systeemprestaties inzichtelijk zijn, pas quick wins die te behalen zijn in bestaande systemen toe, zoek naar verdere optimalisatie en innovaties en pas monitoring ook toe om tijdig te kunnen ingrijpen.

In de praktijk: VU-VUmc

Het bovenstaande geldt ook voor ziekenhuizen waarbij het bereiken van energiebesparing een extra grote uitdaging is omdat het gebruik en de continuïteit van het gebouw letterlijk van levensbelang zijn. Toch wordt er voor nieuw te bouwen ziekenhuizen vanaf 2020 een energiereductie van circa 50% (gebouwgebonden energieverbruik) ten opzichte van het huidige niveau geëist.

VU-VUmc is zich bewust van deze toekomstige eisen en maakt zich hard om binnen het bestaande ziekenhuis vergaande energiebesparingen op een veilige en verantwoorde wijze te realiseren. Hierover meer in het Duurzaam Gebouwd Magazine in december, waarin Rooske Gaal (ernergie-coördinator bij het VU-VUmc Coördinatie Centrum Energie), Annemarie Brouwer (Facilitair Bedrijf VUmc), en ik u laten zien hoe dit in de praktijk wordt aangepakt. Indien u het magazine fysiek ontvangt, dan kunt u deze begin december verwachten. U kunt het magazine begin december ook online bekijken, via de pagina Duurzaam Gebouwd Magazines.

Auteur: Wim Maassen, Leading Professional Sustainability & Life Cycle Performance Design, Royal HaskoningDHV